Dobszyńska Jaskinia Lodowa

Dobszyńska Jaskinia Lodowa (słow. Dobšinská ľadová jaskyňa) to wyjątkowy obiekt przyrodniczy położony na terenie Słowackiego Raju. Jaskinia znajduje się w Krasie Spisko-Gemerskim,  na terenie rezerwatu przyrody „Stratená” w Parku Narodowym Słowacki Raj, w województwie koszyckim. Stanowi część rozległego Dobszyńsko-Strateńskiego Systemu Jaskiniowego, który z niemal 25 kilometrami korytarzy i sal jest trzecim co do wielkości systemem jaskiniowym Słowacji. Wejście do jaskini usytuowane jest w północno-zachodnich zboczach szczytu Duča na wysokości 969 m, około 130 m ponad doliną Hnilca.

Jaskinia od 2000 roku znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Wpis ten stanowi rozszerzenie wcześniejszego wpisu jaskiń Krasu Słowackiego i węgierskiego Krasu Aggtelek z 1995 roku. Decyzja ta podkreśla wyjątkową wartość przyrodniczą tego obiektu w skali światowej.

Unikalny mikroklimat i lodowa szata

Warunki sprzyjające zalodzeniu jaskini powstały prawdopodobnie w środkowym czwartorzędzie, po zawaleniu się stropów między komorami Jaskini Dobszyńskiej i sąsiedniej Jaskini Strateńskiej. Jaskinia zyskała dzięki temu charakterystyczną formę ogromnego worka, w którym przez cały rok utrzymuje się zimne powietrze. Ciepłe powietrze, mające mniejszą gęstość, nie jest w stanie wyprzeć chłodnego powietrza z jaskini. Z tego powodu średnioroczna temperatura w jaskini utrzymuje się w granicach od –3,8 do +0,5°C.

Zalodzenie jaskini, tworzące się od około 250 000 lat, przybiera różnorodne formy: lity lód spągowy, lodowe stalagmity, nacieki i lodospady. Na kształtowanie się lodowej szaty naciekowej decydujący wpływ ma cyrkulacja powietrza o zmiennej temperaturze i wilgotności. Największy lodowy stalagmit w jaskini osiąga wysokość 9 metrów.

Zalodzona część jaskini ma powierzchnię 9772 m², a objętość lodu wynosi średnio 110,1 tys. m³, okresowo przekraczając nawet 120 tys. m³. Maksymalna grubość pokrywy lodowej sięga 26,5 m. W przekroju pokrywy widoczne są poszczególne warstwy lodu, których grubość zależy od intensywności przesiąkania do jaskini wód opadowych w poszczególnych latach.

Z punktu widzenia glacjologii pokrywa lodowa powinna być traktowana jak lodowiec, ponieważ znajduje się w ciągłym ruchu. Lód przesuwa się od wejścia oraz Wielkiej i Małej Sieni w kierunku Przyziemia i Korytarza Ruffinyi’ego z prędkością od 2 do 4 centymetrów rocznie. Szacuje się, że całkowita wymiana pokrywy lodowej trwa od 5000 do 7500 lat.

Historia odkrycia i udostępnienia

Wejście do Dobszyńskiej Jaskini Lodowej znane było miejscowej ludności pod nazwą Lodowej Dziury (Ľadová diera) lub Zimnej Dziury (Studená diera) od dawna. Pierwszą pisemną informację o istnieniu lodowej jaskini po północnej stronie góry Duča podał w 1858 roku węgierski lekarz i przyrodnik z Rożniawy, Antal Kiss. Eksplorację podziemi podjął jako pierwszy 15 czerwca 1870 roku inżynier górniczy Eugen Ruffínyi wraz z towarzyszami – Gustávem Langiem i Andrejem Megą.

Staraniem władz miasta Dobšiná jaskinię udostępniono do zwiedzania już w następnym roku. W 1881 roku podjęto tu pierwsze na świecie próby elektrycznego oświetlenia jaskini, początkowo z miernym rezultatem. W następnym roku oświetlono jaskinię lampami gazowymi, a ostatecznie w 1887 roku uruchomiono stałe oświetlenie elektryczne, jedno z pierwszych w Europie.

Rozwój turystyki w tym regionie rozpoczął się w 1873 roku, gdy w dolinie poniżej wejścia do jaskini zbudowano pierwszy zajazd z pięcioma pokojami noclegowymi. W 1881 roku otwarto duże schronisko turystyczne z 18 izbami, a w pobliżu wyrosły dwie pierwsze prywatne wille.

