Park Narodowy Bjeshkët e Nemuna w Kosowie

Park Narodowy Bjeshkët e Nemuna (alb. Parku Kombëtar Bjeshkët e Nemuna) to obszar chroniony położony na obszarze dystryktów Gjakovë i Pejë, w zachodnim Kosowie. Rozciąga się na powierzchni 630 km2 górzystego terenu, obejmując liczne jeziora, gęste lasy liściaste i iglaste oraz alpejskie krajobrazy. Park został ustanowiony w celu ochrony różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa kulturowego i historycznego regionu.

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) sklasyfikowała ten park jako Kategoria II. Park został także uznany za istotny obszar dla ptaków o międzynarodowym znaczeniu na mocy BirdLife International Convention. Obszar parku graniczy z Parkiem Narodowym Dolina Valbonë w Albanii na południu.

Bjeshkët e Nemuna to południowe przedłużenie geologiczne Alp Dynarskich. Część tego obszaru na terenie Kosowa rozciąga się na około 26 km na wschód i zachód oraz 50 km na północ i południe. Góra Gjeravica, osiągająca wysokość 2656 m n.p.m., jest drugim co do wysokości naturalnym punktem tego pasma górskiego.

Park Bjeshkët e Nemuna. Kanion Rugova
Kanion Rugova, fot. Otaulant, wa

Różnorodna wysokość oraz urozmaicona topografia gór stworzyły korzystne warunki dla różnorodności roślinności i biologicznej. W lasach parku można znaleźć duże ssaki, takie jak dzikie koty, kamziki, sarny, wilki szare, a także rzadkie lub zagrożone gatunki, takie jak rysie i niedźwiedzie brunatne. W obszarze parku odnotowano także wiele gatunków ptaków, ponad tuzin gatunków ryb, a także kilka gatunków gadów i płazów. W granicach parku udokumentowano prawie 37 gatunków ssaków, 148 gatunków ptaków, 10 gatunków gadów, 13 gatunków płazów i 129 gatunków motyli. Jeśli chodzi o fitogeografię, park znajduje się w ekozarejonie mieszanych lasów bałkańskich w strefie umiarkowanego lasu liściastego i mieszanych w Palearktyce. Roślinność jest różnorodna i charakteryzuje się wysokim endemizmem. Zidentyfikowano ponad 1000 gatunków roślin na terenie parku.

Roślinność jest podzielona na sześć wyraźnych stref wysokościowych. Strefa lasu dębowego, osiągająca około 800 metrów n.p.m., jest zdominowana między innymi przez dąb włoski, dąb austriacki i dąb korkowy. Strefa lasu bukowego znajduje się na wschodniej części parku, na wysokości od 900 metrów do 1320 metrów n.p.m. Występują tu lasy jodłowe, jawor, klon południowo-europejski i sosna bośniacka. Strefa lasu mieszanych dębów jest głównie pokryta jodłami, świerkiem norweskim i grabem europejskim, między 1200 a 1540 metrami n.p.m. W strefie ciemnych lasów iglastych najbardziej rozpowszechnione wspólnoty roślinne tego typu są zdominowane również przez sosnę bośniacką, sosnę macedońską i świerk norweski. Skład ten rozciąga się od wysokości między 1540 a 1800 metrów n.p.m. Strefa lasu świerkowego, położona na wysokości 1850–1930 metrów n.p.m., charakteryzuje się gatunkami endemicznymi, takimi jak sosna bałkańska. Strefa zarośli, na wysokości od 1850 do 2050 metrów n.p.m., jest porośnięta trawą, mchem, porostami i 55 gatunkami roślin zielnych. Najczęściej spotykane gatunki to miodunka leśna, poziomka leśna, goryszek wierzchowy i niezapominajka leśna.

Zobacz także  Punta Sabbioni

Kanion Rugova

Kanion Rugova zlokalizowany  w Alpach Albańskich blisko granicy z Czarnogórą w pobliżu miasta Peja. Kanion ma długość 25 km i głębokość dochodzącą do 1000 metrów, co czyni go jednym z najdłuższych i najgłębszych w Europie. Kanion został uformowany dzięki erozji wodnej oraz cofania się lodowca Peja. Przez kanion przepływają rzeki Lumbardhi i Pejës. W 1985 roku obszar ten został uznany za chroniony pomnik dziedzictwa przyrodniczego z powodu swoich wartości geologicznych, hydrologicznych, speleologicznych oraz botanicznych, a także ze względu na spektakularny krajobraz.

