Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, a wcześniej Muzeum Pałac w Wilanowie utworzone zostało w 1995 roku w wyniku wydzielenia z Muzeum Narodowego w Warszawie. Muzeum eksponuje zbiory sztuki z których najcenniejsza jest wilanowska kolekcja obrazów stworzona przez Stanisława Kostkę Potockiego.

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie mieści się w barokowym pałacu, który niegdyś służył jako rezydencja króla Polski – Jana III Sobieskiego. Zespół pałacowo-parkowy rozciąga się na powierzchni 89 hektarów, z pałacem w Wilanowie jako centralnym punktem zespołu. Muzeum trzyma pieczę nad zabytkowymi obiektami architektonicznymi należącymi do kompleksu w tym m.in. oficyną kuchenną, kordegardą, stajnią, oranżerią, domem ogrodnika, mostem rzymskim oraz pompownią.

W skład kompleksu wchodzą również Park Wilanowski oraz Park Morysin połączone malowniczym Jeziorem Wilanowskim. W 2006 roku Muzeum dołączyło do prestiżowego Stowarzyszenia Europejskich Rezydencji Królewskich, co podkreśla jego znaczenie w kontekście europejskiego dziedzictwa kulturowego.  W ramach prowadzonej działalności Muzeum organizuje liczne wystawy, warsztaty i wydarzenia kulturalne.

Historia barokowej rezydencji

W systemie monarchii elekcyjnej który obowiązywał w Rzeczypospolitej, króla wybierała szlachta. Kandydaci wywodzili się zarówno z dworów zagranicznych jak i z rodzimej magnaterii. Jan Sobieski został wybrany głównie dzięki swoim sukcesom militarnym, w tym zwycięstwu nad armią osmańską pod Chocimiem. Po koronacji w 1676 roku Zamek Warszawski stał się jego oficjalną siedzibą, choć Sobieski spędzał czas także w rezydencjach na Rusi, zwłaszcza w Żółkwi.

W 1677 roku Sobieski nabył wieś Milanów, gdzie zaczął budowę prywatnej rezydencji. Początkowo był to skromny dwór, rozbudowany po bitwie pod Wiedniem w 1683 roku podczas której Sobieski pokonał armię turecką. Wówczas rezydencja zyskała cechy polskiego dworu, włoskiej willi i francuskiego pałacu. Zmiana nazwy Milanów na Villa Nova, a później Wilanów, symbolizowała europejskie wzorce. Program ideowy rezydencji w Wilanowie odzwierciedlał osobowość Jana Sobieskiego i ówczesną sytuację polityczną.

Po bitwie pod Wiedniem Sobieski dążył do umocnienia pozycji Rzeczypospolitej, odzyskania ziem i zapewnienia tronu synowi Jakubowi. Frontowa fasada pałacu przedstawia triumfy króla, podczas gdy fasada od strony ogrodów zawiera bardziej wysublimowany przekaz – chwałę Rzeczypospolitej pod rządami Sobieskich. Pałac w Wilanowie można traktować zatem jako testament polityczny Jana Sobieskiego. Jego wojny miały na celu obronę granic i służbę ojczyźnie. Fasady pałacu przedstawiają ważne wydarzenia, takie jak bitwa pod Wiedniem czy elekcja króla. Po śmierci Sobieskiego w 1696 roku pałac przejęli jego synowie, ale to Elżbieta Sieniawska przywróciła mu świetność, dodając skrzydła boczne.

Rezydencja w Wilanowie to nie tylko obraz państwa, ale także mikrokosmos podporządkowany prawom natury. Zegary słoneczne na fasadach symbolizują cykl życia. Pałac i jego ogrody tworzą harmonijną całość, zgodnie z barokową zasadą osiowości. Dekoracje wnętrz i fasad odzwierciedlają podział na część południową króla i północną królowej. Wnętrza pałacu zdobią plafony przedstawiające pory roku, a dekoracje łuków triumfalnych podkreślają cnoty monarchy i królowej. Motywy dekoracyjne w Wilanowie czerpią z tradycji chrześcijańskiej i antycznej, zwłaszcza starożytnego Rzymu. Inskrypcje i rzeźby na fasadach podkreślają związki z antykiem i ideały życia ziemiańskiego.

