W tym artykule
Wodospad Mumlawy (Mumlavský vodopád, niem. Mummelfall) to jedna z najbardziej imponujących atrakcji przyrodniczych czeskich Karkonoszy. Położony w Kotlinie Harrachowskiej, zaledwie 2 kilometry od centrum Harrachova, wodospad znajduje się na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego. Nazwa pochodzi od niemieckiego słowa „murmeln” lub czeskiego „mumlat”, które opisują charakterystyczny dźwięk wydawany przez spadającą wodę. Ten szum, przypominający mruczenie, stał się inspiracją dla nazwy zarówno wodospadu, jak i przepływającej przez niego rzeki.
Wodospad Mumlawy uznawany jest za jeden z najpotężniejszych w całych Czechach. Średnia wysokość wodospadu wynosi 8,9 metra, przy czym najwyższy punkt sięga 9,9 metra. Szerokość rzeki w tym miejscu dochodzi do 10 metrów, a przy niskich stanach wody nurt może rozdzielać się na kilka mniejszych odnóg, tworząc malownicze kaskady. Średni roczny przepływ wody wynosi 750 litrów na sekundę, a w okresach wzmożonych opadów przepływ ten może wzrosnąć nawet do 7120 ml/s.
Podłoże wodospadu stanowi średnioziarnisty granit biotyczny o charakterze strukturalno-tektonicznym. Formacja skalna charakteryzuje się systemem podłużnych i poprzecznych pęknięć, które miały kluczowe znaczenie dla powstania wodospadu. Szczególnie istotne są pęknięcia ukośne poprzeczne oraz poprzecznie pionowe, które przyczyniły się do specyficznego ukształtowania koryta rzeki. Wodospad Mumlawy utworzył się na skutek erozji wstecznej i lokalnej erozji Kotliny Harrachovskiej w młodszym trzeciorzędzie. Proces ten został zapoczątkowany przez obniżanie się poziomu tektonicznego, co doprowadziło do powstania nierówności terenowej, która z czasem pogłębiła się, tworząc dzisiejszą kotlinę i malowniczy wodospad. Geologowie nie wykluczają, że proces ten mógł powtarzać się w późniejszych okresach, dodatkowo kształtując obecny wygląd wodospadu.
Rzeka Mumlava, na której powstał wodospad, bierze swój początek z połączenia dwóch mniejszych rzek – Malá i Velká Mumlava. Ich zlewisko znajduje się na wysokości 1030 m n.p.m. przy drogowskazie Krakonošova snídná. Po pokonaniu wodospadu rzeka przepływa przez kopalnię Mumlava i po 12,2 km wpada do rzeki Izery, stanowiąc naturalną granicę między Karkonoszami a Górami Izerskimi.
Oczy Diabła
Szczególną atrakcją są tzw. „oczy diabła” – gigantyczne garnki i kotły powstałe w wyniku erozji. Te niezwykłe formacje, wydrążone przez spadającą wodę i kamienie w granitowych blokach, osiągają średnicę do 6 metrów i głębokość do 3 metrów. Proces ich powstawania to fascynujący przykład siły natury – silny prąd rzeki wraz z niesionymi kamieniami stopniowo drąży otwory w granitowych blokach, a wirująca woda systematycznie poszerza i pogłębia te formacje.
„Oczy diabła” można odnaleźć nie tylko bezpośrednio pod wodospadem, ale także w innych miejscach koryta rzeki. Formacje te, choć atrakcyjne wizualnie i zachęcające do kąpieli w upalne letnie dni, mogą stanowić poważne zagrożenie dla turystów, którzy chcieliby w nich pływać. Są głębokie, mają niezwykle gładkie ściany i często silny nurt, co sprawia, że wydostanie się z nich może być niezwykle trudne, a w skrajnych przypadkach grozi utonięciem.
Klimat i sezonowe zmiany
Warunki naturalne przy Wodospadzie Mumlawy są przez większą część roku surowsze niż w dolinie. Panuje tu typowy klimat górski, charakteryzujący się niższymi temperaturami i bardziej zmiennymi warunkami atmosferycznymi. Wpływa to na dynamikę wodospadu, który zmienia swój charakter w zależności od pory roku.
