Park Narodowy Stelvio

Park Narodowy Stelvio (Parco nazionale dello Stelvio) to największy park narodowy we Włoszech, położony w Alpach Retyckich. Został utworzony w celu ochrony krajobrazu alpejskiego Lombardii. Park oferuje liczne trasy narciarskie, szlaki piesze, a także malownicze doliny. Na terenie parku znajduje się najwyższy szczyt Tyrolu – Ortler wznoszący się na wysokość 3905 m n.p.m.

Park Narodowy Stelvio został założony w 1935 roku i obejmuje obszar 134 620 hektarów co czyni go największym parkiem narodowym we Włoszech. Przez teren parku wiele dróg i szlaków w tym jedna z najbardziej spektakularnych dróg alpejskich prowadząca przez przełęcz Stelvio. Największym ośrodkiem turystycznym w rejonie jest miejscowość Bormio, która zapewnia doskonałą bazę turystyczną z licznymi hotelami, restauracjami i sklepami. Park jest także ważnym miejscem ochrony ptaków i ostoi ptaków.

Na terenie parku znajdują się liczne centra informacji turystycznej, gdzie można uzyskać szczegółowe informacje na temat atrakcji, szlaków i zasad obowiązujących podczas zwiedzania i korzystania z parku. W centrum informacyjnym można znaleźć materiały edukacyjne dotyczące parku oraz zakupić mapy, przewodniki i pamiątki, także uzyskać informacje na temat warunków pogodowych, dostępności oraz ostrzeżeń związanych z bezpieczeństwem na terenie parku.

Wokół parku można znaleźć liczne tradycyjne wioski i gospodarstwa górskie, które stanowią integralną część kultury regionu. Z parkiem związanych jest wiele lokalnych legend i historią, sam region charakteryzuje się dużym znaczeniem kulturowym i historycznym. Park ma duże znaczenie dla społeczności lokalnej i gospodarki regionu – jest źródłem zatrudnienia dla wielu osób w regionie, zarówno w sektorze turystycznym, jak i w zarządzaniu parkiem.

Ne terenie parku prowadzone są szeroko zakrojone działania w celu ochrony wyjątkowej przyrody oraz zachowania dzikich ekosystemów. Przywiązanie do ochrony różnorodności biologicznej, dzikich zwierząt i roślin stanowi nieodłączny element działalności parku. Dążenie do zrównoważonego rozwoju ma na celu odpowiednie zarządzanie korzyściami wynikającymi z turystyki, wykorzystania zasobów parku oraz zapewnienie ich ochrony dla przyszłych pokoleń. Park prowadzi szeroko zakrojone działania edukacyjne mające na celu podniesienie świadomości ekologicznej wśród odwiedzających i lokalnej społeczności. Oferuje programy edukacyjne dla szkół, warsztaty dla turystów i inicjatywy społeczne.

Przyroda parku

Na terenie parku występują liczne gatunki roślin alpejskich, takie jak rododendrony, liliowce górskie i goryczki alpejskie. Można także spotkać rzadkie gatunki roślin, takie jak edelweiss, które są symbolem Alp. W parku znajdują się również lasy, w których rosną jodła, świerk i sosna.

Na wysokościach od 1000 do 2000 m n.p.m. w parku dominują lasy iglaste. Najczęściej występuje jodła czerwona (Picea abies) oraz jodła pospolita (Abies alba), szczególnie w Val di Rabbi, w Parku Trydentu. Drzewa te rosną na zboczach, przerzedzając się w kierunku górnej granicy, gdzie ustępują miejsca modrzewiowi (Larix decidua) i sośnie kamiennej (Pinus cembra), głównie w Val di Peio. Za lasami iglastymi rozciąga się pas krzewów karłowatych, który wznosi się powyżej granicy roślinności (około 2600 m). Powyżej 2800 metrów znajdują się skały, piargi, wieloletnie śniegi i moreny polodowcowe, gdzie przetrwać mogą tylko nieliczne, wyspecjalizowane gatunki pionierskie, takie jak porosty. Na terenie Parku znajdują się także torfowiska, tereny podmokłe z wyspecjalizowaną florą, jak Drosera rotundifolia i Pinguicula alpina, drobne rośliny mięsożerne, które łapią małe owady w celu uzupełnienia braków azotu w glebie. Występuje tu również rzadki mszak Paludella squarrosa, spotykany na kilku stanowiskach w Alpach pomiędzy Lombardią a Trydentem-Górną Adygą.

