Podziemne miasto Kaymaklı zlokalizowane jest 21 kilometrów od Nevşehir w tureckiej Kapadocji, stanowi jedno z najważniejszych świadectw starożytnej architektury podziemnej na świecie. Ta ośmiopoziomowa, wykuta w skale struktura, której powstanie datuje się na około 3000 roku p.n.e. była świadkiem rozwoju wielu cywilizacji, w tym Hetytów, Asyryjczyków, Frygów i Bizantyjczyków. W okresie swojej świetności mogła zapewnić schronienie nawet 5000 osób, zapewniając schronienie w czasie zagrożenia.
Powstanie tego niezwykłego kompleksu było możliwe dzięki specyficznej geologii regionu. Wybuchy wulkanów pozostawiły po sobie warstwy miękkiego tufu wulkanicznego, który pod wpływem erozji uformował charakterystyczne doliny i formacje skalne. Ten stosunkowo miękki materiał umożliwił dawnym budowniczym wykucie rozległego systemu komnat i korytarzy, które z czasem przekształciły się w wielopoziomowe podziemne miasto.
Obecnie istnieje możliwość zwiedzania czterech z ośmiu poziomów kompleksu, z których każdy pełnił odmienną funkcję w życiu dawnej społeczności. Pierwszy poziom, znajdujący się najbliżej powierzchni, został zaprojektowany jako przestrzeń gospodarcza ze stajniami dla zwierząt. Takie umiejscowienie nie było przypadkowe – transport zwierząt na niższe poziomy byłby niezwykle trudny, a ich obecność na górnych piętrach zapewniała mieszkańcom stały dostęp do żywności nawet podczas długotrwałego oblężenia.
Drugi poziom kryje w sobie znaczące elementy życia duchowego dawnych mieszkańców. Znajduje się tu kościół z chrzcielnicą oraz cmentarz, świadczące o głębokim zakorzenieniu chrześcijaństwa w tym regionie. Szczególną uwagę zwraca monumentalny kamienny słup strażniczy o wadze około 500 kilogramów, wyposażony w specjalny otwór umożliwiający obserwację i kontrolę ruchu w podziemnych korytarzach.
Trzecie piętro, największe z dostępnych dla zwiedzających, skupiało się na przechowywaniu i przetwarzaniu żywności. Znajdują się tu piwnice na wino, składy mąki i pszenicy oraz przestronna jadalnia. Na tym poziomie odkryto również ślady obróbki miedzi z wykorzystaniem andezytu, twardszego materiału niż powszechnie występujący tuf.
Najbardziej fascynujący jest poziom czwarty, do którego prowadzi wąski i niski korytarz. Takie zaprojektowanie przejścia nie było przypadkowe – miało spowolnić potencjalnych napastników podczas ataku. Na tym poziomie znajdują się pozostałości kuchni, pieców typu tandoor oraz magazynów żywności.
Szczególnie imponujący jest system wentylacyjny miasta, który nawet dziś, po tysiącach lat, zapewnia odpowiednią cyrkulację powietrza na wszystkich dostępnych poziomach. Miasto połączone jest również z pobliskim kompleksem Derinkuyu za pomocą 10-kilometrowego tunelu. System obronny uzupełniają liczne pułapki i ślepe zaułki w sieci korytarzy, które miały dezorientować agresorów.
Obiekt jest dostępny przez cały rok, z wydłużonymi godzinami otwarcia w sezonie letnim (8:00-19:00 od kwietnia do października) oraz krótszymi w sezonie zimowym (8:00-17:00 od listopada do marca). Bilet wstępu w cenie 30 TL stanowi rozsądną inwestycję w poznanie tego niezwykłego zabytku. Posiadacze Karty Muzealnej mogą korzystać z możliwości wielokrotnego wejścia, co jest szczególnie wartościowe, biorąc pod uwagę rozległość i złożoność kompleksu.
Dla bezpieczeństwa i wygody zwiedzających wprowadzono przejrzysty system oznaczeń – czerwone strzałki wskazują drogę w głąb kompleksu, podczas gdy niebieskie prowadzą do wyjścia. Jest to szczególnie istotne w wąskich korytarzach, gdzie sprawne przemieszczanie się grup turystycznych wymaga dobrej organizacji.
Podziemne miasto Kaymaklı stanowi nie tylko świadectwo niezwykłego kunsztu inżynieryjnego starożytnych budowniczych, ale również przypomina o burzliwej historii regionu i ludzkiej zdolności do adaptacji w obliczu zagrożenia. Precyzja wykonania, przemyślany układ pomieszczeń oraz skuteczność systemów obronnych i wentylacyjnych do dziś budzą podziw zwiedzających i badaczy.