Zamek Porto Palermo (Kalaja e Porto Palermos) to zamek znajdujący się w południowej Albanii, niedaleko miejscowości Himarë. Usytuowany w zamkniętej zatoce Porto Palermo na wyspie połączonej z lądem wąskim pasem ziemi. Miejsce w którym znajduje się zamek wraz z pobliską plażą Llamani zostało uznane za chroniony obszar krajobrazu. Zamek jest jednym z najlepiej zachowanych garnizonów zbudowanych przez potężnego Ali Paszę z Janiny w tym regionie.
Zamek Porto Palermo ma długą i zawiłą historię. Jego strategiczne położenie sprawiło, że wybrzeża Porto Palermo były wykorzystywane do celów obronnych od czasów starożytnych aż do II wojny światowej. W czasach reżimu komunistycznego w Albanii forteca służyła jako baza dla sowieckich okrętów podwodnych. Obecnie, częściowo opuszczony tunel i koszary przyciągają uwagę turystów, podobnie jak potężne mury i bramy wzniesione przez Ali Paszę.
Zamek został wzniesiony na początku XIX wieku przez Ali Paszę z Tepeleny. W 1803 roku Ali Pasza ofiarował zamek i port Królewskiej Marynarce Wojennej (Royal Navy) – w tamtym czasie fort miał jedynie 4 lub 5 armat, co wskazuje, że Ali Pasza nie uważał go za kluczowy element obrony.
William Martin Leake – angielski szpieg – który odwiedził fort w XIX wieku, odnotował, że garnizon składał się z zaledwie 10 ludzi i dwóch czterofuntowych dział. François Pouqueville, francuski dyplomata i pisarz, w 1806 roku opisał zamek jako wieżę lub fort położony na południowym krańcu wejścia do zatoki, połączony z lądem wąskim przesmykiem. Fort składał się z kwadratu z bastionami i miał kilka dział, które nie były w stanie ani kontrolować wejścia do zatoki, ani chronić statków stojących na kotwicy. Budowa zamku przez Ali Paszę była chwalona przez greckiego poetę i członka dworu Ali Paszy, Ioannisa Vilarasa. Jego poezja, będąca świadectwem epoki, oddaje ducha tamtych czasów i ukazuje, jak wielki wpływ miał Ali Pasza na kulturę i historię regionu.
Opuszczone koszary
W bliskiej okolicy zamku znajdują się opuszczone koszary. Obecnie wiele budynków koszar zostało opuszczonych, ale nadal noszą one ślady propagandy z tamtych czasów. Na ścianach można znaleźć hasła takie jak „Niech żyje przyjaźń albańsko-chińska” (RROFTE MIQESIA SHQIPTARO-KINEZE) czy „Niech żyje Komunistyczna Partia Chin i towarzysz Mao Zedong” (RROFTE PK E KINES DHE SHOKUN MAO CE DUN). Te napisy przypominają o bliskich stosunkach Albanii z Chinami w czasach zimnej wojny.
Tunel dla okrętów podwodnych
Tunel Porto Palermo to w zasadzie bunkier dla okrętów podwodnych zbudowany w Socjalistycznej Republice Ludowej Albanii za czasów Envera Hodży. Położony jest na północnym krańcu zatoki Porto Palermo. Obecnie nie jest już używany jako bunkier, ale pozostaje w strefie wojskowej. Prawdopodobnie służył jako baza dla szybkich jednostek szturmowych.
W przeciwieństwie do okrętów podwodnych, te jednostki to krótkiego zasięgu jednostki obrony wybrzeża, które w ciągu dnia pozostają ukryte w pobliżu miejsc, gdzie działają w nocy. Albańskie okręty podwodne klasy Whiskey były jednostkami dalekiego zasięgu i zazwyczaj stacjonowały dalej, w bazie morskiej Pashaliman w Zatoce Vlora. Wycofane ze służby w 1998 roku, okręty te nadal znajdują się w Pashaliman.
Zwiedzanie zamku
Dziś zamek Porto Palermo jest popularnym celem turystycznym, przyciągającym odwiedzających swoją historyczną wartością i malowniczym położeniem. Widoki z zamku na wody zatoki Porto Palermo i krajobrazy są niezapomniane, a sama forteca stanowi doskonały przykład architektury obronnej z czasów Ali Paszy. Zamek, będący niemym świadkiem burzliwej historii Albanii, oferuje zwiedzającym ciekawą lekcję historii i możliwość przeniesienia się w burzliwe czasy socjalizmu, którego ślady w Albanii są szczególnie widoczne.