Pałac Slatiňany

Malowniczo położony nad rzeką Chrudimką Pałac Slatiňany to jeden z najpiękniejszych zabytków Czech Wschodnich. Ta majestatyczna rezydencja, łącząca w sobie elementy gotyku, baroku i stylu empire, słynie nie tylko z bogato zdobionych wnętrz, ale przede wszystkim z wyjątkowych tradycji jeździeckich. To właśnie tutaj przez stulecia hodowano słynne konie starokladrubskie, a dzisiaj można podziwiać unikalne muzeum jeździectwa i historyczną stadninę.

Historia

Pałac Slatiňany, położony na skalnym cyplu nad rzeką Chrudimką, ma ponad siedemsetletnią historię. Pierwsze pisemne wzmianki o nim pochodzą z 1294 roku, kiedy istniał tu prosty średniowieczny dwór należący do Franciszka ze Slatiňan. Przez kolejne stulecia zamek należał do ponad trzydziestu właścicieli. Na częste zmiany własności wpływały różne czynniki, między innymi nagłe zgony, utrata majątku oraz konfiskaty dóbr.

Przełomowym momentem w historii zamku był rok 1575, gdy majątek nabył Bohuslav Mazanec z Frymburka, skryba tablic mniejszych ziem czeskich. Ten lojalny urzędnik koronny, pasowany na rycerza przez króla Ferdynanda, zatrudnił włoskiego architekta Ulrico Aostallego de Sala do przebudowy dworu w nowoczesnym stylu renesansowym. Powstała wtedy dwuskrzydłowa, dwupiętrowa konstrukcja ozdobiona charakterystycznymi ornamentami sgraffito, które do dziś można podziwiać na wschodnim skrzydle.

W 1732 roku posiadłość nabył hrabia Joseph Franciszek z Schönfeld, który pełnił urząd wicekróla łowów królewskich ziem czeskich. Za jego rządów zamek przeszedł gruntowną przebudowę w stylu barokowym. Hrabia posiadał już wtedy kilka innych majątków w regionie, w tym Nasavrky, Žleby, Zaječice, Seč i Bojanov. W 1746 roku, poprzez małżeństwo jego jedynej córki z księciem Johannem Adamem z Auersperg, zamek przeszedł w ręce tej znamienitej rodziny i pozostał w jej posiadaniu aż do II wojny światowej.

Stajnie

Stajnie powstały pod koniec XVIII wieku początkowo na pięćdziesiąt koni, lecz zostały rozbudowane sto lat później przez księcia Franciszka Józefa Auersperga (1856-1938), aby pomieścić setkę koni powozowych, myśliwskich, wyścigowych i sportowych. Projekt nowego kompleksu przygotowała angielska firma WC&AS Manning. Oprócz pomieszczeń dla koni kompleks obejmował siodlarnię, uprzężownię, kojce oraz mieszkania dla personelu, w tym dom dla angielskiego trenera koni wyścigowych, Waltera Earla. W 1906 roku dobudowano garaż dla pierwszego samochodu marki Brasier, a później także dla Mercedesa i pojazdów Tatra.

Od 1945 roku stajnie znajdują się pod zarządem Narodowej Stadniny Koni Kladruby nad Labem, gdzie hodowane są konie rasy kladrubskiej. W 1982 roku obiekt stał się planem zdjęciowym czeskiego serialu telewizyjnego „Dobrá voda”.

Farma dziecięca

Unikalnym elementem kompleksu jest farma dziecięca, zbudowana po 1860 roku. Ten malowniczy zespół domów z bali służył edukacji książęcych dzieci. W skład gospodarstwa wchodził główny budynek mieszkalny, dwie szopy dla zwierząt, gołębnik, szopa na siano, mała stodoła i fontanna.

Pod nadzorem nauczycieli dzieci uczyły się uprawy warzyw i opieki nad zwierzętami gospodarskimi. Zebrane plony rodzice kupowali do kuchni zamkowej, ucząc w ten sposób dzieci wartości pieniądza i szacunku dla ludzkiej pracy. W budynku głównym odbywały się lekcje gotowania i pisania listów. Gospodarstwo służyło trzem pokoleniom dzieci z rodów Auersperg i Trauttmansdorff. Po II wojnie światowej obiekt wykorzystywano do celów rekreacyjnych, między innymi jako siedzibę lokalnego ruchu skautowego.

Ogrody

Ogrody zamkowe Slatiňany są dziełem kolejnych pokoleń właścicieli. Książę Karl z Auersperg, jeden z najbogatszych ludzi monarchii, zainicjował utworzenie angielskiego parku krajobrazowego, wzorowanego na parkach we Vlašimiu i Wiedniu. W połowie XIX wieku park został znacznie powiększony i wzbogacony o egzotyczne rośliny drzewiaste.

Obecny wygląd ogrodu zawdzięczamy Franzowi Josephowi z Auersperg i jego żonie Wilhelminie. Na przełomie XX wieku para czerpała inspiracje z ówczesnych magazynów ogrodniczych, szczególnie z pisma „Country Life”. W projektowaniu ogrodu wykorzystano również koncepcje znane z prac angielskiej projektantki Gertrude Jekyll. W tym okresie powstał staw ogrodowy, zbudowano dom stróża i wzniesiono ogrodzenie oddzielające prywatną część ogrodu od części publicznej.