Park cechuje się dużą różnorodnością morfologiczną i ekosystemową, z różnicami wysokości od 650 m n.p.m. do 3900 m n.p.m. w szczytach lodowców. Można tu spotkać jelenie, kozice, sarny, koziorożce, świstaki, lisy, gronostaje, wiewiórki, zające, borsuki i łasice. W pobliskim parku przyrody Adamello Brenta zaobserwowano wilki, rysie i niedźwiedzie. W parku gniazduje wiele gatunków ptaków, takich jak pardwa, kuropatwa skalna, kruk alpejski, kruk pospolity, wrona, dzięcioł, głuszec, cietrzew, myszołów, krogulce, sowa i orzeł przedni. Dzięki projektowi reintrodukcji pojawił się tam również sęp brodaty.

Atrakcje turystyczne Parku Narodowego Stelvio

Park Narodowy Stelvio oferuje wiele atrakcji dla odwiedzających. Znajdziemy tu malownicze krajobrazy, odkryjemy urokliwe szlaki podczas wędrówek górskich, a w sezonie zimowym skorzystamy z licznych tras narciarskich. Jednym z najpiękniejszych i cieszących się największą popularnością wśród turystów jest dolina Valle dello Zebrù, która zachwyca malowniczym położeniem, obfitującym w spektakularne widoki na alpejskie szczyty oraz różnorodność szlaków turystycznych, takich jak znany i ceniony szlak prowadzący do schroniska Rifugio Quinto Alpini.

Na terenie parku wytyczono około 1600 km szlaków pieszych, które obejmują różne obszary parku. Szlaki są różnorodne pod względem trudności i długości, co pozwala turystom znaleźć trasy odpowiednie dla swoich umiejętności i preferencji. Można wybrać się na krótkie spacery po dolinach lub na dłuższe wędrówki w głąb gór. Szlaki oferują piękne widoki i możliwość bliskiego kontaktu z przyrodą. Wokół Parku Narodowego Stelvio rozwinięta jest infrastruktura turystyczna. W pobliskich miastach i wioskach można znaleźć hotele, restauracje, sklepy i inne obiekty obsługujące turystów. Istnieje wiele możliwości zakwaterowania, począwszy od luksusowych hoteli po schroniska górskie i kempingi. W okolicy parku znajdują się również atrakcje turystyczne, takie jak jeziora, zamki i inne miejsca warte odwiedzenia.

Zwiedzanie Stelvio

Zwiedzanie Parku Narodowego Stelvio może odbywać się na różne sposoby. Można korzystać z pieszych szlaków, rowerowych tras, a także organizowanych wycieczek z przewodnikiem. Istnieje również możliwość udziału w programach edukacyjnych, które pozwalają zgłębić wiedzę na temat przyrody i ochrony środowiska. Park oferuje również wiele miejsc do obserwacji dzikiej przyrody i relaksu w otoczeniu pięknej natury.

Jak dostać się do Stelvio

Park Narodowy Stelvio jest dobrze skomunikowany i można do niego dotrzeć różnymi środkami transportu. Najbliższe lotniska znajdują się w Bergamo, Bolzano i Innsbrucku. Park jest również dostępny drogą lądową, a w pobliżu parku znajduje się wiele dróg, które zapewniają łatwy dostęp do różnych części parku. Można również korzystać z transportu publicznego, takiego jak autobusy i pociągi.

Lista szlaków turystycznych

Dolina Forni

Dolina Forni to obszar ukształtowany przez lodowce, położony w centrum grupy Ortles-Cevedale. Ścieżki wiją się wzdłuż Val Cedéc i Forni Valley, oferując wiele punktów do obserwacji dziekiej przyrody oraz pięknych krajobrazów. Do szlaków można dotrzeć jadąc z S. Caterina Valfurva stromą, płatną drogą asfaltową, która prowadzi do Rifugio dei Forni, gdzie na wysokości 2176 m n.p.m. znajduje się duży parkingiem. Dla tych, którzy mają ochotę na dłuższy spacer, można alternatywnie podążać ścieżką prowadzącą w górę po lewej stronie orograficznej doliny Forni.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Moreny	1 godz. 30 min	Szlak pieszy Rifugio Branca, panoramiczne widoki
Ścieżka Goryczki	2 godz. 10 min	Trasa z Rifugio dei Forni, panoramiczne widoki
Szlak Glacjologiczny Val Cedéc	4 godz. 10 min	Szlak z Rifugio dei Forni, szlak interesujący pod względem geologicznym, z widokiem na lodowiec i moreny polodowcowe
Szlak Glacjologiczny Niski	2 godz.	Łatwiejszy wariant szlaku Glacjologicznego Val Cedéc
Trasa wyprawy świstakiem	1 godz. 10 min	Trasa z Forni ze stosunkowo równym nachyleniem z wyjątkiem ostatniego, stromego odcinka. Największą atrakcją szlaku jest możliwość bliskiego spotkania ze świstakami

Dolina Fraele

Dolina Fraele jest doliną pochodzenia lodowcowego, która wyróżnia się obecnością dwóch dużych sztucznych zbiorników wodnych. Od 1977 roku jest częścią Parku Narodowego Stelvio, co czyni ją idealnym miejscem do wycieczek po dzikich i nieskażonych dolinach.

