Jaskinia Łokietka

Jaskinia Łokietka, znana również jako Grota Łokietka lub Grota Królewska, to położona w Ojcowskim Parku Narodowym jaskinia krasowa. Związana jest z legendą o Władysławie Łokietku, który znalazł w niej schronienie przed wojskami czeskiego króla. Jaskinia ma długość 320 metrów i przyciąga rocznie ponad 90 tysięcy zwiedzających. Jaskinia jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych jaskiń w Polsce.

Jaskinia Łokietka znajduje się w Dolinie Sąspowskiej, w północno-zachodnim zboczu Chełmowej Góry. Do wejścia jaskini prowadzi wąska szczelina skalna o długości 20 metrów.  Jaskinia składa się z różnych komór i korytarzy wśród których znajduje się Sala Rycerska (25×10 metrów), która stanowi jedną z głównych atrakcji tej jaskini. To w niej odbywają się liczne prezentacje i pokazy dla odwiedzających. Z Sala Rycerskiej wychodzą korytarze prowadzące do Sypialni i Kuchni. Sypialnia to największa sala o wymiarach 20×30 metrów, gdzie turyści mogą podziwiać naturalne formacje skalne i nacieki. Nieco dalej od Sypialni znajduje się również Kuchnia, która jest komorą położoną blisko powierzchni ziemi. Obrazy tworzone przez wodę i minerały sprawiają, że jaskinia jest miejscem niezwykłym pod względem zarówno estetycznym, jak i geologicznym. Szata naciekowa jaskini jest uboga, ale niezwykle malownicza. W jaskini utrzymuje się stała temperatura na poziomie około 7-8 °C, dlatego planując zwiedzanie jaskini warto przygotować ciepłą odzież.

Jaskinia została wyżłobiona przez wodę w wapieniach górnej jury. Odcinek wstępny jest pozbawiony stropu, który zawalił się prawdopodobnie przed epoką lodowcową. Dalsza część korytarza obniża się, skręca na południowy zachód i rozszerza, prowadząc do Korytarza Głównego. W jego stropie znajdują się kotły wirowe, powstałe w czasie, gdy jaskinia była wypełniona wodą. Na ścianach widać polewy i inne twory naciekowe, które kontrastują z zakopconym wnętrzem.

Z Korytarza Głównego wchodzimy do Sali Rycerskiej. Na lewo odchodzi boczny, ślepy korytarz, a na prawo schody prowadzą na wyższy poziom jaskini, skąd ciasne przejście prowadzi do małej komory zwanej Kuchnią. Jest to najstarsza część jaskini, blisko powierzchni. Tu do wnętrza przedostają się korzenie drzew. W Kuchni po lewej stronie, przed schodami do następnej sali, jest nieduża wnęka zwana Kominkiem Łokietka. Na ścianach przesmyku i Kuchni widać półki skalne i spłaszczenia, będące śladami modelowania jaskini przez przepływający potok. Z Kuchni schody prowadzą do Sypialni, znajdującej się na niższym poziomie, odpowiadającym Sali Rycerskiej. Dno Sypialni jest w dużej części wyścielone rumoszem i blokami wapienia, które oderwały się od ścian i stropu.

Na zachód prowadzi nieduży boczny korytarz z licznymi wymyciami, które występują także w ścianach sali w pobliżu schodów. W 1974 r. Sypialnię połączono z Salą Rycerską korytarzem o długości około 8 m. Szata naciekowa Jaskini Łokietka jest uboga. Występują tu głównie małe stalaktyty rurkowe (makarony), zwłaszcza na stropach obu sal, głównie w Sypialni i w trudno dostępnych miejscach. Ściany są pokryte polewami, a ich przewieszone odcinki zdobią żebra naciekowe lub cienkie, faliste draperie. W ostatniej sali warto zwrócić uwagę na duży słup naciekowy („Orzeł”) na północnej ścianie. Na lewo od Orła, w małej wnęce nad stropem, znajdują się stalagmity.

