W tym artykule
Grób Dantego to neoklasycystyczny grobowiec poety Dantego Alighieri, znajdujący się w pobliżu bazyliki San Francesco w centrum Rawenny. Poeta spędził ostatnie lata życia w tym mieście i zmarł tam w 1321 roku. Grobowiec ma status pomnika narodowego. Wokół niego wyznaczono strefę szacunku i ciszy, zwaną „strefą Dantego”. Obszar ten obejmuje grób poety, ogród z Quadrarco di Braccioforte, krużganki franciszkańskie oraz kompleks muzeum i Casa Dante.
Na łożu śmierci Dante Alighieri pragnął przywdziać habit franciszkański. Na miejsce pochówku wybrał klasztor Braci Mniejszych, którzy przybyli do Rawenny w 1261 roku. Uroczysty pogrzeb odbył się w ich kościele, a poeta został pierwotnie pochowany na terenie cmentarza przylegającego do klasztoru. Miejsce to nazywa się Quadrarco di Braccioforte. Rodzina Da Polenta posiadała celę, w której umieszczono sarkofag ze szczątkami Dantego.
W 1441 roku ród Da Polenta został wyparty przez Republikę Wenecką. Cela z szczątkami Dantego popadła w opuszczenie. W 1483 roku wenecki podestà Bernardo Bembo odrestaurował i powiększył grobowiec na własny koszt. Powierzył to zadanie rzeźbiarzowi Pietro Lombardo, który pracował wraz ze swoimi synami. Nad sarkofagiem wyrzeźbił płaskorzeźbę przedstawiającą zamyślonego Dantego siedzącego przed mównicą.
Obecny grobowiec powstał z inicjatywy kardynała Luigi Valenti Gonzagi, który w 1778 roku objął urząd legata papieskiego w Rawennie. Projekt nowej kaplicy powierzono architektowi Camillo Morigia z Rawenny. Budowa trwała dwa lata, od 1780 do 1781 roku.
Architektura grobowca
Grobowiec ma plan kwadratu i kształt neoklasycystycznej świątyni zwieńczonej małą kopułą z szyszką sosnową. Fasada zewnętrzna jest bardzo prosta, z drzwiami zwieńczonymi herbem arcybiskupim kardynała Gonzagi. Na architrawie widnieje prosty łaciński napis: „Dantis poetae sepulcrum”. Wyróżniają się dwa elementy dekoracyjne: wąż gryzący własny ogon (ourobóros), symbol wieczności sławy Poety, oraz herb kardynała Gonzagi.
Po prawej stronie pomnika nagrobnego znajduje się mały ogród z Quadrarco Braccioforte. Od 1921 roku ogród zamykany jest bramą z kutego żelaza, wykonaną przez wenecjanina Umberto Bellotto.
Wnętrze kaplicy jest całkowicie pokryte cennym marmurem i stiukiem. Sam grobowiec składa się z rzymskiego sarkofagu z łacińskim epitafium. Nad sarkofagiem znajduje się cenna płaskorzeźba autorstwa Pietro Lombardo. U stóp umieszczono koronę z brązu i srebra podarowaną w 1921 roku przez włoską armię i marynarkę wojenną z okazji sześćsetnej rocznicy śmierci Dantego.
Na suficie pali się wiecznie XVIII-wieczna lampa wotywna, zasilana oliwą z toskańskich wzgórz, ofiarowywaną przez Florencję każdego roku w drugą niedzielę września, na pamiątkę rocznicy śmierci poety. Tradycja ta trwa od 1908 roku.
Burzliwa historia szczątków Dantego
Historia szczątków Dantego jest pełna zwrotów akcji. Dzień po śmierci ciało poety zostało pochowane w tym samym sarkofagu, w którym spoczywa do dziś, lecz który umieszczono na tylnej ścianie celi Polentaniego, w krużganku Braccioforte. Przez stulecia Florentczycy wielokrotnie domagali się zwrotu relikwii swojego najsłynniejszego obywatela, jednak bezskutecznie.
W 1519 roku papież Leon X udzielił florentczykom pozwolenia na wywiezienie szczątków poety do Florencji. Zaprojektowanie pomnika nagrobnego zlecono Michałowi Aniołowi. Kiedy jednak delegacja toskańska otworzyła sarkofag, kości już w nim nie było. Franciszkanie, przeczuwając zamiary florentczyków, wcześniej potajemnie wynieśli szczątki poety.
W 1677 roku przeor klasztoru Antonio Sarti umieścił kości w specjalnej skrzyni. Wróciły one do oryginalnej urny dopiero w 1781 roku, kiedy Morigia wybudował obecne mauzoleum.
Gdy w 1810 roku klasztor został zamknięty na mocy zarządzenia rządu napoleońskiego, zakonnicy ukryli skrzynię z kośćmi w sąsiednim oratorium Braccioforte i opuścili miasto. Przez dekady nikt nie wiedział, gdzie znajdują się szczątki poety. Zostały odnalezione przypadkowo przez murarza 27 maja 1865 roku podczas prac restauracyjnych prowadzonych przed obchodami 600. rocznicy urodzin Dantego.
W 1921 roku, z okazji sześćsetnej rocznicy śmierci poety, antropolodzy Giuseppe Sergi i Fabio Frassetto z Uniwersytetu Bolońskiego przeprowadzili badania szczątków. Podczas II wojny światowej skrzynię ponownie ukryto, aby uchronić ją przed zniszczeniem podczas bombardowań. Została usunięta ze świątyni 23 marca 1944 roku i przywrócona 19 grudnia 1945 roku.
W 2020 roku grobowiec przeszedł kolejną renowację przed obchodami siedemsetnej rocznicy śmierci Najwyższego Poety (13 września 2021 roku). Po zakończeniu prac wewnątrz grobu umieszczono krzyż ofiarowany w 1965 roku przez papieża Pawła VI – grecki krzyż z czterema ametystami na końcach.
Tymczasem we Florencji, wciąż mając nadzieję na odzyskanie szczątków Dantego, w 1829 roku wzniesiono w kościele Santa Croce duży neoklasycystyczny grobowiec, przedstawiający siedzącego i zamyślonego poetę, uniesionego w chwale przez Włochy, podczas gdy Poezja płacze, pochylając się nad pustym sarkofagiem.
Informacje praktyczne
Grób Dantego to mała neoklasyczna świątynia, w pobliżu miejsca, w którym w 1321 roku odbył się pogrzeb poety. Mauzoleum jest otwarte dla zwiedzających od poniedziałku do niedzieli w godzinach 10:00-18:00.
Adres grobowca
Via Dante Alighieri,
48121 Ravenna RA, Włochy.
Jak dotrzeć do Grobowca Dante Alghieri?
Grobowiec znajduje się w samym sercu Rawenny, na terenie strefy pieszej o ograniczonym ruchu, w tzw. Strefie Ciszy (Bazylika św. Franciszka, starożytne krużganki franciszkańskie, Muzeum Dantego, Quadrarco di Braccioforte).
Pieszo
do pomnika można łatwo dotrzeć pieszo z pobliskiego dworca kolejowego.
Autobusem
na Piazza Caduti della Libertà, zaledwie 20 metrów od hotelu. od zabytków przystanek autobusowy wszystkich linii.
Samochodem
Dostęp do większej części historycznego centrum Rawenny jest ograniczony. Aby znaleźć najbliższe parkingi polecamy nasz przewodnik po parkingach w Rawennie.