Z Bormio można dojechać do szlaków drogą krajową Foscagno 301 do wioski Fiordalpe-Valdidentro, a następnie kierować się znakami na Laghi di Cancano-Torri di Fraele. Niektóre trasy zaczynają się przy parkingu obok wież Fraele. Aby dotrzeć do innych szlaków, trzeba jechać dalej za Lago delle Scale, wzdłuż dwóch sztucznych zbiorników, aż do S. Giacomo di Fraele. Latem ruch jest regulowany, a informacje dostępne są w punkcie informacyjnym na via Roma. Przy wejściu do Val Fraele, za Lago delle Scale, można wypożyczyć rower górski w punkcie informacyjnym parku i wybrać się na „wycieczkę po dwóch jeziorach”, która jest łatwa i odpowiednia dla rodzin z dziećmi.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Koszary w Skale	3 godz. 50 min	Trasa prowadzi do jeziora S. Giacomo, panoramiczne widoki, trasa o charakterze historycznym
Trasa sosny zwyczajnej	3 godz.	Trasa przyrodnicza
Ścieżka Wody	1 godz. 40 min	Trasa z Valle Alpisella, dzikie zwierzęta i panoramiczne widoki
Szlak Dzikiej Natury	5 godz. 50 min	Trasa z S. Giacomo di Fraele, trasa przyrodnicza z panoramicznymi widokami
Szlak Wina i soli	7 godz.	Trasa z Bormio, panoramiczne widoki

Dolina Zebru

Val Zebrù jest jedną z kluczowych dolin Parku Narodowego Stelvio. Charakterystyczna morfologia doliny, różnica między jej stronami, bogactwo roślin i obecność wielu zwierząt kopytnych, a także sępa brodatego i orła przedniego, czynią ją atrakcyjnym celem dla turystów i miłośników przyrody. Drewniane budynki w dolinie świadczą o długiej historii ludzkiej działalności w tym regionie. Dojazd na szlaki prowadzi od miejscowości Bormio drogą SP 29 Gavia do San Nicolò Valfurva, a następnie w górę drogą do Madonna dei Monti, aż do Niblogo – jednej z ostatnich wiosek do których można dotrzeć samochodem. W wiosce znajduje się parking.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Kozica i koziorożec alpejski	3 godz. 20 min	Trasa z Baita del Pastore, dzika przyroda, geologia, panoramiczne widoki
Wielkie ptaki drapieżne	2 godz.	Trasa z Fantelle, dzika przyroda, panoramiczne widoki
Serce Parku	5 godz. 10 min	Trasa przez Val Zebrù, przyroda, dzikie zwierzęta, panoramiczne widoki
Grobowiec Zebruzjusza	2 godz. 40 min	Trasa historyczna

La Réit

La Réit to majestatyczna ściana wapienna z pełna alpejskiej flory i fauny z widokiem na Bormio i stromymi zboczami, które zapewniają korzystny mikroklimat chroniący Bormio przed zimnym wiatrem z północnego wschodu. Dojazd na „Szlak wojskowy” zaczyna się w Canareglia, w wiosce Valfurva. Można tam dojechać z Bormio drogą SP 29 del Gavia do S. Nicolò, a następnie w kierunku Madonna dei Monti. Trasy Rodzinna i Balkon w Bormio zaczynają się w Pravasivo, przy drodze krajowej nr 38 Stelvio. Około pół kilometra za objazdem do Bagni Nuovi, po prawej stronie drogi, znajduje się parking, który jest punktem wyjścia wycieczek. Na szlak „Wioski Wojennej” należy jechać drogą krajową 38 w kierunku przełęczy Stelvio aż do parkingu przy drodze II Stelvio.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Balkon na Bormio	2 godz. 20 min	Trasa z Bormio, flora, dzikie zwierzęta, panoramiczne widoki
Ścieżka Rodzinna	2 godz.	Trasa podnóżami Réit, przyrodnicza
Szlak wojskowy	5 godz.	Trasa z Canaréglia, flora, panoramiczne widoki, trasa historyczna
Wioska wojenna	1 godz. 10 min	Trasa z II Cantoniera, trasa historyczna