Wnętrza pałacu

Sala Biała

Reprezentacyjna sala balowa znana jako Sala Biała swą nazwę zawdzięcza dominującej kolorystyce. Ściany ozdobione są stiukami oraz sztukateriami, a całość dopełniają portrety króla Jana III Sobieskiego oraz jego rodziny. Sala pełniła funkcję miejsca spotkań i uroczystości dworskich, stanowiąc centrum towarzyskiego życia pałacu.

Około 1730 roku, gdy posiadłość wilanowską dzierżawił król August II Mocny z dynastii Wettynów, w południowym skrzydle pałacu powstała Sala Biała. To największe i najbardziej okazałe wnętrze było miejscem wielu ważnych uroczystości. Obecny wystrój sali nawiązuje do XIX-wiecznego kształtu. Znajdują się tu portrety kolejnych właścicieli pałacu, w tym króla Jana III Sobieskiego , przedstawicieli rodu Sobieskich oraz osób z nim związanych. „Portret Stanisława Kostki Potockiego na koniu” autorstwa Jacques’a-Louisa Davida jest jednym z najcenniejszych dzieł sztuki w polskich zbiorach.

Gabinet Farfurowy

Gabinet Farfurowy to eleganckie pomieszczenie, w którym eksponowane są cenne kolekcje porcelany z całego świata. Gabinet Farfurowy wraz z sąsiadującym Gabinetem o Trzech Oknach pełnił funkcję pomieszczenia mieszkalnego. Jego sufit zdobi iluzjonistyczny fresk – kopuła z kasetonami i przedstawieniem putta, którego noga zdaje się wyłaniać ze ściany. Takie połączenie malarstwa z rzeźbą tworzące iluzje było charakterystyczne dla sztuki barokowej. Lustra i złocone elementy dekoracyjne nadają wnętrzu wyjątkowego blasku.

Gabinet zawdzięcza swą nazwę 1956 fajansowym płytkom pokrywającym ściany, które wykonane zostały około 1690 roku w Amsterdamie i Utrechcie, Tego rodzaju płytki stanowiły w epoce baroku modną, ale także bardzo kosztowną dekorację europejskich rezydencji magnackich. Płytki przedstawiają różnorodne motywy wśród, których znajdują się sceny dworskie, pasterskie i biblijne, jeźdźcy, fantastyczne stwory morskie oraz pejzaże. Tworzą one obramowanie dla 122 paneli, głównie 12-kafelkowych, przedstawiających wazony z bukietami. Złocenia zdobiące płytki dodano później, już po ich zamontowaniu.

Unikalną cechą gabinetu to liczne kwiatowe panneaux, z których połowa zawiera zdobienia w stylu chinoiserie co czyni wnętrze wyjątkowo pięknym, nawet na tle innych, podobnych europejskich projektów. Co więcej, zbiór kafelków wykorzystanych do ozdobienia gabinetu farfurowego obejmuje niemal wszystkie wzory produkowane ówcześnie w Utrechcie.

Pokoje chińskie

Pokoje Chińskie wyróżniają się egzotycznym wystrojem, inspirowanym dalekowschodnią kulturą. Malowidła i dekoracje nawiązują do stylu orientalnego, który był niezwykle modny w XVIII wieku. Prace konserwatorskie przeprowadzone w pokojach chińskich przywróciły dawny blask tym pomieszczeniom, czyniąc je jednym z najciekawszych miejsc w pałacu.

Pokój Chiński z kasetonami

Wnętrze pokoju charakteryzuje się orientalnym wystrojem. Ściany zdobią zrekonstruowane tapety z azjatyckimi wzorami, a kasetonowy sufit udekorowany jest wizerunkami smoków. Wyposażenie stanowią meble w stylu wschodnim – zarówno oryginalne chińskie, jak i europejskie imitacje. W alkowie umieszczono witryny prezentujące kolekcję porcelany, emalii i drobnych przedmiotów artystycznych z dalekiego wschodu. Szczególną uwagę przyciągają okazałe wazony w stylu Imari, charakteryzujące się bogatą kolorystyką łączącą złoto, czerwień i kobaltowy błękit.