Kanion Rugova w Kosowie
Kanion Rugova fot. Ardianlumi, wa

Geograficznie, kanion zaczyna się zwężać około trzech kilometrów od Peja i ciągnie się przez kolejne sześć kilometrów, tworząc stromą dolinę. Średnia głębokość doliny wynosi między 650 a 1000 metrów. W kanionie znajduje się wiele wodospadów i źródeł wodnych, w tym Uji i Zi oraz Kroi i km-5.

Na szóstym kilometrze kanionu występuje wodospad o wysokości 25 metrów, który spada z klifów na południowej stronie do rzeki. W kanionie znajduje się wiele jaskiń, z których wiele pozostaje nieodkrytych. Do znanych należą Gryka e Madhe, Shpella e Karamakazit i Shpella e Kallabes, gdzie odkryto ślady bytowania dawnych ludzi. Kanion łączy również znany łukowy most, przed którym znajduje się skała z rysunkiem sportowca, prawdopodobnie z epoki starożytnej.

Jaskinia Gryka e Madhe

Jaskinia Gryka e Madhe (Jaskinia Wielkiego Kanionu) znajduje się na ósmym kilometrze Kanionu Rugova nad rzeką Lumbardhi na wysokości 637 metrów n.p.m. Pierwsze badania jaskini przeprowadzono w 1993 roku przez słowackich speleologów, którzy natrafili na to miejsce podczas podróży do Macedonii. Jaskinia charakteryzuje się owalnym profilem korytarzy, tworząc rodzaj ciągłego podziemnego kanionu z wysokimi ścianami. Wewnątrz znajdują się kilka poziomów, z których dotychczas zbadano pięć. Najniższy poziom, znajdujący się na wysokości rzeki, ma głębokość 66 metrów od jej ujścia i zawiera liczne, kolorowe osady. Z powodu trudnego terenu i dużego ryzyka, jaskinia jest trudno dostępna i przez to rzadko odwiedzana.

Zobacz także  Park Narodowy Stelvio

Wodospad Białego Drinu

Rzeka ma swoje źródło na południowych stokach góry Żleb, na północ od Peja. Początkowo pojawia się w pobliżu jaskini Bukuroshja e Fjetur, która jest wielopoziomowa i mało zbadana, z jeziorem wewnątrz. Woda z tego źródła była wykorzystywana przez lokalny browar Peja. Rzeka początkowo przepływa pod ziemią, a następnie wypływa z silnego źródła, tworząc wodospad o wysokości 25 metrów zwanym White Drin w pobliżu wioski Radac, 8 km od Peja.

Wodospad Białego Drinu
Wodospad Białego Drinu, fot. EndritoxiPhotography, wa

W 1934 roku rosyjski emigrant Dimitry Tyapkin zaprojektował i zbudował elektrownię wodną przy wodospadach, dostarczając prąd dla miasta. Biały Drin płynie najpierw na wschód, mija uzdrowisko Banja Peja i kilka wiosek, w tym Banje i Novosellë, a następnie wpada do rzeki Istog z lewej strony i zmienia kierunek na południe. Trasa przepływa przez żyzne i gęsto zaludnione obszary centralnego Kosowa, region znanego jako Podrima. Pomimo wielu małych wiosek wzdłuż rzeki, w jej bezpośrednim sąsiedztwie nie ma dużych osad. Największe miasta, takie jak Peja, Gjakova i Prizren, znajdują się w pewnej odległości od rzeki, podczas gdy mniejsze miasta, takie jak Klina, oraz większe wsie, jak Krusha e Madhe i Gjonaj, są bliżej niej. Biały Drin tworzy również Kanion White Drin w Republice Kosowa.

Jaskinia Radac

Jaskinia Radac
Jaskinia Radac, fot. Arben Llapashtica, wa

Jaskinia Radac (Bukuroshja e Fjetur) czy Jaskinia Śpiącej Królewny znajduje się w wiosce Radac około 11 kilometrów od miasta Peja. Usytuowana jest przy drodze z Peja do Rozaje w Górach Przeklętych. Odkrycie jaskini miało miejsce w 1968 roku przez grupę serbskich archeologów. Obecnie badania koncentrują się na neolitycznych szczątkach ludzkich datowanych na sześć tysięcy lat temu, które zostały tam znalezione. W jaskini odkryto również artefakty z okresu I wojny światowej, w tym kulę oraz męską fajkę. Lokalne przekazy wspominają też o możliwości znalezienia dowodów związanych z działaniami żołnierzy z okresu II wojny światowej.