Zamek w Baranowie Sandomierskim

Zamek w Baranowie Sandomierskim, znany także jako Mały Wawel ze względu na swoje podobieństwo do słynnego krakowskiego zamku, jest charakterystycznym przykładem późnorenesansowej architektury w Polsce. Została wzniesiony w latach 1591–1606 według projektu włoskiego architekta Santi Gucciego. Zamek ten stanowi wyjątkowy zespół architektoniczny, którego główną część stanowi budynek rezydencjonalny wraz z przyległymi zabudowaniami obronnymi.

Zamek w Baranowie charakteryzuje harmonijne połączenie elementów obronnych i reprezentacyjnych, co było typowe dla renesansowych budowli tego rodzaju. Jego wnętrza zachowują wiele oryginalnych detali, takich jak bogate zdobienia stiukowe, malowidła ścienne i dekoracyjne detale architektoniczne, które świadczą o wysokim poziomie rzemiosła i gustu epoki.

Architektura zamku

Architektura zamku utrzymana jest w stylu późnorenesansowym oraz palazzo in fortezza, co nadaje mu niepowtarzalny charakter. Zamek składa się z trzech kondygnacji i charakteryzuje się obecnością maszkaronów na kolumnach krużganków. Na murze zamkowym można podziwiać zabytkowy zegar słoneczny z łacińskim napisem „Amcis qualibet hora”. Zamek został wzniesiony na planie prostokąta, a w jego narożach znajdują się okrągłe baszty, które dodają mu obronnego charakteru. Dziedziniec zamkowy, otoczony dwukondygnacyjnymi arkadowymi krużgankami pokrytymi sklepieniem krzyżowym, znajduje się na podwyższeniu, co zapewniało mu ochronę przed częstymi wylewami rzek.

Przez wgląd na architektoniczne detale wartą uwagi jest Galeria Tylmanowska, stworzona przez Tylmana z Gameren, która zachwyca swoim urokiem i bogactwem, a także secesyjna kaplica i baszta Falconiego – dzieła Jana Chrzciciela Falconiego, ze złotymi zdobieniami.

Od południa zamek jest otoczony ścianą parawanową. Wnętrza zamku zdobi wiele polichromii herbowych, a na jego frontowej elewacji znajduje się attyka. Schody wachlarzowe prowadzące z pierwszego piętra na dziedziniec oraz dwie klatki schodowe tworzą loggię, co nadaje wnętrzom niepowtarzalny charakter. Unikalną cechą zamku jest jego nietypowa akustyka. otwarcie okna w jednej z komnat powoduje, że dźwięki zza okna, na przykład szum fontann, są kilkakrotnie głośniejsze po przeciwległej stronie. Fakt ten był wykorzystywany przez zakład Siarkopol – powojennego właściciela zamku -, który organizował w tym miejscu koncerty, przyciągając muzyków, kompozytorów i artystów z całego kraju.

Historia zamku

Historia zamku sięga XV wieku. Pierwotnie był to rycerski dwór obronny, należący do rodziny Baranowskich herbu Grzymała, który znajdował się w miejscu dzisiejszego dziedzińca. W XVI wieku, zamek przeszedł w ręce Kurozwęckich, a następnie Górków. W 1568 roku Rafał Leszczyński wybudował renesansowy dwór, stanowiący obecnie zachodnią część zamku. Pod rządami wojewody brzeskokujawskiego Andrzeja Leszczyńskiego zamek wzbogacił się o dziedziniec z renesansowymi krużgankami oraz bibliotekę.

Największe zmiany w wyglądzie zamku miały miejsce podczas prac remontowych przeprowadzonych przez Krasicców, którzy znacząco zmodyfikowali jego strukturę i przeznaczenie. Warto wspomnieć o pożarze, który miał miejsce w 1849 roku i spowodował znaczne zniszczenia. Podejmowane próby odbudowy zamku okazywały się zbyt wysokie dla ówczesnych właścicieli co przyczyniło się do popadania zamku w ruinę. Wybuch drugiej wojny światowej oraz okres bezpośrednio po niej przyczynił się do dalszej dewastacji zamku, początkowo przez hitlerowców, a w dalszej kolejności sowietów. Również po wojnie, ówczesne władze komunistyczne wykorzystały zamek na cele przemysłu rolniczego – urządzono tutaj stajnię i magazyny.

Dopiero w latach 60. XX wieku, zamek zaczął powoli odzyskiwać swój dawny blask dzięki pracom renowacyjnym prowadzonym pod kierunkiem profesora Alfreda Majewskiego. Obecnie jest udostępniany zwiedzającym, a w jego wnętrzach organizowane są różnorodne wydarzenia kulturalne i biznesowe. Obecnie w zamku znajduje Muzeum, hotel i restauracja oraz sale konferencyjne.

Stylowe ogrody zamkowe

Zamek jest otoczony 14-hektarowym obszarem parkowym, w którym znajdują się ogrody w stylu angielskim, francuskim oraz włoskim. Powstanie parku zawdzięczamy Stanisławowi Karolowi Dolańskiemu, synowi Feliksa, który przeprowadził prace melioracyjne wokół zamku obejmujące regulację koryta Babulówki oraz budowę wałów przeciwpowodziowych. Na osuszonych obszarach wokół zamku założono park. W parku zamkowym znajdują się dwa pomniki przyrody: klon zwyczajny posadzony w 1901 roku oraz tulipanowiec amerykański, zasadzony w 1897 roku. W obrębie parku znajduje się również Zamkowa Akademia Golfa, przy której usytuowana jest oranżeria z zapleczem gastronomicznym. Wstęp do parku jest bezpłatny.

Atrakcje turystyczne

Muzeum zamkowe

Trasa zwiedzania z przewodnikiem trwa około 75 minut i obejmuje dziedziniec arkadowy, secesyjną kaplicę zamkową, historyczne wnętrza zamku oraz zamkowe przyziemia. Zwiedzanie muzeum odbywa się wyłącznie z przewodnikiem, a bilety wstępu można nabyć zarówno w kasie, jak i online.

Godziny zwiedzania uzależnione są od pory roku:

Muzeum jest nieczynne w wybrane święta: Boże Narodzenie, Wielkanoc, Nowy Rok oraz Dzień Wszystkich Świętych.

W sklepiku dostępne są pamiątki i wydawnictwa związane z zamkiem, które mogą stanowić piękną pamiątkę z wizyty.

Parking

Parking przy zamku jest czynny w godzinach od 7:00 do 23:00. Obowiązuje opłata za postój w zależności od rodzaju pojazdu. Specjalna opłata dotyczy kamperów – za całodzienny postój (doba) trzeba zapłacić podobną stawką co na kempingu.