Pokój Chiński z akwarelami

Pomieszczenie to zawdzięcza swoją nazwę zdobiącym ściany malowidłom przedstawiającym orientalne sceny rodzajowe. Centralnym elementem wyposażenia jest czerwona sekretera, pochodząca z czasów Augusta II ustawiona pomiędzy oknami. Na zlecenie Stanisława Kostki Potockiego mebel ten został przerobiony. Szuflady usunięte z jego wnętrza posłużyły do stworzenia biurka, które obecnie stoi na środku pokoju, a niska szafka została wyposażona w drzwiczki wykonane z wewnętrznych paneli innego saskiego mebla – kabinetu. Dzięki tym modyfikacjom powstał nowy zestaw mebli ozdobiony europejską techniką imitującą orientalną lakę.

Pokoje myśliwskie

Pokoje Myśliwskie składają się z dwóch pomieszczeń, a ich ściany zdobi polichromia mazerunkowa – technika malarstwa imitująca wygląd i fakturę różnych gatunków drewna. W pierwszym pokoju eksponowane są meble europejskie, odzwierciedlające fascynację mieszkańców Starego Kontynentu sztuką Dalekiego Wschodu. Na uwagę zasługują dwie komody i biurko pokryte orientalną laką, którą zdjęto w Europie z azjatyckich wyrobów i ponownie nałożono na meble o europejskich kształtach oraz dwa kabinety na konsolach – całkowicie europejskie wyroby naśladujące formy dalekowschodnie.

W drugiej połowie XIX wieku pomieszczenie to pełniło funkcję gabinetu Augusta Potockiego, ówczesnego właściciela pałacu wilanowskiego. Dla niego, jak i dla większości mężczyzn tego okresu, łowiectwo stanowiło popularną formę rozrywki. Obecna aranżacja pokoju wykorzystuje dzieła i przedmioty o tematyce łowieckiej, pochodzące z różnych epok historycznych. Ekspozycja ta oddaje ducha czasów, gdy polowania były istotnym elementem życia towarzyskiego i kulturalnego arystokracji.

Apartamenty Królewskie

Apartamenty Królewskie w pałacu w Wilanowie składają się z prywatnych pokoi króla i królowej, w tym sypialni, gabinetów i salonów. Każde z tych wnętrz odznacza się bogatym wystrojem i unikalnym charakterem, ukazującym osobiste upodobania monarchów. Meble, obrazy i dekoracje są starannie dobrane, aby oddać atmosferę dworskiego życia.

Złota Sypialnia Izabeli Lubomirskiej charakteryzowała się XVIII-wiecznymi angielskimi tapetami zdobionymi motywami kwiatowymi, chińskimi i arabeskami. Meble, w tym łoże i komplet pięciu foteli pochodziły z lokalnego warsztatu stolarskiego z końca XVIII wieku. Na okrągłym stoliku eksponowano miśnieńską porcelanę do czekolady i herbaty a wnętrze zdobiły figurki biskwitowe. Przy oknie stał stolik do robótek ręcznych – dar od córki króla Francji Ludwika XVI.

Gabinet stanowił pierwsze pomieszczenie pawilonu kąpielowego, zaprojektowanego przez Szymona Bogumiła Zuga w latach 1775-1778. Przy drzwiach umieszczono zograskop optyczny z przełomu XVIII i XIX wieku. Na XVIII-wiecznym biurku stał kałamarz z około 1750 roku, a między oknami eksponowano unikatowe fajanse z warszawskiej wytwórni na Bielinie.

Biała Sypialnia była wyposażona w polskie meble z drugiej połowy XVIII wieku. Na ścianach wisiały trzy pastelowe portrety Izabeli Lubomirskiej ukazujące ją w różnych etapach życia oraz owalny portret pędzla Alexandra Roslina, namalowany w Paryżu.

