W tym artykule
Gdańsk to historyczne miasto portowe położone na wybrzeżu Morza Bałtyckiego, które odegrało kluczową rolę w historii Europy. W Gdańsku swój początek miała II Wojna Światowa, a w latach 80 narodziła się Solidarność, która przyczyniła się do upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej. Obecnie ważny ośrodek miejski, chętnie odwiedzany przez turystów z uwagi na przepiękną, zabytkową architekturę będącą świadectwem wieloletnich przemian politycznych, społecznych i gospodarczych.
Rys historyczny
Początki i średniowiecze (X-XV wiek)
Historia Gdańska sięga X wieku, kiedy nad Motławą powstało słowiańskie grodzisko. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 997 roku i jest związana z misją św. Wojciecha, biskupa i męczennika, który przybył na te tereny, by szerzyć chrześcijaństwo. W 1308 roku miasto zostało zajęte przez Krzyżaków, którzy nadali mu prawa miejskie według prawa lubeckiego i rozwinęli handel. Pod ich rządami Gdańsk stał się ważnym członkiem Hanzy – związku miast handlowych Europy Północnej. W 1454 roku mieszkańcy zbuntowali się przeciwko Krzyżakom i poddali miasto królowi Polski Kazimierzowi Jagiellończykowi, co zostało nagrodzone licznymi przywilejami, wzmacniającymi pozycję Gdańska w Rzeczypospolitej.
Złoty Wiek (XVI-XVII wiek)
XVI i XVII wiek to czas największej świetności Gdańska, zwanego „Złotym Wiekiem”. Miasto było wtedy głównym portem Rzeczypospolitej i jednym z najbogatszych miast Europy. Eksportowało polskie zboże, które karmiło kraje Zachodu, a gdańskie statki docierały do Hiszpanii, Portugalii, a nawet Ameryki Północnej. Gdańsk cieszył się szeroką autonomią, posiadając własne prawo, monetę, wojsko i dyplomację. Stał się centrum kultury i nauki – działały tu Biblioteka Gdańska, Gimnazjum Akademickie oraz liczne warsztaty artystyczne. W tym okresie powstały ikoniczne zabytki, takie jak Dwór Artusa, Fontanna Neptuna i piękne kamienice przy Długim Targu.
Okres pruski i niemiecki (1793-1945)
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku Gdańsk pozostał wolnym miastem przy Rzeczypospolitej, ale w 1793 roku został włączony do Prus. Okres pruski przyniósł modernizację – nowe dzielnice, rozwój przemysłu i unowocześnienie portu. Po I wojnie światowej, na mocy traktatu wersalskiego, Gdańsk stał się Wolnym Miastem pod nadzorem Ligi Narodów (1920–1939). 1 września 1939 roku atak Niemiec na Westerplatte rozpoczął II wojnę światową. Okupacja niemiecka była tragiczna dla polskiej i żydowskiej ludności miasta, a wiele zabytków uległo zniszczeniu.
Czasy współczesne (od 1945)
Po II wojnie światowej Gdańsk powrócił do Polski, a zniszczone Stare Miasto zostało odbudowane z niezwykłą dbałością o historyczne detale. W czasach PRL-u miasto było ważnym ośrodkiem przemysłowym i portowym. W 1970 roku protesty robotnicze zostały krwawo stłumione, ale w 1980 roku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, pod przywództwem Lecha Wałęsy, narodziła się Solidarność – ruch, który zapoczątkował pokojową transformację ustrojową w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Dziś Gdańsk to nowoczesna metropolia, łącząca szacunek dla historii z dynamicznym rozwojem gospodarczym, naukowym i kulturalnym, będąca symbolem polskiej drogi do wolności.
Najciekawsze atrakcje
Długi Targ i Fontanna Neptuna
Długi Targ to serce gdańskiej starówki – reprezentacyjny plac otoczony kolorowymi kamienicami, wśród których wyróżnia się Kamienica Złota z bogato zdobioną fasadą oraz gotycki Ratusz Głównego Miasta z XIV wieku, siedziba Muzeum Historii Miasta Gdańska (wstęp: ok. 20-30 zł). W centrum placu stoi Fontanna Neptuna – symbol miasta i popularne miejsce spotkań. Obok znajduje się Dwór Artusa, XV-wieczny budynek dawnych bractw kupieckich, nazwany na cześć legendarnego króla Artura.
Bazylika Mariacka
Największy ceglany kościół na świecie (105 m długości, 66 m szerokości, 78 m wysokości), zwany „Koroną Gdańska”. Wzniesiony w XIII wieku, zachwyca gotycką architekturą, misternym ołtarzem głównym i widokiem z wieży (400 schodów). Wstęp na wieżę: ok. 10-15 zł.
Żuraw nad Motławą
Średniowieczny dźwig portowy, symbol gdańskiego handlu. Obecnie to oddział Narodowego Muzeum Morskiego z wystawą o historii portu. Wstęp: ok. 15-25 zł.
Muzeum II Wojny Światowej
Nowoczesne muzeum z interaktywnymi wystawami o II wojnie światowej, poruszające i przystępne dla każdego. Bilet: ok. 25-35 zł, zniżki dla studentów i seniorów.
Westerplatte
Miejsce rozpoczęcia II wojny światowej w 1939 roku. Spacer po terenie z pomnikiem Obrońców Wybrzeża pozwala poczuć wagę historii. Wstęp wolny.
