Krakowskie planty. Historia i okoliczne zabytki

Planty to malowniczy park miejski w Krakowie otaczając Stare Miasto niczym zielona wstęga. Założone w latach 1822–1830 zajmują powierzchnię 21 hektarów i rozciągają się na długość około 4 kilometrów. Powstały na miejscu dawnych fortyfikacji miejskich obecnie stanowią oazę spokoju i miejsce odpoczynku od zgiełku miasta.

Planty mają bogatą historię. Na początku XIX wieku, na miejscu średniowiecznych murów obronnych oraz otaczających je fos i wałów znajdował się zaniedbany teren, który wykorzystywany był jako śmietnisko. W 1820 roku zapadła decyzja o przekształceniu tego obszaru w ogrody miejskie. Nazwa ta pochodzi od słowa „splantować”, co oznacza wyrównać teren.

Głównym inicjatorem projektu był Feliks Radwański, który przeprowadził pomiary i opracował plany. Po jego śmierci w 1826 roku prace kontynuował Florian Straszewski, który w 1830 roku założył fundację, której celem było utrzymanie Plant. Pierwsze prace polegały na niwelacji terenu i zasypaniu fosy ziemią. Na terenie parku pozostał Barbakan, jedna z nielicznych zachowanych części dawnych fortyfikacji Krakowa.

W kolejnych latach obsadzono teren drzewami, głównie kasztanowcami, klonami, lipami, jesionami i topolami, a także krzewami. Założono trawniki, kwietniki oraz wybudowano alejki. Planty szybko stały się miejscem spacerów i spotkań towarzyskich.

W 1827 roku Planty objęły również wawelskie wzgórze. Na południowych stokach posadzono drzewa brzoskwiniowe i urządzono winnice, które zlikwidowano w latach 50. XIX wieku, gdy armia austriacka rozpoczęła prace nad przekształceniem wzgórza w cytadelę i koszary. W późniejszych latach w parku powstały kioski i pawilon koncertowy. W 1871 roku utworzono Komisję Plantacyjną, która zajęła się uporządkowaniem parku i jego stałą opieką. Z  inicjatywy komisji w parku zaczęły pojawiać się pomniki, a w 1919 roku przed Collegium Novum posadzono Dąb Wolności. W okresie międzywojennym na Plantach rosło również pamiątkowe drzewo – wiąz, posadzony rzekomo przez Tadeusza Kościuszko.

Podczas II wojny światowej park uległ znacznej dewastacji. Niemcy wycięli krzewy i zabrali metalowe ogrodzenie. Po wojnie ograniczono się do zapobiegania dalszej degradacji Plant, a dopiero w 1989 roku podjęto decyzję o ich rewitalizacji. Projekt renowacji autorstwa prof. Janusza Bogdanowskiego przywrócił Plantom dawny blask.

Obecne Planty

Obecnie planty podzielone są na osiem ogrodów, z których każdy ma swój unikalny charakter:

• Wawel – od ul. Powiśle do ul. Franciszkańskiej
• Uniwersytet – od ul. Franciszkańskiej do ul. św. Anny
• Pałac Sztuki – od ul. św. Anny do ul. św. Tomasza
• Florianka – od ul. św. Tomasza do ul. Sławkowskiej
• Barbakan – od ul. Sławkowskiej do ul. Szpitalnej
• Dworzec – od ul. Szpitalnej do ul. Mikołajskiej
• Gródek – od ul. Mikołajskiej do ul. Dominikańskiej
• Stradom – od ul. Dominikańskiej do ul. Grodzkiej i ul. Stradomskiej

Kultura i Atrakcje

Planty są nie tylko zielonym sercem Krakowa, ale także miejscem wydarzeń kulturalnych. Regularnie odbywają się tu koncerty, wystawy i festiwale, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Dzięki licznym alejkom, ławkom i stylowym lampom, park jest idealnym miejscem na spacery o każdej porze roku.

W ciągu ponad 200 lat swojego istnienia, Planty stały się jednym z najważniejszych miejsc w Krakowie. Stanowią zieloną oazę w centrum miasta, miejsce relaksu, spotkań i kulturalnych wydarzeń, zachowując przy tym swój historyczny charakter. Dziś Planty są nieodłącznym elementem krajobrazu Krakowa, będąc świadkiem jego bogatej historii i dynamicznego rozwoju.

Zabytki

Planty, otaczające Stare Miasto w Krakowie, są nie tylko zielonym sercem miasta, ale również miejscem, gdzie znajduje się wiele cennych zabytków.

Barbakan

Barbakan to jedna z najlepiej zachowanych tego typu budowli w Europie. Zbudowany w XV wieku, stanowił element miejskich fortyfikacji. Jego grube mury i wieżyczki obronne zachwycają swoją monumentalnością i stanowią symbol dawnej potęgi Krakowa.