Łazienka pełniła funkcję salonu kąpielowego i rekreacyjnego. Centralne miejsce zajmowała wanna na sześciu lwich łapach umieszczona w dekoracyjnej wnęce. O funkcji wypoczynkowej świadczyły szezlong i baldachim zwieńczony strusimi piórami. Wnętrze zdobiły również dwa świeczniki w kształcie fontann z końca XVIII wieku oraz szklane naczynie z porcelanowymi kwiatami z drugiej połowy XVIII wieku.

W połowie XIX wieku August i Aleksandra Potoccy przebudowali część apartamentów. Dawną łazienkę przekształcono w sypialnię Aleksandry, do której przylegała mała neogotycka kapliczka do prywatnej modlitwy. W latach 70. XIX wieku dobudowano niewielką Rotundę, zwaną Nową Świątynką.

Galeria Portretów

Galeria Portretów zawiera kolekcję portretów członków rodziny królewskiej oraz znamienitych postaci dworskich. Portrety te są nie tylko cennymi dziełami sztuki, ale również dokumentacją historyczną, ukazującą wygląd i stroje przedstawionych osób.

Kaplica

Kaplica pałacowa, będąca miejscem modlitwy i medytacji, jest bogato zdobiona freskami i złoceniami. Pełniła ważną rolę w życiu religijnym mieszkańców pałacu, a jej wnętrze odzwierciedla duchowy aspekt życia dworskiego.

Biblioteka

Biblioteka w pałacu w Wilanowie to skarbnica wiedzy, zawierająca cenne księgi i manuskrypty z różnych epok. Pomieszczenie to jest urządzone w stylu barokowym, z bogatymi zdobieniami i intarsjami, co nadaje mu wyjątkowego charakteru. Biblioteka była miejscem pracy i nauki dla króla oraz jego dworzan.

Oranżeria

Oranżeria pałacowa, znajdująca się w ogrodach Wilanowa, była miejscem przechowywania egzotycznych roślin i kwiatów. Budynek ten jest przykładem architektury ogrodowej, harmonijnie łączącej funkcjonalność z estetyką. Współcześnie oranżeria jest miejscem organizacji wystaw i wydarzeń kulturalnych.

Cennik biletów do Muzeum

Bilety do Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie można zakupić online na stronie muzeum lub bezpośrednio w kasach biletowych na miejscu.

Pałac

Rodzaj biletu	Cena
Bilet normalny	35 zł
Bilet ulgowy	28 zł
Bilet „Muzeum za złotówkę” (dla dzieci 7–16)	1 zł
Bilet normalny dla posiadacza Karty Dużej Rodziny	26 zł
Bilet ulgowy dla posiadacza Karty Dużej Rodziny	21 zł
Dzieci do lat 6	Bezpłatnie

Park

Rodzaj biletu	Cena
Bilet normalny	10 zł
Bilet ulgowy	5 zł
Bilet „Muzeum za złotówkę” (dla dzieci 7–16)	1 zł
Bilet normalny dla posiadacza Karty Dużej Rodziny	7,50 zł
Bilet ulgowy dla posiadacza Karty Dużej Rodziny	3,50 zł
Dzieci do lat 6	Bezpłatnie
Karnet kwartalny	60 zł
Karnet ulgowy	35 zł

Informacje dodatkowe

• W czwartki wstęp do pałacu i parku jest bezpłatny (wejściówki dostępne w kasie).
• Bilety ulgowe przysługują uczniom, studentom, seniorom powyżej 65 lat, emerytom, rencistom, osobom niepełnosprawnym i ich opiekunom, nauczycielom, oraz osobom odznaczonym specjalnymi odznakami kulturalnymi.
• Zwolnienia z opłat przysługują m.in. dzieciom do lat 6, pracownikom muzeów, członkom ICOM i ICOMOS, posiadaczom Karty Polaka, weteranom.

Adres muzeum:
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
ul. Stanisława Kostki Potockiego 10/16
02-958 Warszawa