W tym artykule
Madagaskar (oficjalnie Republika Madagaskaru) to wyspiarskie państwo położone w zachodniej części Oceanu Indyjskiego, niedaleko południowo-wschodnich wybrzeży Afryki. Wyróżnia się jako czwarta co do wielkości wyspa na świecie i największa w Afryce. Jego wyjątkowa historia geologiczna, z oddzieleniem się od subkontynentu indyjskiego około 88 milionów lat temu, po rozpadzie superkontynentu Gondwana, umożliwiła unikalny rozwój fauny i flory.
Madagaskar szczyci się niezwykle bogatym ekosystemem, w którym ponad 90% gatunków jest endemitami, nie występującymi nigdzie indziej na Ziemi. Jednakże, te unikatowe skarby natury są zagrożone przez rozwijającą się infrastrukturę, przemysł oraz zmiany klimatyczne. Madagaskar, zaliczany przez ONZ do krajów słabo rozwiniętych, ma dwa oficjalne języki: malgaski i francuski. Religijnie, większość populacji łączy w sobie chrześcijaństwo z tradycyjnymi wierzeniami. Kluczowymi elementami strategii rozwojowej kraju są turystyka i rolnictwo, wsparte przez inwestycje w edukację, ochronę zdrowia oraz rozwój prywatnego sektora. Mimo iż inwestycje podczas prezydentury Ravalomanany przyczyniły się do wzrostu gospodarczego, korzyści te nie rozłożyły się równomiernie, prowadząc do napięć społecznych związanych z rosnącymi kosztami życia i spadkiem jego jakości wśród najbiedniejszych warstw społeczeństwa i części klasy średniej. W ostatnich latach w wyniku rozwarstwienia społecznego zaobserwowano znaczny wzrost przestępczości.
Madagaskar zajmuje powierzchnię 587 040 km², co plasuje go na 46. miejscu pod względem wielkości państw na świecie. Ta imponująca wyspa, czwarta co do wielkości na globie, charakteryzuje się różnorodnością krajobrazów i jest wielkością porównywalna do Kenii. Na wschodnim wybrzeżu Madagaskaru dominują niziny, które płynnie przechodzą w strome urwiska, natomiast centralna część wyspy to głównie wyżyny.
Jednym z geograficznych punktów charakterystycznych kraju jest Masyw Tsaratanana na północy, zbudowany z gór wulkanicznych. Najwyższym szczytem Madagaskaru, a zarazem wygasłym wulkanem, jest Maromokotro osiągający wysokość 2876 m n.p.m. Ciekawostką jest jednak fakt, że najwyższym wulkanem na wyspie jest Ankaizina Field, mający wysokość 2878 metrów i klasyfikowany jako stożek żużlowy. Na zachodnim wybrzeżu Madagaskaru można podziwiać liczne zatoczki oraz rozległe równiny, natomiast południowa część wyspy to region charakterystyczny dla płaskowyżów i pustyń.
Madagaskar otoczony jest także przez mniejsze wyspy, takie jak Europa, Juan de Nova, Glorieuses oraz atol Bassas da India, znajdujące się pod francuską administracją. Te terytoria są przedmiotem sporu terytorialnego między Francją a Madagaskarem, przy czym Madagaskar rości sobie do nich prawa. Podobna sytuacja dotyczy rafy Banc du Geyser, będącej przedmiotem sporu między Madagaskarem, Francją i Komorami.
Klimat Madagaskaru jest równikowy, co przekłada się na ciepłe i wilgotne warunki. W górskich rejonach wyspy temperatury są nieco niższe, co potwierdza średnia temperatura w stolicy, Antananarywie, wahająca się od około +15 °C w lipcu do około +25 °C w lutym.
Antananarywa, stolica Madagaskaru
Antananarywa (Antananarivo) czy potocznie nazywana Tana, to stolica Madagaskaru leżąca w środkowej części wyspy nad rzeką Ikopa, na wysokości około 1400 metrów nad poziomem morza. Jest to największe miasto na Madagaskarze, pełniące jednocześnie funkcje centrum administracyjnego, gospodarczego, naukowego i komunikacyjnego kraju. Znaczące rozwinięcie znalazły tu przemysły spożywczy, tytoniowy oraz włókienniczy. Antananarywa jest także siedzibą renomowanych uczelni, takich jak University of Madagascar oraz Collège Rural d’Ambatobe.