Nacieki w Jaskini Łokietka w dużej mierze zostały zniszczone w XIX wieku, gdy była ona dostępna bez ograniczeń. Już Ambroży Grabowski w 1836 roku podawał pierwsze informacje o dewastacji jaskini, pisząc, że każdy lubi zabrać stąd pamiątkę swojej bytności, co prowadzi do niszczenia nacieków. Wnętrze jaskini jest bardzo zakopcone, ponieważ kiedyś zwiedzano ją z pochodniami i łuczywami.

Namulisko jaskini było fragmentarycznie rozkopane przez J. Zawiszę w 1871 roku i S. J. Czarnowskiego w 1886 i 1899 roku. Znaleziono tu liczne kości niedźwiedzia jaskiniowego, głównie w Sypialni. Pozostała część osadów jaskiniowych jest nienaruszona. Przypuszcza się, że jaskinia nie była wygodnym schronieniem dla człowieka w przeszłości, mimo to odkryto ślady jego bytności, m.in. tzw. ostrza jerzmanowickie.

Jaskinia była często odwiedzana od dawna, a regularnie zapewne od XVIII wieku. Już w 1691 roku wspominał o niej Sebastian Piskorski. W swych relacjach piszą o niej Klementyna Tańska-Hoffmanowa, Jadwiga Łuszczewska (Deotyma) oraz Ambroży Grabowski. Dwukrotnie odwiedzał ją Stanisław Staszic (w latach 1798 i 1805), który w swoim „Dzienniku podróży” wspomina o ukrywaniu się w niej króla Bolesława Śmiałego po zabójstwie biskupa Stanisława Szczepanowskiego. Staszic nazwał wówczas jaskinię „Królewską”.

Niektóre źródła podają, że Jaskinię Łokietka odwiedził Stanisław August Poniatowski w 1787 roku, choć jego pobyt raczej wiąże się z Jaskinią Ciemną. W czasie pierwszej wojny światowej jaskinia służyła jako schronienie dla miejscowej ludności, głównie z pobliskich Czajowic.

Legenda o Władysławie Łokietku

Jaskinia Łokietka zyskała swoją sławę dzięki fascynującej legendzie, która jest z nią związana. Według opowieści, w jaskini schronił się Władysław Łokietek, uciekając przed wojskami czeskiego króla Wacława II. Podczas ucieczki, pająk zasłonił otwór jaskini pajęczyną, wprowadzając w błąd ścigające go wojska czeskie.

Zwiedzanie Jaskini Łokietka

Jaskinia Łokietka jest dostępna dla turystów, ale zwiedzanie możliwe jest jedynie w grupach z przewodnikiem Ojcowskiego Parku Narodowego, który jest obecny przy kasie biletowej w godzinach otwarcia obiektu. Jaskinia jest oświetlona elektrycznie i łatwa do zwiedzania.

Pod Zamkiem przy jaskini Łokietka znajduje się parking, jednak wycieczkę warto rozpocząć z parkingu „Złota Góra”, który znajduje się około 1,5 km od centrum Ojcowa. Przy obiektach Ojcowskiego Parku Narodowego można płacić zarówno gotówką, jak i kartą płatniczą.

Bilety są sprzedawane według kolejności przybycia do kasy. Nie ma możliwości rezerwacji telefonicznej. W słoneczne dni weekendowe czas oczekiwania na zwiedzanie może wynieść nawet godzinę lub więcej. Jest to spowodowane dużym zainteresowaniem oraz ograniczeniami sanitarnymi liczby zwiedzających. Należy to uwzględnić przy opłacaniu parkingu w parkomatach.

Cennik biletów wstępu

• Bilet ulgowy przysługuje uczniom, studentom do 26 roku życia, emerytom, rencistom oraz osobom niepełnosprawnym.
• Dzieci do 7 roku życia – wstęp bezpłatny.
• Grupy zorganizowane (minimum 15 osób) mogą korzystać z rezerwacji.
• Wstęp do groty jest możliwy tylko z przewodnikiem.
• Zwiedzanie trwa około 50 minut.
• Grota jest otwarta od kwietnia do października.
• W sezonie letnim godziny otwarcia mogą być wydłużone.