Ulica Mariacka
Urokliwa, wąska uliczka pełna warsztatów bursztynowych, galerii i klimatycznych kawiarni. To idealne miejsce na spokojny spacer i zakup pamiątek z bursztynu, zwanego „złotem Bałtyku”.
Muzeum Bursztynu
Położone w Zespole Przedbramia, muzeum opowiada o historii bursztynu – od jego powstawania po zastosowanie w sztuce i rzemiośle. Interaktywne wystawy i piękne eksponaty przyciągają miłośników biżuterii i historii regionu. Wstęp: ok. 20-30 zł.
Zespół Klasztorny Cystersów w Oliwie
W dzielnicy Oliwa znajduje się katedra ze słynnymi organami, na których regularnie odbywają się koncerty, a także Stary i Nowy Pałac oraz Grota Szeptów w malowniczym parku oliwskim. To miejsce łączy historię, kulturę i piękno przyrody. Wstęp do katedry: wolny, koncert organowy: ok. 10-20 zł.
Dlaczego warto zwiedzić Gdańsk?
Gdańsk to miasto o wyjątkowej historii i atmosferze. Jego hanzeatycka przeszłość, rola w „Solidarności” i bohaterska obrona Westerplatte czynią je miejscem pełnym znaczeń. Spacer po starówce, rejs po Motławie, wizyta w Oliwie czy relaks na plaży w Brzeźnie to atrakcje dla każdego – od miłośników historii po osoby szukające odpoczynku nad morzem. Bliskość Sopotu i Gdyni sprawia, że Gdańsk jest doskonałą bazą do zwiedzania całego Trójmiasta.
Gdzie zatrzymać się na noc?
- Starówka: Hotele i apartamenty w centrum, np. Hotel Gdańsk Boutique (ok. 400-600 zł/noc) czy Radisson Hotel & Suites (ok. 350-550 zł/noc), oferują bliskość atrakcji i piękny widok na Motławę.
- Wrzeszcz: Hotel Mercure Gdańsk Stare Miasto (ok. 250-400 zł/noc) to tańsza opcja z dobrym połączeniem komunikacyjnym.
- Brzeźno: Apartamenty blisko plaży, jak Villa Baltica (ok. 200-350 zł/noc), są idealne dla miłośników morza i spokojniejszej atmosfery.
- Hostele: Moon Hostel czy Hostel Filip (ok. 50-150 zł/noc) oferują komfortowe warunki w przystępnej cenie.
Co i gdzie zjeść?
Gdańska kuchnia to połączenie smaków regionalnych z wpływami międzynarodowymi. Warto spróbować:
- Pierożki gdańskie: Tradycyjne pierogi z różnymi nadzieniami w Pierogarni Mandu na Elbląskiej (ok. 25-35 zł/porcja).
- Śledź po kaszubsku: Świeży śledź w sosie śmietanowym lub octowym w Tawernie Mestwin (ok. 20-30 zł).
- Zupa rybna: Aromatyczna zupa z lokalnych ryb w restauracji Kubicki przy Długim Pobrzeżu (ok. 25-40 zł).
- Desery z bursztynowym akcentem: Cukiernia W-Z na starówce oferuje ciasta z dodatkiem likieru bursztynowego (ok. 10-20 zł).
Popularne lokale:
- Restauracja Pod Lososiem: Jedna z najstarszych w Gdańsku, idealna na elegancką kolację (dania główne: ok. 60-120 zł).
- Bar Mleczny Neptun: Tradycyjna polska kuchnia w przystępnej cenie (dania: ok. 15-25 zł).
- Drukarnia Cafe: Klimatyczna kawiarnia na Mariackiej na kawę i ciastko (kawa: ok. 10-15 zł, ciastko: ok. 8-15 zł).
Jak poruszać się po Gdańsku?
- Pieszo: Starówka jest zwarta, więc większość atrakcji można zwiedzić spacerem.
- Komunikacja miejska: Tramwaje i autobusy ZTM Gdańsk łączą centrum z innymi dzielnicami, np. Wrzeszczem czy Brzeźnem. Bilety: jednorazowy ok. 4-5 zł, dobowy ok. 15-20 zł, dostępne w biletomatach lub przez aplikacje, np. Jakdojade.
- Rower: System rowerów miejskich Mevo (ok. 1-2 zł/20 minut) jest idealny na nadmorskie ścieżki.
- Taksówki i aplikacje: Bolt i Uber (przejazd w centrum: ok. 15-30 zł).
- Rejsy po Motławie: Krótkie rejsy stateczkami (ok. 40-60 zł/osoba) oferują unikalny widok na miasto.
Wycieczki jednodniowe
Gdańsk to świetna baza do zwiedzania Trójmiasta. Warto podczas wizyty w Gdańsku odwiedzić Sopot położony ok. 15 minut jazdy pociągiem SKM (bilet ok. 5 zł) od Gdańska, w którym kluczowymi atrakcjami jest sopockie molo i tętniącą życiem ulicą Bohaterów Monte Cassino. Nieco dalej, bo ok. 25 minut zajmie dojazd kolejką SKM do Gdyni, w której znajduje się między innymi akwarium morskie i statek-muzeum ORP Błyskawica. Obie miejscowości mają piękne plaże i różnorodne atrakcje, idealne na jednodniowe wycieczki. Warto dodać, że z Gdańska do Sopotu i Gdyni dotrzemy także rowerem wzdłuż nadmorskiej promenady, która łączy Trójmiejskie miasta.