Stary i nowy park

Park zamkowy został znacząco rozbudowany w 1837 roku przez Karla Vincenza z Auersperg po jego powrocie z podróży po Anglii. Powiększył on 25-akrowy park i połączył go z rezerwatem przyrody Slavická obora. Na terenie powstała sieć ścieżek i miejsc do odpoczynku, w tym punkty widokowe Jelení hlava, Vilemína i Na Chlumu.

Rozległy park o powierzchni 64 akrów ogrodnik Franz Worel podzielił na dwie części: starą i nową, wprowadzając między nimi kamienne ogrodzenie zaprojektowane przez mistrza kamieniarskiego Rudolfa Zábranskiego ze Škrovádu. W murze umieszczono bramę o specjalnej konstrukcji, która umożliwiała przejście tylko ludziom, skutecznie zatrzymując zwierzęta. Centralnym elementem nowej części parku została szeroka aleja kasztanowców, wzdłuż której posadzono różnorodne gatunki drzew – majestatyczne dęby, rozłożyste platany i wyniosłe lipy.

Staw

System wodny zamku Slatiňany to przykład XIX-wiecznej myśli inżynieryjnej. W 1887 roku powstał rurociąg Ferdynanda o długości 4,5 kilometra, doprowadzający wodę z pobliskich jezior do wieży ciśnień nad ogrodami zamku. System zaopatrywał w wodę zarówno budynki mieszkalne i gospodarcze, jak i ogrody oraz staw.

Staw ogrodowy, wyposażony w przystań dla łodzi i dwie wyspy połączone mostami, powstał rok po otwarciu rurociągu. W 1910 roku, z powodu awarii glinianej wyściółki, został osuszony i zamieniony w łąkę. Częściową restaurację przeprowadzono w 1979 roku, a w 2019 roku wymieniono uszkodzoną folię izolacyjną i system odpływowy oraz odtworzono historyczną kaskadę. Obecnie staw jest zasilany ze zbiornika Křížanovice.

Co warto zobaczyć?

Zwiedzając pałac, można podziwiać autentyczne wnętrza z przełomu XIX i XX wieku, zachowane w niemal nienaruszonym stanie. Na szczególną uwagę zasługuje reprezentacyjna sala balowa z oryginalnym wyposażeniem, bogato zdobiona biblioteka zawierająca ponad 12 000 woluminów oraz prywatne apartamenty książęce.

W komnatach można podziwiać cenną kolekcję mebli, porcelany i obrazów, a także unikalne zbiory związane z jeździectwem. Na ścianach wiszą portrety słynnych koni hodowanych w tutejszej stadninie, a w gablotach prezentowane są zabytkowe siodła, uprzęże i inne akcesoria jeździeckie.

Stadnina koni i muzeum jeździectwa

Prawdziwą perełką Slatiňan jest kompleks stajennych zabudowań wraz z muzeum jeździectwa. W historycznych stajniach można zobaczyć, jak wyglądała hodowla koni starokladrubskich – jednej z najstarszych ras europejskich. Muzeum prezentuje bogatą kolekcję powozów, siodeł i uprzęży, a także dokumentuje historię hodowli koni w regionie.

W sezonie letnim organizowane są pokazy jazdy konnej i możliwość przejażdżki bryczką po rozległym parku krajobrazowym. Dla miłośników jeździectwa to obowiązkowy punkt programu podczas wizyty w Czechach Wschodnich.

Ciekawostki o Pałacu Slatiňany

W pałacu gościło wiele znamienitych osobistości, w tym cesarz Franciszek Józef I podczas inspekcji stadniny w 1880 roku. Z kolei w latach 60. XX wieku kręcono tu sceny do kilku czeskich filmów historycznych.

Według lokalnej legendy, w podziemiach pałacu ukryto skarb Auerspergów, którego nigdy nie odnaleziono. Mówi się też, że w parku można spotkać ducha ostatniej księżnej, która podobno wciąż dba o swoje ukochane konie.

Pałac Slatiňany to nie tylko zabytek architektury, ale przede wszystkim żywe świadectwo fascynującej historii czeskiego jeździectwa. Połączenie reprezentacyjnej rezydencji z unikatowym muzeum jeździectwa i malowniczym parkiem krajobrazowym sprawia, że jest to miejsce warte odwiedzenia zarówno przez miłośników historii, jak i pasjonatów koni. To idealna propozycja na całodniową wycieczkę, podczas której można nie tylko poszerzyć swoją wiedzę, ale także odpocząć w pięknym otoczeniu czeskiej przyrody.

Bilety wstępu

Pałac jest otwarty od kwietnia do października w godzinach 9:00-17:00 (ostatnie wejście o 16:00). W sezonie zimowym (listopad-marzec) dostępne są tylko wybrane trasy zwiedzania w weekendy. Bilety można kupić na miejscu lub zarezerwować online poprzez oficjalną stronę pałacu.

UWAGA! Zanim zaplanujesz wizytę sprawdź dostępność poszczególnych tras zwiedzania (strona w języku angielskim)

Dojazd do pałacu

Dojazd samochodem jest bardzo wygodny – pałac znajduje się przy drodze nr 340, około 8 km od miasta Chrudim. Dla podróżujących komunikacją publiczną najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Slatiňanach (10 minut spacerem od pałacu).