Puszcza Białowieska

Dla wielu turystów Puszcza Białowieska jest jedynym powodem, dla którego warto postawić nogę w województwie podlaskim. Ten stereotyp jest nieco krzywdzący, gdyż w naszym serwisie, pokazujemy także inne piękne miejsca. Niewątpliwie jednak gdyby nie puszcza, tysiące osób nawet by tutaj nie zajrzało. Czy działa tylko magia nazwy? Stwierdzenie, że to największy kompleks leśny w Europie? Nie tylko. Puszcza Białowieska jest na tyle duża nawet po polskiej stronie granicy, że turyści nie dali jej jeszcze rady zadeptać. Są oczywiście miejsca uczęszczane ponad miarę rozreklamowane przez wiele lat – lub po prostu modne, takie jak choćby Rezerwat Żubrów czy miejsce mocy.

A jednak wystarczy uważnie przestudiować mapę, starannie wybrać drogę i całymi kilometrami nie natrafić na jednego choćby człowieka. Cisza, spokój i przyroda, która zapiera dech w piersiach. Piękne uroczyska, stare drzewa, polany na których można napotkać dziką zwierzynę.

Puszczę warto jednak penetrować także z innych stron. Z rozrzuconych pośród lasów wsi i osad, które nie zawsze oferują dogodne miejsca noclegowe, za to rekompensują te niedostatki fantastycznym krajobrazem. Warto więc wyposażyć się w jak najdokładniejszą mapę tego terenu i ruszyć do lasu.

Położona przy granicy polsko-białoruskiej prastara Puszcza Białowieska jest ostatnim w Europie Środkowej wielkim kompleksem leśnym o charakterze naturalnym, z zachowanymi do dziś elementami lasu pierwotnego. Teren Puszczy, bezcenny ze względów przyrodniczych, stanowi jedną z największych osobliwości turystycznych w skali Europy. Wydzielona, najbardziej pierwotna część Puszczy tworzy Białowieski Park Narodowy. Liczący ok. 1250 km kw. (w Polsce 580 km kw.), zwarty kompleks leśny leży na terenie Równiny Bielskiej. Historycznie Tworzą go trzy puszcze: Białowieska, Ladzka i Świsłocka. Nazwa „Puszcza Białowieska” pochodzi od siedziby leśniczego tj. dworu Białowieża, który z kolei nazwano od znajdującej się tam białej wieży obserwacyjnej.

  Niemirów nad Bugiem

We wczesnych latach naszej państwowości teren Puszczy wielokrotnie przechodził z rąk polskich do ruskich i litewskich. W XV w. z kompleksu ogromnych puszcz litewskich została wydzielona Puszcza Brzesko-Kamieniecka, zwana później Białowieską. Przez setki lat była ona terenem polowań zastrzeżonym dla książąt litewskich, a następnie królów polskich. Jedyną stałą osadą w głębi puszczy był dwór myśliwski – Białowieża.

Rozwój produkcji smoły i potażu oraz handel drewnem w XVII i XVIII w. spowodowały dewastację drzewostanu. Dalsze straty przyniosła gospodarka władz carów rosyjskich, las podzielono na kwartały, sprowadzono jele nie, daniele i łosie. W latach 1894-97 doprowadzono do Białowieży linię kolejową. Znajdowali tu schronienie uczestnicy powstań narodowych.

Wielkim ciosem dla Puszczy była I wojna światowa. Rabunkowa gospodarka okupanta niemieckiego i kłusowników zagroziły bytowi Puszczy. W 1919 roku padł ostatni żubr. Po odzyskaniu niepodległości, w 1921 roku – staraniem przyrodników – zostało utworzone nadleśnictwo Rezerwat. Głównym inicjatorem tej idei był wybitny botanik, prof. dr Władysław Szafer. Z uwagi na najlepszy stan zachowania pierwotnego drzewostanu wybrano teren położony w widłach rzek Narewki i Hwoźnej. Od roku 1932 Rezerwat przekształcono w Park Narodowy w Białowieży, natomiast pełne podstawy prawne zyskał Białowieski Park Narodowy (BPN) w 1947 roku. BPN jest jako, jedyny w kraju, w całości objęty ścisłą ochroną rezerwatową. Oznacza to, że poza niezbędnymi pracami porządkowymi, nie wykonuje się tutaj żadnych czynności gospodarczych.

W drzewostanie Parku dominują świerk i grab. Poza nimi ważne są: dęby, sosny, brzozy, olsze i jesiony. Śródleśne bagna i rzeczki urozmaicają puszczański krajobraz. Z traw niewątpliwie najbardziej znana jest turówka (żubrówka), stanowiąca dodatek do oryginalnego gatunku znanej polskiej wódki.

Świat zwierzęcy, to przede wszystkim król puszczy – żubr, gatunek odrestaurowany w Puszczy w 1929 roku. Niedźwiedź – wytępiony w XX wieku, hodowany był w okresie międzywojennym, obecnie nie występuje. Dość rzadko spotkać można wilka, wydrę, gronostaja, za to częściej lisy, borsuki, kuny, łasice i tchórze. Ze ssaków kopytnych pospolite są: dzik, jeleń, sarna i nieco rzadszy łoś. Liczne gatunki ptasie reprezentowane są przede wszystkim przez 8 gatunków dzięciołów, jarząbka, cietrzewia, kuropatwę, krogulca i gołębiarza.

  Kruszyniany - najstarszy drewniany meczet w Polsce

Poza terenem parku utworzono „Rezerwat pokazowy zwierząt” – z żubrem i tarpanem oraz szereg rezerwatów chroniących zespoły roślinne. Są to: „Dębowy Grąd”, „Głęboki Kąt”, „Głuszec”, „Krajobrazowy im. prof. W. Szafera”, „Lipiny”, „Michnówka”, „Nieznanowo”, „Pogorzelce”, „Sitki”, „Starzyna”, „Szczekotowo”, „Wilczy Szlak”, „Wysokie Bagno”.

Często miejscem wypadów w puszczę jest dla turystów Białowieża. Sama nazwa wypromowała wieś w sposób naturalny. Mieści się tam również siedziba Białowieskiego Parku Narodowego, której atrakcją jest wieża widokowa. Można z niej podziwiać piękną panoramę. Warto polecić spacer po Parku Pałacowym, będącym jednocześnie ogrodem botanicznym.