Brama Floriańska

Brama Floriańska, główne wejście do średniowiecznego Krakowa, powstała w XIV wieku. Jest jednym z niewielu zachowanych fragmentów murów obronnych. Jej gotycka architektura przyciąga wzrok i stanowi doskonałe tło dla licznych fotografii.

Baszta Pasamoników

Baszta Pasamoników, wybudowana w XV wieku, była częścią obwarowań miejskich. Służyła cechowi pasamoników, zajmujących się produkcją ozdób i pasów. Dziś jest pamiątką po dawnych cechach rzemieślniczych Krakowa.

Baszta Stolarzy

Baszta Stolarzy, także z XV wieku, była broniona przez cech stolarzy. Jej solidna konstrukcja i historyczne znaczenie czynią ją ważnym elementem krajobrazu Plant.

Baszta Cieśli

Baszta Cieśli, będąca częścią obwarowań miejskich, należała do cechu cieśli. Jej zabytkowa architektura przypomina o dawnej roli rzemieślników w obronie miasta.

Cafe Gallery Zakopianka

Cafe Gallery Zakopianka to popularne miejsce spotkań, mieszczące się w zabytkowym budynku. Kawiarnia oferuje nie tylko wyśmienitą kawę, ale także wystawy sztuki i wydarzenia kulturalne.

Pałac Sztuki

Pałac Sztuki, zbudowany na początku XX wieku, jest siedzibą Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Jego secesyjna architektura i liczne wystawy czynią go ważnym punktem na mapie kulturalnej Krakowa.

Filharmonia

Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie, mieszcząca się w neorenesansowym budynku, jest jednym z najważniejszych ośrodków muzycznych w Polsce. Regularnie odbywają się tu koncerty muzyki klasycznej na najwyższym poziomie.

Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

Teatr im. Juliusza Słowackiego, zbudowany w 1893 roku, jest jednym z najpiękniejszych teatrów w Polsce. Jego eklektyczna architektura i bogata historia przyciągają miłośników sztuki teatralnej z całego świata.

Gmach Akademii Muzycznej w Krakowie

Gmach Akademii Muzycznej, mieszczący się w pięknym neoklasycystycznym budynku, jest ważnym ośrodkiem edukacji muzycznej. Znajduje się tu także sala koncertowa, w której odbywają się liczne recitale i koncerty.

Kościół św. Krzyża w Krakowie

Kościół św. Krzyża, zbudowany w XIV wieku, jest jednym z najstarszych kościołów w Krakowie. Jego gotycka architektura i unikalne wnętrze czynią go miejscem wartym odwiedzenia.

Kościół oo. Reformatów

Kościół oo. Reformatów, wybudowany w XVII wieku, charakteryzuje się prostą, barokową architekturą. Znajduje się tu także cenny obraz Matki Bożej w Ogrójcu.

Kościół oo. Dominikanów

Kościół oo. Dominikanów, założony w XIII wieku, jest jednym z najważniejszych zabytków sakralnych Krakowa. Jego gotycka architektura i bogate wnętrze przyciągają licznych turystów i wiernych.

Kościół oo. Franciszkanów

Kościół oo. Franciszkanów, zbudowany w XIII wieku, jest znany z witraży zaprojektowanych przez Stanisława Wyspiańskiego. Jego barwne okna i piękne freski czynią go wyjątkowym miejscem na mapie Krakowa.

Pałac Biskupi

Pałac Biskupi, siedziba krakowskich biskupów, jest znany przede wszystkim z „okna papieskiego”, z którego Jan Paweł II przemawiał do wiernych. Jego barokowa architektura i historyczne znaczenie czynią go ważnym punktem na trasie turystycznej.

Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Collegium Novum, główny budynek Uniwersytetu Jagiellońskiego, zbudowany w stylu neogotyckim, jest siedzibą władz uczelni. Jego imponująca architektura i bogata historia czynią go symbolem krakowskiej nauki.

Collegium Witkowskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego

Collegium Witkowskiego, część Uniwersytetu Jagiellońskiego, mieści Wydział Filozoficzny. Jego neorenesansowa architektura i akademicki klimat przyciągają studentów i turystów.

Wawel

Wawel, dawna siedziba królów polskich, jest jednym z najważniejszych zabytków w Polsce. Zamek królewski i katedra na Wawelu to miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i kulturowym, które zachwycają swoją monumentalnością i bogactwem zgromadzonych dzieł sztuki.

Planty i ich okolice oferują niezwykłe bogactwo zabytków i miejsc o wielkim znaczeniu historycznym. Każdy z tych obiektów przyczynia się do niepowtarzalnej atmosfery Krakowa, czyniąc go jednym z najcenniejszych miejsc na mapie kulturalnej Europy.