Wodospad Mumlawy ma stały przepływ przez większość roku, co czyni go jednym z najbardziej stabilnych wodospadów w Czechach. Najsilniejszy przepływ obserwuje się podczas wiosennych roztopów, gdy topniejący śnieg z wyższych partii gór zasila rzekę Mumlavę. Latem wodospad zachwyca krystalicznie czystą wodą i szumem przelewającej się przez wodospad wody. Jesienią otoczenie wodospadu mieni się bogactwem barw okolicznych lasów, tworząc spektakularne tło dla spadającej wody.
Zimą wodospad częściowo zamarza, tworząc bajkowy lodospad. Tworzą się wówczas fantastyczne lodowe formacje, które w słoneczne dni mienią się wszystkimi kolorami tęczy. Ten zimowy spektakl przyciąga nie tylko turystów, ale również fotografów i miłośników przyrody z całej Europy.
Flora i fauna regionu
Okolice wodospadu porastają lasy świerkowo-bukowe, które nie są jednak gatunkiem rodzimym dla tego obszaru. W ramach programów ochrony przyrody i przywracania pierwotnego charakteru lasów, w rejonie wodospadu sadzi się głównie drzewa liściaste, które wykazują większą odporność na szkodniki i negatywne wpływy środowiskowe. Wśród nich dominują buki, jesiony, klony i wiązy oraz jodły, które naturalnie występowały w tym regionie.
Region charakteryzuje się wyjątkową różnorodnością porostów, mchów i grzybów, które znalazły idealne warunki do rozwoju w wilgotnym środowisku wokół wodospadu. Wśród występujących gatunków można wymienić mech reniferowy (Cladonia rangiferina), mech islandzki (Cetraria islandica), mech cienkolistny (Polytrichum formosum), mech szary (Leucobryum glaucum) oraz drewnojad pasiasty (Fomitopsis pinicola). Ta bogata flora stanowi ważny element ekosystemu Karkonoskiego Parku Narodowego.
Fauna w okolicach wodospadu reprezentowana jest przez typowe dla regionu Karkonoszy gatunki leśne. W lasach otaczających wodospad można spotkać sarny, jelenie, dziki, a także mniejsze ssaki jak lisy, kuny czy wiewiórki. Bogaty jest również świat ptaków, wśród których wyróżniają się dzięcioły, sójki, kosy oraz drapieżne myszołowy. W czystych wodach Mumlavy żyją pstrągi potokowe i inne gatunki ryb charakterystyczne dla górskich potoków.
Ochrona przyrody i zrównoważona turystyka
Wodospad Mumlawy, jako część Karkonoskiego Parku Narodowego, podlega ścisłej ochronie. Władze parku podejmują liczne działania mające na celu zachowanie naturalnego charakteru tego miejsca przy jednoczesnym umożliwieniu turystom podziwiania jego piękna. Wytyczone ścieżki, platformy widokowe i informacyjne tablice edukacyjne pomagają kierować ruchem turystycznym w sposób minimalizujący negatywny wpływ na środowisko.
Rosnąca popularność wodospadu stanowi jednak wyzwanie dla ekosystemu. W sezonie letnim miejsce to odwiedza dziennie nawet kilkaset osób, co może prowadzić do erozji ścieżek, zakłócania spokoju dzikiej fauny czy zaśmiecania. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasad parku narodowego, poruszanie się wyłącznie wyznaczonymi szlakami i zabieranie swoich odpadów.
Turystyka
Wodospad Mumlawy od wieków fascynował lokalną ludność, stając się częścią folkloru i legend regionu. Nazwa „oczy diabła” nadana naturalnym kotłom eworsyjnym odzwierciedla ludowe wierzenia i przesądy związane z tym miejscem. Według lokalnych podań, w głębokich kotłach miał mieszkać diabeł, który wciągał nieostrożnych wędrowców. Historyczne znaczenie wodospadu podkreśla fakt, że hrabia Jan Harrach, ówczesny właściciel tych ziem, zdecydował się wybudować w pobliżu chatę łowiecką właśnie ze względu na malownicze walory tego miejsca. Dziś przekształcona w restaurację Mumlavská bouda, budowla ta stanowi świadectwo długiej tradycji turystycznej tego regionu.
