Zamek Pieskowa Skała

Zamek Pieskowa Skała, usytuowany w Dolinie Prądnika nieopodal Krakowa, w obrębie Ojcowskiego Parku Narodowego, stanowi wyjątkowy zabytek na terenie wsi Sułoszowa. Pierwsza wzmianka o nim pojawia się w dokumencie z 1315 roku, podpisanym przez Władysława Łokietka, gdzie określany jest mianem Peskenstein.

Prawdopodobne, że nazwa ta wywodzi się od imienia Piotr – zdrobniale zwany „Peszek” – przypisywanego pierwszemu właścicielowi zamku. Decyzja o budowie zamku zapadła w XIV wieku przez Kazimierza III Wielkiego i miał on być częścią obronnego systemu Orlich Gniazd. Od 1377 do 1608 roku zamek stanowił rezydencję rodziny Szafrańców, z której wywodził się wojewoda krakowski Piotr Szafraniec. Zamek składał się z zamku dolnego oraz górnego, zwanego „Dorotką”, a w połowie XVI wieku przekształcono w renesansową rezydencję. W XVII wieku dobudowano fortyfikacje bastionowe dzięki czemu zwiększyły się jego właściwości obronne.

Zamek w znacznym stopniu został zniszczony w czasie potopu szwedzkiego i pożaru jaki wybuchł w 1718 roku, a następnie odbudowany, a w 1787 roku. W latach swej świetności gościł nawet króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

W XIX wieku, w okresie powstań narodowych zamek był areną bitew po których nastąpiły kolejne zmiany właścicieli i prace remontowe, podczas których zamek zyskał cechy neogotyckie. Ostatnim, prywatnym właścicielem zamku był Serafin Chmurski, który z powodu braku środków na jego utrzymanie przyczynił się stopniowego popadania zamku w ruinę.

Szansą na uratowanie zamku od całkowitego zniszczenia była inicjatywa Adolfa Dygasińskiego, który w „Kurierze Warszawskim” wystąpił z apelem o ratowanie zamku. Przyczyniło się to do powstania „Towarzystwa Akcyjnego Pieskowa Skała”, które zebrało środki na wykupienie zamku.

W czasie drugiej wojny światowej w zamku Pieskowa Skała urządzono sierociniec dla polskich dzieci z Wołynia, które przeżyły ludobójstwo popełnione przez ukraińskich nacjonalistów. Po zakończeniu konfliktu obiekt został przejęty przez Skarb Państwa i po gruntownej renowacji w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku przekształcono go w oddział Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, prezentując ekspozycję poświęconą ewolucji stylów w europejskiej sztuce od średniowiecza do połowy XIX wieku.

W kryptach zamkowych znajdują się unikalne manierystyczne sarkofagi Sieniawskich z XVII wieku stworzone przez wrocławskiego artystę Jana Pfistera – ocalone i przeniesione do Krakowa w obliczu wojny polsko-rosyjskiej w 1920 roku

Zamek otacza malowniczy Ojcowski Park Narodowy, a tuż u jego podnóży znajduje się maczuga Herkulesa – jedna z wielu unikatowych formacji skalnych znajdujących się na terenie parku. U podnóża zamku znajduje się zespół stawów z XVI wieku, niegdyś hodowlanych, a obecnie będących rezerwatem przyrody pełniącego funkcję ochronną różnorodnych gatunków płazów zamieszkujących Ojcowski Park Narodowy.

Zwiedzanie zamku w Pieskowej Skale

Zamek Pieskowa Skała jest oddziałem Zamku Królewskiego na Wawelu i jest dostępny dla zwiedzających. Zwiedzanie zamku dobywa się samodzielnie lub z przewodnikiem.

Kultura staropolska

Wystawa poświęcona jest bogactwu tradycji szlacheckich w kulturze staropolskiej wśród której znajdują się cenne zabytki i unikatowe pamiątki historyczne. Ekspozycja obejmuje cztery sale parteru oraz kaplicę i kryptę znajdujące się w odrębnej części zamku. Zwiedzający mają możliwość podziwiania zbiorów malarstwa, złotnictwa, rzemiosła artystycznego oraz militariów, które odznaczają się unikalnym charakterem. Szczególnie warte uwagi są galeria portretowa przedstawiająca członków rodziny Sapiehów, kolekcja siedemnastowiecznych cynowych sarkofagów Sieniawskich zdobionych plastycznymi figurami zmarłych rycerzy oraz zbiór złoconych i srebrnych łyżek staropolskich.

Europejskie style i mody w sztuce

W salach wystawowych muzeum prezentowane są różnorodne style i mody w sztuce, a główną atrakcją są dzieła pochodzące ze zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu. Na uwagę zasługują gotyckie rzeźby oraz kolekcja gobelinów ukazujących różnorodność epok artystycznych. Wystawa pozwala zgłębić tajniki krakowskiej szkoły malarskiej XV wieku oraz renesansowe majoliki włoskie, ukazujące bogactwo motywów i technik. Podczas zwiedzania można podziwiać różnorodne dzieła i formy sztuki w tym wyrafinowane obrazy szkoły holenderskiej i bogato zdobione przedmioty codziennego użytku z XVII i XVIII wieku.

W salach poświęconych sztuce rokokowej i klasycyzmowi uwagę przyciągają szczególnie meble z charakterystycznymi ornamentami oraz wytworna porcelana europejska. W przestrzeniach  muzeum można podziwiać obraz przedstawiający Rozalię Rzewuską, uwiecznioną w pięknej, jedwabnej sukni w stylu empire, autorstwa Jana Chrzciciela Lampiego.