Dolina Rezzalo

Dolina Rezzalo położona jest na lewej stronie rzeki Adda i rozciąga się ma długość około 13 kilometrów. Rozpoczyna się w mieście Fumero (1465 m n.p.m.) i biegnie wzdłuż strumienia Rezzalasco aż do przełęczy Alpe. Szlak to droga wojskowa, która początkowo przechodzi przez gęste lasy świerkowe po prawej stronie. Po lewej stronie znajdują się strome doliny z olchą zieloną, a także duże stożki pokryte skoszonymi łąkami. Dolina Rezzalo jest znana z licznych wiejskich osad, składających się z chat, które są użytkowane latem. Aby dotrzeć na szlak z Bormio należy jechać drogą SS 38 w kierunku Sondrio i po około 15 km skręć w Le Prese. Następnie skręcić w lewo na drogę prowincjonalną, a po dużym rondzie w Le Prese w prawo w kierunku Frontale. Trasa prowadzi wąską drogą do Fumero, aż do końca drogi asfaltowej w miejscowości Fontanaccia, gdzie dla turystów dostępnych jest kilka parkingów.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Ścieżka Val di Rezzalo	5 godz.	Trasa z Fumero do Passo dell’Alpe, przyroda, dzikie zwierzęta, panoramiczne widoki

Przełęcz Gavia

Dolina Gavii jest jednym z najlepszych przykładów morfologii lodowców. Szeroki profil w kształcie litery U pokazuje, jak lodowce ukształtowały ten wysokogórski krajobraz, zamieszkały przez zwierzęta i rośliny przystosowane do surowych warunków klimatycznych i krótkiego sezonu letniego. Obecnie jedynie lodowiec Sforzellina przetrwał, ale znajduje się  on w fazie szybkiego cofania. Jest łatwo dostępny dzięki ścieżce tematycznej biegnącej wzdłuż dawnych szlaków mułów wojskowych. Jest to jeden z najczęściej badanych przez naukowców lodowców. Druga ścieżka ukazuje różne formy morfologii lodowców po ustąpieniu lodu.

Z Bormio do Doliny Gavia można dojechać drogą prowincjonalną nr 29 przez przełęcz Gavia, kierując się znakami na S. Caterina Valfurva i dalej aż do przełęczy. Ścieżka do lodowca Sforzellina zaczyna się przy Schronisku Berni – pierwszym schronisku w dolinie. Ścieżka dawnego Lodowca Jeziora Białego zaczyna się od krucyfiksu wotywnego na początku jeziora, niedaleko przełęczy.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Dawny lodowiec Lago Bianco	2 godz. 30 min	Spojrzenie na przyszłość krajobrazu alpejskiego
Lodowiec Sforzellina	2 godz. 30 min	Trasa prowadzi na lodowiec Sforzellina, laboratorium na świeżym powietrzu, dzika przyroda, historia

Przełęcz Stelvio

Podążając historyczną drogą krajową Stelvio, wybudowaną od 1820 roku, docieramy do przełęczy Stelvio, drugiej co do wysokości przełęczy alpejskiej w Europie. Wysokości te charakteryzują się śladami dawnej obecności lodowców, nawet tam, gdzie już zniknął lód. Obszar ten zamieszkują wyspecjalizowane rośliny, przystosowane do trudnych warunków wysokogórskich. Trasy w dużej mierze przebiegają po dawnych szlakach wojskowych z czasów I wojny światowej, gdzie wciąż można znaleźć liczne świadectwa toczącego się konfliktu – okopy, pozostałości koszar czy kanonierki.

Obie trasy rozpoczynają się w pobliżu przełęczy Stelvio, dojazd jest możliwy wzdłuż drogi SS 38, która zimą jest nieczynna. Ścieżka Kriosfery zaczyna się na przełęczy, blisko stacji kolejki linowej. Dla Ścieżki Zmian Klimatu można rozpocząć wędrówkę od zakrętu nr 8 drogi krajowej na wysokości 2700 m n.p.m., ale trasę można również pokonać w kierunku przeciwnym do dna Doliny Braulio, zaczynając od Cantoniera III.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Ścieżka Kriosfery	1 godz.	Wieczna zmarzlina, lodowiec, kras
Ścieżka zmian klimatycznych	3 godz. 30 min	Wpływy i eksperymenty, flora

Doliny Kamuńskie

W 1977 roku cztery doliny w Brescii zostały włączone do Parku Narodowego Stelvio. Są to Val Grande, Val Canè, Val delle Messi i Val di Viso, położone na prawym brzegu Alta Valle Camonica, oraz rozległy obszar na południowy zachód od Valfurvy i część terytorium między Bormio a Livigno. Powstało połączenie ze szwajcarskim Parkiem Engadyny. Razem z Parkiem Narodowym Stelvio, Parkiem Przyrody Adamello w Brescii i Parkiem Adamello Brenta tworzą jeden z największych obszarów chronionych w Alpach, o powierzchni około 250 000 hektarów.

