W tym artykule
Sztolnia Ernestine to zabytkowa kopalnia węgla kamiennego, która stanowi jeden z wielu zabytków górnictwa na Dolnym Śląsku. Obiekt znajduje się w lesie na północnym zboczu góry Barbarki w wałbrzyskiej dzielnicy Podgórze, zaledwie dwa kilometry od głównego dworca kolejowego miasta. Tajemnicza nazwa nie ujawnia od razu charakteru tego miejsca, które przez ponad dwa stulecia odgrywało kluczową rolę w rozwoju górnictwa węglowego w regionie.
Zabytkowe wejście do sztolni Ernestine usytuowane jest na wysokości około 500 metrów nad poziomem morza, na północnym zboczu góry Barbarki o wysokości 634 metrów. Położenie w lesie nadaje miejscu szczególny klimat, a dostęp do obiektu wymaga przejścia ścieżką przez gęstą roślinność. Kopalnia została wydrążona przelotowo przez całą górę, tworząc imponujące wyrobisko o długości 920 metrów. Wylot sztolni znajduje się po przeciwnej stronie góry przy ulicy Wylotowej, co świadczy o skali przedsięwzięcia inżynieryjnego realizowanego w czasach, gdy górnictwo było znacznie mniej zmechanizowane niż dziś.
Najbardziej charakterystycznym elementem obiektu jest zachowany portal wejściowy wykonany z solidnego kamienia. W jego górnej części nadal czytelny jest napis „Ernestine-Stollen” oraz widoczne godło górnicze przedstawiające dwa skrzyżowane młotki górnicze – żelazko i pyrlik. Ten element dekoracyjny stanowi doskonały przykład szacunku, jakim w XIX wieku otaczano górniczą pracę i tradycję.
Historia kopalni
Kopalnię Ernestine uruchomił w połowie XVIII wieku baron von Czettritz-Neuhaus, przedstawiciel niemieckiej arystokracji, która w tamtym okresie intensywnie rozwijała przemysł wydobywczy na Śląsku. Wydobycie węgla odbywało się z przerwami przez ponad 180 lat, co czyni tę kopalnię jedną z najdłużej działających w regionie. Kamienie graniczne odnalezione w pobliżu obiektu, datowane na lata 1794 i 1801, świadczą o tym, że jest to jedna z najstarszych sztolni w okręgu wałbrzyskim z przełomu XVIII i XIX wieku.
Znaczący rozwój kopalni nastąpił w pierwszej połowie XIX wieku. W 1844 roku sztolnię Ernestine połączono ze sztolnią Amalia, oddaloną o kilometr, co pozwoliło na bardziej efektywną eksploatację złóż węgla. Połączenie to wymagało budowy specjalnej kolei linowej, która umożliwiała transport węgla między kopalniami. Później scalono ją również z kopalnią Melchior pod wspólną nazwą von Kulmitz, tworząc jeden z większych kompleksów wydobywczych w regionie.
Węgiel wydobywano w tej kopalni do lat 30. XX wieku, kiedy to zamurowano otwór wejściowy i zakończono eksploatację. Zamknięcie kopalni było związane z wyczerpaniem się opłacalnych złóż oraz zmianami w organizacji górnictwa w regionie. Po zamknięciu kopalni w zabudowaniach pokopalnianych Niemcy urządzili obóz pracy, wykorzystując istniejącą infrastrukturę. Po drugiej wojnie światowej funkcjonował tutaj zakład penitencjarny, a baraki wykorzystywane były również przez Ochotniczą Służbę Pracy, co pokazuje, jak obiekty poprzemysłowe znajdowały nowe zastosowania w zmieniającej się rzeczywistości społeczno-politycznej.