W ramach wystawy zobaczyć można meble stylizowane na okres Ludwika Filipa, dzieła malarskie z połowy XIX wieku oraz prace czołowych przedstawicieli francuskiego romantyzmu i realizmu, w tym Porwanie Sabinek autorstwa Eugeniusza Delacroixa, a także obrazy Théodore’a Rousseau, Narcisse’a Díaza de la Peñi i Charlesa-François Daubigny’ego. Polską sztukę w tej części reprezentują dzieła Piotra Michałowskiego i Jana Matejki.

Wśród licznych eksponatów prezentowanych na wystawie znajduje się neomanierystyczny zestaw francuskich mebli palisandrowych, obok neogotyckiej szafki niemieckiej i birmańskiego krzesełka. Część wystawy poświęcono wystawie pamiątek patriotycznych, a dopełnieniem ekspozycji są prace wybitnych polskich artystów, jak Henryk Siemiradzki i Józef Chełmoński, oraz morskie pejzaże Iwana Ajwazowskiego.

Sekcja poświęcona secesji prezentuje znakomite przykłady mebli w stylu art nouveau oraz omawia twórczość Jacka Malczewskiego, prezentując jego dzieła z różnych okresów. Wystawione są również szklane artefakty z warsztatów Gallé’go i Dauma oraz niemieckie lampy naftowe.

Ostatnia sala przybliża sztukę międzywojenną, w tym meble projektu Bogdana Tretera, tkaniny z Towarzystwa Polski Przemysł Kilimkarski „Kilim”, a ekspozycję zamyka obraz Jana Cybisa przedstawiający zamek w Pieskowej Skale.

Historia Pieskowej Skały

Muzeum Zamkowe na Pieskowej Skale zostało założone w latach sześćdziesiątych XX wieku i nie posiadało oryginalnego wyposażenia wnętrz ani ikonograficznych przekazów o ich dawnej aranżacji. Mimo to, eksponaty prezentowane obecnie, mimo że nie są bezpośrednio związane z historią zamku, reprezentują wysoki poziom, często o znaczeniu europejskim. To właśnie zainteresowanie turystów historią Pieskowej Skały zainspirowało stworzenie nowej, stałej wystawy poświęconej jej dziejom.

Ekspozycja znajduje się w drugim piętrze skrzydła bramnego, gdzie szczególnie cenne jest manierystyczne malowidło w glifie okna, przedstawiające Judytę z głową Holofernesa oraz alegoryczną postać Avaritii. Obok tego znajduje się lapidarium. Wyjątkowym elementem jest rzeźba nagrobna Stanisława Szafrańca, która ma burzliwą historię, łączącą się z przemianami zamku oraz jego przebudową w stylu renesansowym.

Historia rezydencji została przedstawiona w kompleksowy sposób, od genealogii właścicieli po architekturę. Na tablicach informacyjnych można zapoznać się z podstawowymi faktami i planami zamku. Fotografie i dokumenty przybliżają najnowszą historię, w tym okres, gdy obiekt pełnił funkcję pensjonatu oraz schronienia dla sierot wojennych. Wystawa obejmuje również segment poświęcony Powstaniu Styczniowemu, podkreślając rolę Doliny Prądnika i Pieskowej Skały w tych wydarzeniach.

Angielskie wnętrza z kolekcją obrazów

Wystawa poświęcona bogactwie sztuki brytyjskiej z wyjątkową kolekcją malarstwa angielskiego z prywatnych zbiorów Leona Pinińskiego, które zostały przekazane muzeum w 1931 roku. Wśród XVIII wiecznych dzieł znajdujących się w ekspozycji można podziwiać liczne obrazy, które nie tylko wizualnie oczarowują, ale również opowiadają historię wzajemnych wpływów kulturowych między Anglią a Polską. Wśród nich znajdują się prace mistrzów pędzla takich jak George Kneller, Philip Mercier, Joshua Reynolds, George Romney czy George Morland, których dzieła wyróżniają się wyrafinowaniem i głębią.

Wnętrza, w których prezentowana jest kolekcja, zostały zaprojektowane z dbałością o najdrobniejsze szczegóły, aby odwzorować atmosferę tradycyjnych angielskich galerii pałacowych. Meble z XVIII i XIX wieku, stylizowane oświetlenie oraz starannie dobrane zasłony i kolorystyka ścian współgrają z ekspozycją, tworząc spójną i inspirującą przestrzeń.

Godziny otwarcia i ceny biletów

Zniżki rodzinne:

• Dzieci w wieku 0–7 lat: wstęp bezpłatny.
• Jednemu z opiekunów w rodzinie 1+1 lub 2+1 przysługuje bilet ulgowy.
• Obojgu opiekunom w rodzinie 2+2 lub 2+3 przysługuje bilet ulgowy.
• W rodzinie 1+4 lub 2+4, opiekunom przysługuje bilet ulgowy, a czwartemu dziecku w wieku 7–18 lat – wstęp bezpłatny.
• Jedna osoba dorosła może mieć pod opieką do pięciorga dzieci korzystając ze zniżki rodzinnej.

Planując wizytę w zamku zachęcamy do sprawdzenia aktualnych informacji o godzinach otwarcia oraz cenach biletów na stronie https://pieskowaskala.eu/