Zamek Bolków. Średniowieczna warownia Pogórza Kaczawskiego

Górujący nad okolicą Zamek Bolków to jedna z najlepiej zachowanych średniowiecznych warowni na Dolnym Śląsku. Położony na bazaltowym wzgórzu o wysokości 396 m n.p.m., stanowi nie tylko świadectwo budowniczego kunsztu naszych przodków, ale także oferuje zapierające dech w piersiach widoki na Pogórze Kaczawskie. Ta XIII-wieczna twierdza przez wieki strzegła ważnych szlaków handlowych, a dziś zaprasza turystów do odkrycia swojej fascynującej historii.

Historia Zamku

Pierwsza pisemna wzmianka o zamku Bolków pochodzi z 1277 roku w której książę Bolesław II legnicki wspomniał o Hain castro nostro. Warownia powstała na polecenie księcia Bolesława II Rogatki, zwanego Łysym, a następnie została rozbudowana przez jego syna Bolka I Surowego, księcia świdnicko-jaworskiego. Z inicjatywy Bolka I powstał cały system warowni kontrolujących przejścia z Czech na Śląsk przez pasmo Sudetów. Dzięki tym fortyfikacjom księstwo świdnicko-jaworskie utrzymało niezależność aż do końca XIV wieku – najdłużej ze wszystkich śląskich księstw. W połowie XIV wieku zamek włączono w system fortyfikacji miejskich, łącząc jego południowy i południowo-wschodni narożnik z miejskimi murami obronnymi.

Za czasów piastowskich zamkiem zarządzali książęcy burgrabiowie pochodzący z rodów Logau, Schaffgotsch, Schweinichen i Salza. W latach 1301-1368, za panowania księcia Bernarda świdnickiego i Bolka II Małego, warownia została znacznie powiększona. Według historyków od czasów Bolka II, przez około sto lat, zamek pełnił funkcję skarbca, który później przeniesiono do Pragi.

Bolko II nie miał dzieci, dlatego adoptował córkę zmarłego brata Henryka – Annę, ustanawiając ją dziedziczką księstwa. 27 maja 1353 roku odbył się ślub Anny z królem czeskim Karolem IV. 3 lipca tego samego roku Bolko II zapisał Annie i Karolowi IV swoje księstwa, zastrzegając sobie i swojej żonie, księżnej Agnieszce Habsburskiej, prawo do władania nimi aż do śmierci. W 1392 roku zamek przeszedł na własność królów czeskich. W czasie najazdów husyckich miasto zostało zniszczone, ale zamek skutecznie oparł się oblężeniu.

W 1463 roku król czeski Jerzy z Podiebradów osadził w zamku rycerza Hansa von Tschirnhausa, który zasłynął w okolicy z rozbojów. Stało się to powodem zorganizowania w 1468 roku przez mieszczan wrocławskich i świdnickich, pod przywództwem Guncela II Świnki, zbrojnej wyprawy na zamek. W 1491 roku warownię oblegał król czeski Władysław II Jagiellończyk.

Na początku XVI wieku zamek za sprawą króla Ferdynanda I został przekazany wrocławskiemu biskupowi w dożywocie. Biskup na polecenie monarchy podjął rozbudowę zamku. W latach 1539-1540, pod kierownictwem lombardzkiego architekta Jakuba Parra, warownia przeszła gruntowną przebudowę. Powiększono przede wszystkim obszar obronny. Wybudowano otoczone murami i bastejami dziedzińce w części południowo-zachodniej oraz od strony miasta. Umocnienia te połączono z dwiema basztami miejskimi. Wieża zyskała charakterystyczne blankowanie w formie jaskółczych ogonów.

Po śmierci biskupa w 1543 roku zamek przeszedł jako lenno na jego rodzinę. Od 1570 roku właścicielem zamku był Matthias von Logau, a w 1596 roku przejął go ród Zedlitz. W czasie wojny trzydziestoletniej, w 1640 roku, zamek był oblegany, a w 1646 roku zajęły go wojska szwedzkie.

W 1703 roku, po wygaśnięciu bolkowskiej gałęzi rodziny Zedlitz, zamek został sprzedany cystersom z Krzeszowa. Od tego czasu warownia pozostaje niezamieszkana. W 1715 roku cystersi zakończyli przebudowę wnętrz. W następstwie sekularyzacji, edyktem z 30 października 1810 roku, zamek przeszedł na własność skarbu państwa pruskiego i zaczął popadać w ruinę.

