Zamek Dunajec to średniowieczna warownia usytuowana na prawym brzegu Zbiornika Czorsztyńskiego we wsi Niedzica-Zamek wzniesionego w początkach XIV wieku. W okresie średniowiecza i później, dobra na terenie Zamagurza stanowiły uposażenie właścicieli zamku.
Zamek Niedzicki, usytuowany na wysokim wzniesieniu, jest przykładem typowego zamku górskiego, podobnie jak zamek Czorsztyński. Jego wyjątkowa topografia charakteryzuje się najwyższym cokołem skalnym, który wznosi się około 80 metrów nad poziomem Dunajca, tworząc imponującą strukturę skierowaną w stronę tej rzeki. Zamek gotycki, który powstał na początku XIV wieku na tym cokole, znany jest obecnie jako zamek górny.
Kompleks zamkowy obejmował część mieszkalną usytuowaną od strony południowej i wschodniej, niewielki dziedziniec wewnętrzny z głęboką studnią wykutą w skale oraz wieżę mieszkalno-obserwacyjną w narożniku północno-zachodnim. Zamek górny charakteryzował się owalnym zarysem, który rozszerzał się na zachód, w zależności od możliwości, jakie oferował cokół skalny. Wejście do zamku znajdowało się od strony południowej, gdzie do dziś zachowało się obramowanie kamiennej bramy wejściowej z charakterystycznym wnękowaniem i urządzeniem do podnoszenia mostu zwodzonego.
Zamek był dostępny jedynie pieszo ze względu na stromą skałę, na której został zbudowany. Wewnątrz zamku górnego, oprócz pomieszczeń mieszkalnych, znajdowała się kaplica zamkowa z kryptą pod podłogą. Na murach tej części zamku zachowały się ślady gotyckiego sklepienia nad prezbiterium kaplicy oraz fragmenty polichromii figuralnej, przedstawiającej scenę ukrzyżowania. Interesujące są także zachowane resztki kolumn, które wspierały łuk tęczowy kaplicy.
Podczas ostatnich prac konserwacyjnych odkryto zarys krypty w dolnej części kaplicy, której ściany wyłożone są regularnie ułożonymi ciosami. W dolnych pomieszczeniach zamku górnego mieściły się lochy więzienne oraz składy broni i żywności. Mieszkania umieszczono na wyższych piętrach, do których światło i powietrze docierały przez nieduże okna z ościeżami i ławeczkami. Pomieszczenia te były ogrzewane jedynie kominkami.
Mury zamku górnego wykonano z czerwonego i szarego wapienia krynoidowego, połączonego zaprawą wapienno-piaskową. Dachy pokryto gontem, co dodawało całości urokliwego wyglądu.
Historia zamku w Niedzicy
Historia tego średniowiecznego zamku sięga 1325 roku, kiedy to nazwa „Zamek Dunajec” pojawia się po raz pierwszy w dokumencie. W tym okresie zamek pozostawał własnością rodu Jana i Rykolfa Berzeviczych, wnuków komesa spiskiego Rudygera z Tyrolu. W kolejnych latach zmieniają się właściciele zamku – w 1470 roku zamek przechodzi w ręce komesa spiskiego Emeryka Zapolyi, a w 1528 roku Jan Zápolya, wnuk Emeryka, darował zamkowe dobra Hieronimowi Łaskiemu za pomoc w zdobyciu tronu węgierskiego.
Przez 60 lat zamek był w posiadaniu Łaskich, a następnie trafił w ręce Jerzego Horvátha, który starannie odbudował i przekształcił go w renesansową rezydencję. Kolejnymi właścicielami była włosko-węgierska rodzina Giovanellich, która nie interesowała się zamkiem, doprowadzając go do ruiny. W 1858 roku zamek trafia w ręce Salamonów – kolejnego rodu węgierskiego.
Po I wojnie światowej zamek znalazł się na terytorium Polski i pozostał własnością Salamonów do 1945 roku. Ostatnia właścicielka, hrabina Ilona Betheln Salamon, opuściła zamek w 1943 roku. W latach następnych przeprowadzono prace restauracyjne i odbudowę, a zamek stał się miejscem o charakterze muzealno-hotelowym. W 1960 roku w baszcie urządzono stację sejsmologiczną Zakładu Geofizyki PAN.
Związana z zamkiem legenda opowiada o inkaskich zbiegach, potomkach Tupaca Amaru II, którzy mieli ukryć skarb na terenie zamku pod koniec XVIII wieku, uciekając przed hiszpańskimi prześladowaniami. Zamek niedzicki wielokrotnie wykorzystywany był jako plener produkcji filmowych – na zamku realizowane były zdjęcia do filmu „Zemsta” czy „Zwariowana noc”.
Obecnie zamek pełni rolę jednej z największych atrakcji historycznych południowej części województwa małopolskiego. Zamek oferuje pokoje gościnne, muzeum wnętrz i historii regionu spiskiego, a także taras widokowy i zamkowe lochy.