Zamek w Czorsztynie to ruiny gotyckiego zamku z XIV wieku usytuowane na wzgórzu nad Dunajcem, a obecnie nad Jeziorem Czorsztyńskim w obrębie Pienińskiego Parku Narodowego. W czasach świetności zamek pełnił ważną rolę z uwagi na przebiegające tędy szlaki handlowe i dyplomatyczne.
Zamek królewski, znany również jako Sub-Arx Oberschloss, Arx Czorstein oraz Burg Zornstein zbudowany został w drugiej połowie XVI wieku na terenie powiatu sądeckiego województwa krakowskiego i był częścią tenuty czorsztyńskiej. Historia zamku sięga 1246 roku, kiedy to – według Długosza – właścicielem zamku był Piotr Wydżga herbu Janina, szlachcic ziemi krakowskiej. Niektórzy współcześni historycy nie potwierdzają tych informacji, sugerując jednocześnie, że zgodnie z ich badaniami początki zamku wiążą się z działalnością księżnej krakowskiej św. Kingi, która intensywnie zagospodarowywała te tereny jako właścicielka ziemi sądeckiej. Na kartach historii zamek opisywany był w jednym z dokumentów z 1320 roku jako warownia Wronin. Prace archeologiczne prowadzone na terenie zamku datują resztki drewnianych budowli i wału ziemnego na koniec XIII w. W późniejszym okresie wykonywane były prace budowlane, które obejmowały budowę typowej z tego okresu wieży typu stołp oraz kamienny mur obwodowy.
Niewątpliwie ważnym okresem w historii zamku był okres panowania Kazimierza Wielkiego, który zlecił rozbudowę obiektu, otaczając go murami obronnymi. Zamek stał się strategicznie ważny ze względu na położenie przy szlakach handlowych i dyplomatycznych, szczególnie na drodze do Węgier. Podczas różnych epok na zamku przebywali znani władcy, tak jak Kazimierz Wielki, Ludwik Węgierski, Jadwiga Andegaweńska czy Władysław Warneńczyk. Zamek funkcjonował także jako komora celna i siedziba starostów.
W latach 70. XV wieku nastąpiła kolejna rozbudowa zamku, związana prawdopodobnie z wojną z królem węgierskim Maciejem Korwinem. Zamek dolny, znany jako przygródek, został wzniesiony najpóźniej w wieku XVI. W latach 1629–1643, kiedy starostą czorsztyńskim był Jan Baranowski herbu Jastrzębiec powstała m.in. czterokondygnacyjna baszta, znana dzisiaj jako baszta Baranowskiego. W 1651 roku, podczas powstania chłopskiego, zamek został opanowany przez Aleksandra Kostka-Napierskiego lecz po dwudniowym oblężeniu został zdobyty przez wojska biskupa krakowskiego Piotra Gembickiego. W 1655 roku na początku „potopu szwedzkiego” zamek gościł króla Jana Kazimierza.
Upadek zamku przypada na lata 1734–1735, kiedy został zniszczony przez wojska kozackie podczas walk o tron między Augustem II Sasem a Stanisławem Leszczyńskim. W 1790 roku po uderzeniu pioruna spalił się dach zamku, co w konsekwencji przyspieszyło proces jego niszczenia i popadania w ruinę. W 1819 roku rodzina Drohojowskich zakupiła dobra czorsztyńskie wraz z ruinami zamku i opiekowała się nim, aż do 1945 roku.
Pierwsze prace zabezpieczające ruiny przeprowadzono w latach 1951–1957 według projektu prof. Alfreda Majewskiego, a badania archeologiczne kontynuowano w kolejnych dziesięcioleciach. Od 1992 roku trwają kompleksowe prace konserwatorskie. Zamek jest obecnie udostępniony do zwiedzania i znajduje się pod opieką Pienińskiego Parku Narodowego.
Po drugiej stronie Dunajca, nad Jeziorem Czorsztyńskim, wznosi się zamek w Niedzicy.
Ciekawostki o zamku
- W 1434 roku husyci grasujący w rejonie Czorsztyna zostali pokonani przez oddziały rycerskie króla Władysława Jagiełłę.
- Na terenie zamku można spotkać jeden z endemitów pienińskich – pszonaka pienińskiego – jest to gatunek rośliny należący do kapustowatych.