Dostępność dla turystów
Wodospad Mumlawy należy do najpopularniejszych atrakcji turystycznych zachodniej części Karkonoskiego Parku Narodowego. Obok Wodospadów Łaby i Panczawy jest najczęściej odwiedzanym wodospadem w Czechach. Dostęp do wodospadu jest łatwy, co zwiększa jego atrakcyjność. Z centrum Harrachova do wodospadu prowadzi asfaltowa droga oznaczona niebieskim szlakiem turystycznym. Trasa jest dostępna zarówno dla pieszych, jak i rowerzystów, a także dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich oraz rodzin z wózkami dziecięcymi, co czyni wodospad atrakcją dostępną dla osób o różnym stopniu sprawności fizycznej.
Całkowita długość szlaku z centrum Harrachova wynosi 7,7 km, a różnica wysokości to 163 m, co klasyfikuje trasę jako łatwą, dostępną nawet dla niewprawionych turystów. Alternatywne trasy prowadzą z miejscowości Rýžoviště, spod Muzeum Górnictwa lub z harrachovskiej huty szkła, skąd można podążać czerwonym szlakiem turystycznym.
Poniżej wodospadu znajduje się wspomniana wcześniej Mumlavská bouda, pierwotnie chata łowiecka wybudowana przez hrabiego Jana Harracha, a obecnie restauracja obsługująca turystów. Oferuje ona tradycyjne czeskie potrawy i napoje, stanowiąc idealne miejsce odpoczynku po zwiedzaniu wodospadu. Kontynuując wędrówkę w górę rzeki Mumlawy, można dotrzeć do kilku mniejszych, ale równie malowniczych wodospadów.
Parkingi
Dla turystów wybierających się do Wodospadu Mumlawy samochodem, w okolicy dostępne są dwa główne parkingi.
- Centralní parkoviště (Parking Centralny)
Znajduje się przy drodze prowadzącej do wodospadu, w odległości około 1,5 km. Jest czynny całą dobę, a opłata za parkowanie wynosi 100 CZK za dzień. - Parking przy drodze do wodospadu
Oddalony o około 1,5 km. Ten parking funkcjonuje w godzinach od 9:00 do 21:00, a dzienna opłata również wynosi 100 CZK. Warto pamiętać, że pomimo zakazu wjazdu dla pojazdów silnikowych, parking jest dostępny za stosowną opłatą.
Z parkingów do wodospadu prowadzi dobrze oznakowana trasa, dostępna dla osób w każdym wieku. Całkowita długość szlaku od centrum Harrachova wynosi 7,7 km, z różnicą wysokości 163 m. Alternatywne trasy prowadzą z miejscowości Rýžoviště, spod Muzeum Górnictwa lub harrachovskiej huty szkła, skąd można podążać czerwonym szlakiem turystycznym.
Kiedy się wybrać?
Najlepszy czas na odwiedzenie wodospadu zależy od indywidualnych preferencji. Wiosenne roztopy (kwiecień-maj) oferują widowiskowe przepływy wody, lato zapewnia przyjemną temperaturę i możliwość odpoczynku w okolicznych lasach, jesień zachwyca kolorystyką, a zima prezentuje unikalne lodowe formacje. Warto jednak pamiętać, że w weekendy i podczas czeskich świąt okolica wodospadu może być zatłoczona, dlatego dla osób ceniących spokój rekomendowane są wizyty w dni powszednie lub wczesnym rankiem.
W okolicy wodospadu nie ma sklepów, dlatego warto zabrać ze sobą odpowiednią ilość wody i prowiant. Restauracja Mumlavská bouda oferuje posiłki i napoje, ale w szczycie sezonu może być trudno znaleźć wolne miejsce. W Harrachovie znajduje się wiele restauracji, kawiarni i sklepów, gdzie można zaopatrzyć się przed wycieczką.
Wodospad Mumlawy zachwyca przez cały rok, oferując odwiedzającym niezapomniane wrażenia i kontakt z dziką przyrodą Karkonoszy. Niezależnie od pory roku, jest to miejsce, które warto umieścić na liście obowiązkowych punktów podczas wizyty w czeskich górach.