Zamek Bolczów. Ruiny średniowiecznej warowni

Zamek Bolczów (Bolzenschloss) zlokalizowany jest w sercu Rudaw Janowickich, zaledwie 15 kilometrów od Jeleniej Góry. Ta średniowieczna warownia obronna stanowi niezwykły przykład architektury obronnej wykorzystującej naturalne ukształtowanie terenu.

Zamek został wzniesiony na granitowym występie skalnym na wysokości 561 metrów nad poziomem morza. Jego unikalna konstrukcja opiera się na pomysłowym wykorzystaniu dwóch granitowych skał, które połączono kamiennymi murami, tworząc tym samym kameralny dziedziniec. Pierwotny układ zamku obejmował kwadratową wieżę od strony wschodniej, dom dla kobiet oraz podpiwniczony budynek mieszkalny o wymiarach 20 na 7,8 metra, usytuowany przy północnej krawędzi zbocza.

Główny budynek mieszkalny, dostępny bezpośrednio z dziedzińca, był podzielony na dwa równe pomieszczenia w części nadziemnej. Kompleks zamkowy uzupełniała okrągła kaplica po stronie południowej oraz kuchnia z piekarnią od południowego wschodu. Niezbędnym elementem infrastruktury była cysterna na wodę zlokalizowana na dziedzińcu.

Historia zamku Bolczów

Początki zamku sięgają roku 1375, kiedy to został wzniesiony przez Clericusa Bolze, dworzanina księcia Bolka II. Pierwsze dramatyczne wydarzenia w historii warowni związane są z ruchem husyckim – Bolze, popierający husytów, uczynił z zamku siedzibę raubritterów (rycerzy-rabusiów). W pierwszej połowie XV wieku obiekt został poważnie zniszczony podczas starć między mieszczanami Wrocławia i Świdnicy a husytami.

Gruntowna odbudowa nastąpiła dopiero w latach 1517-1518, prawdopodobnie z inicjatywy Hansa Dippolda von Burghaus. Wtedy to powstał nowy dziedziniec oraz wieża obronna w południowym narożniku, a mury wzbogacono o system strzelnic. W latach 1520-1550 przeprowadzono kolejną rozbudowę dodając mur przed wieżą bramną, basteję oraz suchą fosę. Modernizacja objęła także dostosowanie murów do użycia broni artyleryjskiej poprzez wykonanie strzelnic.

Brama prowadząca do zamku Bolczów
Brama prowadząca do zamku Bolczów, fot. Marcin Dąbrowski, wa

Zamek przechodził przez ręce różnych właścicieli. W latach 1537-1543 należał do Justusa Decjusza, sekretarza króla polskiego Zygmunta Starego. W 1562 roku przeszedł na własność braci Hansa i Franza Heilmannów. Początek XVII wieku przyniósł kolejne modyfikacje zlecone przez Daniela Schaffgotscha. Punkt zwrotny w historii zamku nastąpił podczas wojny trzydziestoletniej. W 1645 roku Szwedzi opuszczając warownię podpalili zabudowania mieszkalne rozpoczynając tym samym okres stopniowego popadania warowni w ruinę.

Zobacz także  Pałac w Rogalinie

Okres nowożytny

Romantyczna moda na turystykę w XIX wieku przyniosła nowe życie ruinom. W 1824 roku zamek odwiedził król pruski Fryderyk Wilhelm III. W 1848 roku, z inicjatywy hrabiego Stolberg-Wernigerode, przeprowadzono prace rekonstrukcyjne, w ramach których na starych fundamentach wzniesiono gospodę w stylu szwajcarskim. Po II wojnie światowej w budynku funkcjonowało schronisko turystyczne, które z czasem uległo dewastacji.

Stan obecny

Dzisiejsze ruiny pozwalają wyróżnić trzy główne części historycznej budowli: zamek średniowieczny z murami obwodowymi, budynkiem mieszkalnym i czworoboczną wieżą; część XV-wieczną z dwoma dziedzińcami i murem południowym wyposażonym w otwory strzelnicze; oraz część XVI-wieczną, z której przetrwały mury barbakanu, basteje i brama wjazdowa.

Obecnie zamek znajduje się pod zarządem Lasów Państwowych Nadleśnictwa Śnieżka, a od 2008 roku obiekt stanowi część Parku Kulturowego Kotliny Jeleniogórskiej, co podkreśla jego znaczenie dla dziedzictwa kulturowego regionu. Ruiny zamku Bolczów pozostają fascynującym świadectwem burzliwej historii Dolnego Śląska i stanowią popularny cel wycieczek turystycznych, oferując nie tylko lekcję historii, ale także malownicze widoki na okoliczne góry.

Jak dotrzeć do zamku Bolczów?

Zamek Bolczów znajduje się w Rudawach Janowickich, w pobliżu miejscowości Janowice Wielkie w województwie dolnośląskim. Ruiny znajdują się na wzgórzu na wysokości 561 m n.p.m. Najłatwiejszy sposób dotarcia do Zamku Bolczów to piesza wędrówka szlakiem turystycznym:

  1. Z Janowic Wielkich – jest to najczęściej wybierana trasa. Janowice Wielkie można łatwo osiągnąć samochodem lub pociągiem. Stamtąd prowadzi zielony szlak turystyczny, który biegnie bezpośrednio do zamku. Droga zajmuje około 45 minut pieszo, jest dobrze oznaczona i prowadzi przez malownicze lasy Rudaw Janowickich.
  2. Z Trzcińska – można także wybrać trasę z Trzcińska, skąd prowadzą szlaki żółty i zielony. Trasa jest nieco dłuższa, ale równie malownicza i pozwala podziwiać krajobraz okolicznych wzgórz.

Wędrówka do Zamku Bolczów jest łatwa do umiarkowanie trudnej, co czyni ją odpowiednią dla osób o średniej kondycji. Na miejscu można podziwiać pozostałości zamku, w tym fragmenty murów obronnych i bramę wejściową, a także cieszyć się widokiem na okolicę.