W 1813 roku, po wojnach napoleońskich, na zamku zatrzymali się rosyjscy żołnierze. Szukając legendarnego złota, wykuli dziurę u podstawy wieży, by dostać się do lochu głodowego. W 1885 roku władze zezwoliły na rozbiórkę części murów, a pozyskany materiał przeznaczono na naprawę dróg.

10 marca 1913 roku burmistrz Bolkowa powołał Bolkowskie Towarzystwo Regionalne, które miało na celu ożywienie ruchu turystycznego w rejonie. Wybuch wojny nie pozwolił jednak na realizację tego planu. W 1922 roku odbudowany został Dom Niewiast – parter zagospodarowano na schronisko młodzieżowe, a piętro na muzeum regionalne. Po dojściu Hitlera do władzy w 1933 roku zamek stał się własnością państwa niemieckiego.

Co warto zobaczyć?

Sercem zamku jest potężna, cylindryczna wieża o wysokości 25 metrów. Ta najstarsza część warowni oferuje niezapomniane widoki na okoliczne góry i doliny. Wejście na jej szczyt wymaga pewnego wysiłku, ale rekompensują to spektakularne panoramy.

Dom Niewiast to dwupiętrowy budynek mieszkalny, który zachwyca gotyckimi detalami architektonicznymi. Wyposażony był w nowoczesny jak na swoje czasy system ogrzewania – hypocaustum, którego pozostałości można oglądać do dziś.

System obronny zamku składa się z podwójnego pierścienia murów i trzech bram wjazdowych. Między murami znajduje się sucha fosa, wykuta w bazaltowej skale. Na dziedzińcu warto zwrócić uwagę na studnię o głębokości 80 metrów – prawdziwe świadectwo średniowiecznej sztuki inżynieryjnej.

Atrakcje wokół Zamku Bolków

Zamek stanowi doskonały punkt wypadowy na okoliczne szlaki turystyczne. W pobliżu przebiega Szlak Zamków Piastowskich, łączący najważniejsze warownie regionu. Z wzgórza zamkowego rozciągają się malownicze widoki na Karkonosze i Góry Kaczawskie.

W ciągu roku na zamku organizowane są liczne wydarzenia kulturalne. Największą popularnością cieszą się:

• Castle Party – festiwal muzyki gotyckiej (lipiec)
• Turnieje rycerskie (sezon letni)
• Średniowieczne jarmarki i festyny
• Nocne zwiedzanie z pochodniami (wybrane terminy)

Zamek Bolków to nie tylko świadek burzliwej historii Dolnego Śląska, ale także miejsce, gdzie przeszłość spotyka się z teraźniejszością. Monumentalna architektura, fascynujące dzieje i bogaty program wydarzeń kulturalnych sprawiają, że jest to obowiązkowy punkt na mapie każdego miłośnika historii i średniowiecznych zabytków. Niezależnie od pory roku, zamek oferuje niezapomniane wrażenia i lekcję historii, której nie znajdziecie w żadnym podręczniku.

Ciekawostki i legendy

Z zamkiem wiąże się wiele fascynujących legend. Najsłynniejsza opowiada o tajemniczych podziemnych przejściach, które miały łączyć warownię z pobliskimi zamkami. Według innej legendy, w zamkowej studni ukryto skarb templariuszy, którego do dziś nie odnaleziono.

Szczególnie intrygująca jest historia „Białej Damy” – ducha księżnej Agnieszki, ostatniej z rodu Piastów świdnicko-jaworskich, która według podań pojawia się w bezksiężycowe noce na murach zamku.

Informacje praktyczne

Godziny otwarcia

• Sezon letni (maj-wrzesień): 9:00-18:00
• Sezon zimowy (październik-kwiecień): 9:00-16:00

Ceny biletów

Jak dotrzeć na Zamek Bolków?

Samochodem: parking znajduje się u podnóża wzgórza zamkowego
Komunikacją publiczną: regularne połączenia autobusowe z Jeleniej Góry i Wałbrzycha (przystanek w centrum Bolkowa, około 15 minut piechotą do zamku)