Dojazd na szlaki z Vezza d’Oglio prowadzi drogą SS 42 del Tonale do Val Grande, a następnie szlakiem „Val Grand”. Dalej, w Temù, znajduje się zejście do Cortebony, skąd zaczyna się szlak „Val Cane”. W pobliżu miejscowości Pezzo znajdują się znaki wskazujące na szlak „Val Delle Messi” i objazd do Val di Viso (do szlaki „Val di Viso”).

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Val Cane	4 godz. 30 min	Trasa z Cortebona, panoramiczne widoki
Dolina Delle Messi	2 godz. 40 min	Trasa z Case Silizzi, flora, dzikie zwierzęta, panoramiczne widoki
Dolina Viso	2 godz. 30 min	Trasa z Case di Viso, flora, dzikie zwierzęta, historia
Val Grande	3 godz. 30 min	Trasa z Ponte dell’acqua calda, flora

Trasy parkowe w sektorze Południowego Tyrolu

Trasy w Południowym Tyrolu oferują malownicze widoki i kontakt z florą i fauną alpejską.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Spacer po Val d’Ultimo	2 godz.	Trasa z Lago Fontana Bianca, flora, panoramiczne widoki
Spacer po Val Venosta	6 godz.	Trasa z Maso Noccioli, panoramiczne widoki
Z przełęczy Stelvio do Trafoi	4 godz.	Trasa z Passo dello Stelvio
Szlak Gumperle’a	1 godz. 30 min	Trasa z Chiesa di San Giorgio, Agumes
Trasa z Martello do Punta di Lasa – Orgelspitze	5 godz. 30 min	Trasa z Maso Stallwieshof, panorama
Trasa do Glorenza Mount	5 godz. 30 min	Trasa z Sentiero dei masi Lichtenberg, panoramiczne widoki
Szwajcarski Kamienny Las Sosnowy w Val Martello	5 godz.	Trasa z Albergo Waldheim, Val Martello
Trekking Punta Lyfi	7 godz.	Trasa z Ristorante Zufritt, panorama
Trekking na szczyt Cima Beltovo di Dentro	3 godz. 30 min	Trasa ze Stazione funivia a Solda di Dentro, panoramiczne widoki

Trentino

Region Trentino oferuje szlaki w Val di Rabbi i Dolina Peio, zapewniając bogate doświadczenia przyrodnicze.

Nazwa szlaku	Długość trasy	Krótki opis
Monumentalne Schody Modrzewiowe	–	Trasa z Val di Rabbi, flora, panoramiczne widoki
Do schroniska Dorigoni Mountain Hut	5 godz. 30 min	Trasa z Val di Rabbi, flora, dzikie zwierzęta
Do schroniska Lago Corvo Mountain Hut	6 godz.	Trasa z Val di Rabbi, dzika przyroda, panoramiczne widoki
Do schroniska Vioz Mountain Hut	6 godz.	Trasa z Dolina Peio
Val de la Mare: Wycieczka po jeziorach	5 godz.	Trasa z Dolina Peio, flora, dzikie zwierzęta, panoramiczne widoki
Vioz-Cevedale: Przejście przez lodowce	–	Trasa z Rifugio Mantova al Vioz, geologia, panoramiczne widoki

Każda dolina oferuje unikalne trasy, które pozwalają na eksplorację różnorodnych krajobrazów i ekosystemów regionu.

Park Narodowy Stelvio jest niezwykłym miejscem, w którym miłośnicy przyrody i górskich krajobrazów znajdą wiele atrakcji i niezapomnianych wrażeń. Zlokalizowany w Alpach Retyckich, park oferuje piękne szlaki piesze i możliwość obserwacji dzikiej fauny. To idealne miejsce do relaksu i kontaktu z naturą. Region wspiera zachowanie wartości kulturowych i zrównoważony rozwój, aby zapewnić ochronę dla przyszłych pokoleń, a taka polityka zapewnia turystom dostęp zarówno do naturalnych atrakcji, ale również bogatego dziedzictwa kulturowego regionu.