Łańcuch triangulacji geodezyjnych rozciągający się od Hammerfest w Norwegii aż po Morze Czarne, przecina 10 krajów i ma długość ponad 2 820 km. Są to punkty powstałe w wyniku pomiarów przeprowadzonych między 1816 a 1855 rokiem przez astronoma Friedricha Georga Wilhelma Struve. To pierwsza dokładna próba zmierzenia długiego odcinka południka, co pomogło ustalić dokładny rozmiar i kształt planety oraz stanowiło ważny krok w rozwoju nauk o Ziemi i kartografii.
Łańcuch triangulacji geodezyjnych to niezwykły przykład współpracy naukowej między naukowcami z różnych krajów oraz współpracy między monarchami w imię celu naukowego. Oryginalny łuk składał się z 258 głównych trójkątów z 265 głównymi punktami triangulacji. Wymieniony obiekt obejmuje 34 z tych oryginalnych punktów triangulacyjnych, oznaczonych różnymi znacznikami, takimi jak wiercone otwory w skałach, krzyże żelazne, kopczyki kamieni lub zbudowane obeliski.
Określenie rozmiaru i kształtu Ziemi było jednym z najważniejszych problemów filozofii przyrody co najmniej od IV wieku p.n.e., a zdolność ta znacząco rozwinął w XVI wieku rozwój trygonometrii. W tym systemie mierzono długie łańcuchy trójkątów, tworząc łuki, które rozciągały się na setki i tysiące kilometrów.
Łuk Geodezyjny Struve to łańcuch pomiarów trójkątnych rozciągający się od Hammerfest w Norwegii do Morza Czarnego, przez dziesięć krajów i ponad 2 820 km. Są to punkty pomiarowe przeprowadzone między 1816 a 1855 rokiem przez kilku naukowców (geodetów) pod kierownictwem astronoma Friedricha Georga Wilhelma Struve, które stanowiły pierwszy dokładny pomiar długiego odcinka południka. Pomogło to określić dokładny rozmiar i kształt naszej planety oraz stanowiło ważny krok w rozwoju nauk o Ziemi i kartografii topograficznej. Jest to niezwykły przykład rozwoju nauk przyrodniczych i współpracy między naukowcami z różnych krajów, a także monarchami, w imię wspólnego celu naukowego.
Przed Łukiem Geodezyjnym Struve, odcinek o długości około 2400 km został zmierzony w Indiach przez Lambtona i Everesta (ukończony w 1845 roku), a krótszy odcinek w Litwie przez Carla Tennera. Struve, pracujący na Uniwersytecie Dorpat (obecnie Uniwersytet w Tartu w Estonii), postanowił ustanowić łuk podążający wzdłuż linii południka przechodzącego przez obserwatorium uniwersyteckie. Nowy, długi łuk, później nazwany Łukiem Geodezyjnym Struve, został ostatecznie utworzony poprzez połączenie wcześniejszych, krótszych łuków z południowym pomierzonym przez Tennera oraz ich przedłużenie na północ i południe. Łuk ten obejmował linię łączącą Fuglenæs koło Hammerfest nad Oceanem Arktycznym z Staro-Nekrassowką nad brzegami Morza Czarnego, na długości ponad 2800 km. Oryginalny łuk składał się z 258 głównych trójkątów z 265 głównymi punktami pomiarowymi. Zabytek obejmuje 34 z oryginalnych punktów pomiarowych ustanowionych przez Struve i jego kolegów w latach 1816-1851 – cztery punkty w Norwegii, cztery w Szwecji, sześć w Finlandii, dwa w Rosji, trzy w Estonii, dwa na Łotwie, trzy na Litwie, pięć na Białorusi, jeden w Mołdawii i cztery na Ukrainie. Inne zachowane miejsca Łuku są chronione na poziomie krajowym.