Ochrona i turystyka

Od 1964 roku jaskinia była objęta ochroną jako część rezerwatu przyrody Dolina Stratená – Ľadová jaskyňa. W 1979 roku Ministerstwo Kultury Słowackiej Republiki Socjalistycznej objęło ją dodatkowo ochroną jako pomnik przyrody. Od 1988 roku znajduje się na terenie Parku Narodowego Słowacki Raj.

Od początku udostępnienia jaskinia zyskała sławę wyjątkowego obiektu natury. Wśród zwiedzających były koronowane głowy: serbski król Milan I i bułgarski car Ferdynand I Koburg, a także książę August von Sachsen Gotha. Odwiedziła ją grupa francuskich uczonych z budowniczym Kanału Sueskiego, Ferdynandem Lessepsem. Jaskinię podziwiali norweski badacz polarny Fridtjof Nansen i węgierski pisarz Mór Jókai, jak również wybitni Słowacy: Štefan Marko Daxner, Pavol Országh Hviezdoslav czy Svetozár Hurban-Vajanský.

W 1890 roku w Wielkiej Sali odbył się koncert na cześć Karola Ludwika Habsburga, a trzy lata później urządzono tam pierwsze letnie lodowisko. W 1928 roku jaskinię odwiedziło ponad 9,6 tys. osób, z czego około 5,6 tys. stanowili goście zagraniczni. W 1977 roku liczby te wzrosły odpowiednio do 116,8 tys. osób, w tym 51,6 tys. gości zagranicznych.

Obecnie dla turystów udostępniony jest niewielki fragment korytarzy jaskini, w których wytyczono trasę w postaci pętli długości 495 m. Stało się to możliwe dzięki wydrążeniu trzech tuneli o długości około 30 m każdy. Zwiedzanie trwa około 40 minut. Jaskinia jest czynna od 15 maja do 30 września, w godzinach od 9.00 do 16.00. Piesze dojście z parkingu w dolinie zajmuje niespełna 20 minut, a trasę uatrakcyjniają panele informacyjne biegnącej tędy dydaktycznej ścieżki przyrodniczej.

W jaskini panuje niska temperatura, dlatego zaleca się zabranie ciepłych ubrań. Zwiedzanie odbywa się w grupach z przewodnikiem. Ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze obiekt ten stanowi obowiązkowy punkt podczas wycieczek po Słowackim Raju.

Informacje praktyczne

Jaskinia znajduje się pod adresem: Dobszyńska Jaskinia Lodowa, 049 71 Dobšiná, Słowacja. Zwiedzanie jaskini trwa około 40 minut i możliwe jest wyłącznie z przewodnikiem. Wybierając się do jaskini należy przygotować ciepłą odzież ze względu na niską temperaturę jaka utrzymuje się w jaskini. Jaskinia jest otwarta dla zwiedzających od 15 maja do 30 września

Godziny otwarcia

• Sezon turystyczny (15 maja – 30 września): 9:00-16:00
• Godziny zwiedzania: 9:30, 11:00, 12:30, 14:00

Ceny biletów

• Brak możliwości rezerwacji. Płatność wyłącznie gotówką

Ceny w złotych podano w przybliżeniu i wyliczone zostały według kursu 1 € = 4,30 zł

*Dzieci od 6 do 15 lat; inwalidzi starsi od 15 lat z ważną legitymacją
**Uczniowie i studenci studiów dziennych z ważną legitymacją; osoby w wieku powyżej 60 lat

Jak dotrzeć do Dobszyńskiej Jaskini Lodowej?

Najwygodniejszym sposobem dotarcia na miejsce jest transport samochodowy. Trasa z Polski prowadzi przez Słowację, można skorzystać z nawigacji GPS, wpisując „Dobszyńska Jaskinia Lodowa”. W pobliżu wejścia do jaskini znajdują się parkingi dla samochodów osobowych. W sezonie letnim parkingi mogą być zatłoczone, dlatego warto przyjechać wcześniej. Z parkingu do wejścia do jaskini prowadzi ścieżka, której pokonanie zajmuje około 20 minut.

Samochodem:

• Z Popradu przez Vernár w kierunku Rożniawy (30 km)
• Z Brezna przez Červenú Skalu i Telgárt w kierunku Rożniawy (60 km)
• Z Rożniawy przez Dobšinú w kierunku Popradu (40 km)

Komunikacją publiczną:

• Autobus: przystanek Stratená, Dobszyńska Jaskinia Lodowa
• Pociąg: przystanek Dobszyńska Jaskinia Lodowa