Nazwa miasta, oznaczająca w dosłownym tłumaczeniu „Miasto Tysiąca”, ewoluowała na przestrzeni lat. W okresie kolonialnym i krótko po odzyskaniu niepodległości, aż do 1976 roku, stosowano formę Tananarywa (Tananarive). W języku malgaskim nazwa ta brzmi „Tananariwu”.
Założona w 1625 roku Antananarywa początkowo była stolicą wodzów Hova, a w 1797 roku stało się stolicą królestwa ludu Merina. Pod rządami króla Radamy I miasto doświadczyło ekspansji, stając się stolicą prawie całego Madagaskaru. W 1895 roku Francuzi zajęli Antananarywa, włączając je do protektoratu Madagaskaru.
Architektura miasta początkowo opierała się na konstrukcjach z kamienia i cegły, ale w XIX wieku przeszło ono modernizację według europejskich wzorców. Powstały wtedy liczne pałace, w tym królewski oraz domy zamożnych rodzin, gmachy rządowe oraz siedziba francuskiego protektoratu. W centrum miasta znajdują się również katedry anglikańska i katolicka.
Wśród zabytków i miejsc wartych uwagi w Antananarywie znajduje się Pałac Królowej, Pałac Andafiavaratra, Katedra Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, Świątynia Ambohipotsy, Plac Andohalo, Rynek Zoma oraz Park Ambohijatovo. Te historyczne i kulturowe skarby sprawiają, że Antananarywa jest miastem o bogatej przeszłości i różnorodnym dziedzictwie.
Pałac Królowej znany również pod nazwami Palais de la Reine i Rova Manjakamiadana, to wyjątkowy obiekt w historii Madagaskaru. Znajdujący się w stolicy kraju, Antananarywie, ten królewski kompleks pałacowy, zwany lokalnie Rova, odgrywał kluczową rolę jako siedziba władców z Królestwa Merina w XVII i XVIII wieku. Był nie tylko centrum władzy, ale również duchowym sercem ludu Merina.
Pałac został zaprojektowany przez szkockiego misjonarza, Jamesa Camerona, na zlecenie królowej Ranavalony I, znanej również jako Okrutna. Z biegiem lat, szczególnie podczas panowania Ranavalony II w 1867 roku, pałac przeszedł rozbudowę.
Niestety, historia tego ważnego miejsca została naznaczona tragedią. W 1995 roku pałac został doszczętnie zniszczony przez pożar. Ta strata była ogromnym ciosem dla dziedzictwa kulturalnego Madagaskaru. Jednakże, w 2005 roku pod patronatem UNESCO, podjęto ambitny projekt odbudowy pałacu. Ta inicjatywa stanowiła nie tylko próbę przywrócenia jego dawnej świetności, ale również zachowania i odnowienia ważnego elementu kultury i historii madagaskarskiej.
Świątynia Rasalama Maritiora Ambohipotsy
FJKM Rasalama Maritiora Ambohipotsy to znamienne miejsce dla historii chrześcijaństwa na Madagaskarze, zlokalizowane w dzielnicy Ambohipotsy. Ta reformowana świątynia protestancka została wzniesiona w 1868 roku, dokładnie na miejscu męczeńskiej śmierci Rafaravavy Rasalama, która miała miejsce 14 sierpnia 1837 roku.
Rasalama była jedną z pierwszych mieszkanek Madagaskaru, która przeszła na chrześcijaństwo po edukacji w szkole prowadzonej przez London Missionary Society. Jej konwersja nastąpiła w czasach, gdy nowa królowa Madagaskaru, Ranavalona I, w 1835 roku ogłosiła chrześcijaństwo za nielegalne. Rasalama została aresztowana i uwięziona, a w końcu, 14 sierpnia 1837 roku, przyprowadzona do Ambohipotsy, gdzie została skazana na śmierć przez przebicie lancą i odmówiono jej godnego pochówku.