Cechy charakterystyczne
Sztolnię Ernestine wyróżnia przede wszystkim doskonale zachowany kamienny portal wejściowy z czytelnym napisem i górniczym godłem. Ten element architektoniczny reprezentuje charakterystyczny styl niemieckiego górnictwa z XIX wieku, gdzie funkcjonalność łączono z dbałością o estetykę. W pobliżu można również zobaczyć częściowo zasypany szyb wentylacyjny oraz zachowane fundamenty ważnych obiektów kopalnianej infrastruktury – kuźni, cechowni, lampowni i separatora.
Szczególną wartość historyczną nadają temu miejscu kamienie graniczne z końca XVIII wieku, które są jednymi z najstarszych świadectw górniczej działalności w regionie. Stanowią one namacalny dowód na długą tradycję wydobywczą tych terenów. System transportu w kopalni był nowoczesny jak na tamte czasy – kolejka elektryczna wyciągała wagoniki z węglem na zewnątrz, a następnie kierowała je na zbudowaną tutaj bocznicę kolejową, gdzie surowiec ładowano do transportowych wagonów. Rozwiązanie to świadczy o wysokim poziomie technicznym kopalni i jej połączeniu z szerszą siecią kolejową regionu.
Obecnie wejście do sztolni jest zamurowane ze względów bezpieczeństwa, gdyż wyrobisko jest częściowo zawalone. Mimo to zachowane elementy infrastruktury pozwalają na wyobrażenie sobie skali i organizacji pracy w tej historycznej kopalni.
Atrakcje w pobliżu
W okolicy sztolni Ernestine znajduje się szereg innych obiektów związanych z górniczą tradycją Wałbrzycha, co pozwala na stworzenie kompleksowej trasy tematycznej poświęconej dziedzictwu przemysłowemu regionu. Szczyt góry Barbarki oferuje malownicze widoki na okoliczne tereny, w tym panoramę Wałbrzycha i otaczających go wzgórz. Z tego punktu można dostrzec również inne obiekty związane z górnictwem, co pozwala na lepsze zrozumienie skali działalności wydobywczej w tym regionie.
W odległości kilku kilometrów położone są inne zabytkowe sztolnie, które stanowią część szerszego systemu kopalnianego funkcjonującego w regionie przez kilka stuleci. Szczególnie warto odwiedzić obiekty Kompleksu Turystycznego Starej Kopalni w centrum Wałbrzycha, gdzie można poznać szczegółową historię górnictwa w regionie oraz zobaczyć zrekonstruowane wnętrza kopalniane. Kompleks ten oferuje również podziemne trasy turystyczne, które stanowią doskonałe uzupełnienie zwiedzania sztolni Ernestine.
W pobliżu znajdują się również szlaki turystyczne prowadzące przez Sudety, co pozwala na połączenie zwiedzania obiektów przemysłowych z aktywnością w górach. Trasa na szczyt Chełmca, gdzie znajduje się Palmiarnia Wałbrzyska, oferuje dodatkową atrakcję dla odwiedzających region.
Informacje praktyczne
Adres
Północne zbocze góry Barbarki,
dzielnica Podgórze, 58-309 Wałbrzych
Godziny zwiedzania
Obiekt dostępny do oglądania z zewnątrz przez całą dobę. Wejście do sztolni jest zamurowane ze względów bezpieczeństwa.
Ceny biletów
Zwiedzanie zewnętrznej części obiektu jest bezpłatne.
Dojazd
Komunikacją publiczną
Z dworca Wałbrzych Główny należy udać się pieszo w kierunku południowym przez około 2 kilometry. Trasa prowadzi przez dzielnicę Podgórze w kierunku lasu na zboczach góry Barbarki.
Samochodem
Z centrum Wałbrzycha należy kierować się ulicami w stronę dzielnicy Podgórze, następnie drogami lokalnymi w kierunku północnych zboczy góry Barbarki. Ostatni fragment trasy prowadzi drogą leśną.
Parkingi
W bezpośrednim pobliżu obiektu brak jest zorganizowanych miejsc parkingowych. Samochód można pozostawić przy drodze leśnej prowadzącej do sztolni, zachowując ostrożność i nie blokując przejazdu.