Te punkty przyjmują różne formy: małe otwory wiercone w powierzchniach skalnych, czasami wypełnione ołowiem; wytłoczone znaki w kształcie krzyża na powierzchniach skalnych; solidny kamień lub cegłę z umieszczoną w nim marką; konstrukcje skalne (kamienie znakowe) z centralnym kamieniem lub cegłą z oznaczeniem wiercenia; pojedyncze cegły; a także specjalnie skonstruowane „pomniki” upamiętniające punkt i łuk.
W 2005 roku Południk Struvego został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Na liście znalazły się 34 oryginalne punkty pomiarowe:
Norwegia:
- Fuglenes (70°40′12″N, 23°39′48″E, Hammerfest)
- Lille-Reipas (69°56′19″N, 23°21′37″E, Unna Ráipásaš; Alta)
- Lodiken (69°39′52″N, 23°36′08″E, Luvdiidcohkka; Kautokeino)
- Baelljasvarri (69°01′43″N, 23°18′19″E, Bealjášvárri; Kautokeino)
Szwecja:
- Tynnyrilaki (68°15′18″N, 22°58′59″E, Kiruna)
- Jupukka (67°16′36″N, 23°14′35″E, Pajala)
- Pullinki (66°38′47″N, 23°46′55″E, Övertorneå)
- Perävaara (66°01′05″N, 23°55′21″E, Haparanda)
Finlandia:
- Stuor-Oivi (68°40′57″N, 22°44′45″E, Enontekiö)
- Aavasaksa (66°23′52″N, 23°43′31″E, Ylitornio)
- Kościół w Alatornio (65°49′48″N, 24°09′26″E, Tornio)
- Oravivuori (61°55′36″N, 25°32′01″E, Korpilahti)
- Tornikallio (60°42′17″N, 26°00′12″E, Lapinjärvi)
- Mustaviiri (60°16′35″N, 26°36′12″E, Pyhtää)
Rosja:
- Mäki-päälys (60°04′27″N, 26°58′11″E, Gogland)
- Gogland (60°05′07″N, 26°57′40″E)
Estonia:
- Woibifer (59°03′28″N, 26°20′16″E, Võivere, Avanduse)
- Katko (59°02′54″N, 26°24′51″E, Simuna, Avanduse)
- Obserwatorium w Tartu (58°22′44″N, 26°43′12″E)
Łotwa:
- Sestu-Kalns (56°50′24″N, 25°38′12″E, Sausnēja)
- Jacobstadt (56°30′05″N, 25°51′24″E, Jēkabpils)
Litwa:
- Kariszki (55°54′09″N, 25°26′12″E, Gireišiai, Poniemunek)
- Mieszkańce (54°55′51″N, 25°19′00″E, Meškonys, Niemenczyn)
- Biereśniaki (54°38′04″N, 25°25′45″E, Paliepiukai, Niemież)
Białoruś:
- Tupiszki (54°17′30″N, 26°02′43″E, Oszmiana)
- Łopaty (53°33′38″N, 24°52′11″E, rejon szczuczynski)
- Osownica (52°17′22″N, 25°38′58″E, rejon janowski)
- Szczekock (52°12′28″N, 25°33′23″E, rejon janowski)
- Laskowicze (52°09′39″N, 25°34′17″E, rejon janowski)
Ukraina:
- Krupa (50°41′03″N, 25°24′45″E, Krupa)
- Kateriniwka (49°33′57″N, 26°45′22″E, Antoniwka)
- Felsztyn (49°19′48″N, 26°40′55″E, Hwardijśke)
- Baranówka (49°08′55″N, 26°59′30″E, Baranówka)
- Stara Nekrasiwka (45°19′54″N, 28°55′41″E, Nekrasiwka)
Mołdawia:
- Rudi (48°19′08″N, 27°52′36″E, Rudi)
Źródła informacji:
https://whc.unesco.org/en/list/1187
https://pl.wikipedia.org/wiki/Południk_Struvego