O rok wcześniej, w 1867 roku, na miejscu jej więzienia oddano do użytku protestancki kościół FJKM Tranovato Ambatonakanga, będący pierwszą świątynią z kamienia na wyspie. Następnie, 17 listopada 1868 roku, uroczyście otwarto FJKM Rasalama Maritiora Ambohipotsy. Obie świątynie, zaprojektowane przez architekta Jamesa Sibree w stylu romańsko-normandzkim, znajdują się w odległości 2,3 km od siebie, przechodząc obok pałacu Rova de Manjakamiadana.
Świątynia ta stanowi część parafii Kościoła Jezusa Chrystusa na Madagaskarze (FJKM), będącego głównym kościołem chrześcijańskim w kraju. Jest to ważny symbol religijny i historyczny, upamiętniający trudne losy pierwszych chrześcijan na Madagaskarze i ich determinację w zachowaniu wiary pomimo przeciwności.
Park Ambohijatovo
Park Ambohijatowo, zwany również Analakely Park, to wyjątkowe miejsce położone w sercu Antananarywy, stolicy Madagaskaru. Ten zielony zakątek miasta został starannie zagospodarowany przez lokalne władze, tworząc przestrzeń, która łączy naturę z historią. Dominują tu okazałe drzewa eukaliptusowe, jacaranda oraz kazuaryna, które zapewniają cień i schronienie przed miejskim zgiełkiem.
Jedną z charakterystycznych cech parku jest obecność monumentów upamiętniających ważne wydarzenia historyczne. Przy południowym wejściu do parku, w 1987 roku, wzniesiono kolumnę pamiątkową. To hołd dla ofiar powstania marcowego z 1947 roku – ważnego momentu w historii Madagaskaru, kiedy mieszkańcy wyspy podnieśli się przeciw kolonialnym rządom Francji.
Park Ambohijatowo jest również miejscem, gdzie uhonorowano chrześcijańskich męczenników z Madagaskaru. W szczególności upamiętniono tych, którzy ponieśli śmierć męczeńską w 1847 roku. Wśród nich są osoby, które zostały spalone żywcem w Faravohitrze, zrzuceni ze wzgórza Tsimihatsaka, lub straceni w Ambohipotsy. Te monumenty przypominają o trudnej historii wyspy i o walce jej mieszkańców o wiarę i niepodległość.
Park Ambohijatowo jest więc nie tylko miejscem wypoczynku i relaksu dla mieszkańców i turystów, ale także istotnym punktem na mapie kulturowej i historycznej Antananarywy. Stanowi symboliczny most między przeszłością a teraźniejszością, będąc świadkiem zmagań i przemian, które ukształtowały dzisiejszy Madagaskar.
Parki Narodowe Madagaskaru
Park Narodowy Isalo
Park Narodowy Isalo to obszar położony w południowo-zachodniej części Madagaskaru, w regionie Ihorombe około 279 kilometrów na południe od miasta Fianarantsoa i 700 kilometrów na południowy zachód od stolicy Madagaskaru, Antananarywy. Południowa granica parku przebiega wzdłuż drogi Route nationale 7. Powierzchnia parku wynosi 81 540 hektarów i leży na wysokości od 820 do 1240 metrów nad poziomem morza.
Park charakteryzuje się wyjątkowymi cechami geologicznymi oraz bogactwem biologicznym. Charakterystyczną cechą parku jest krajobraz ukształtowany przez procesy erozyjne na płaskowyżu z jurajskiego piaskowca. To unikalne środowisko naturalne obejmuje liczne piaszczyste doliny i kaniony, co czyni go wyjątkowym miejscem pod względem geologicznym.
Roślinność Parku Narodowego Isalo obejmuje ponad 400 gatunków roślin, wśród których wiele z nich to endemity. Wśród roślin porastających park sklasyfikowano 116 gatunków roślin leczniczych, w tym Catharanthus ovalis, specyficzny dla regionu Ihorombe. Równie bogata jest fauna parku, która skupia wiele endemicznych gatunków zwierząt. Szczególnie imponująca jest różnorodność ptaków – 77 gatunków, z czego 70% to endemity Madagaskaru. W parku zamieszkuje także 14 gatunków nocnych lemurów, z których 7 to gatunki endemiczne.
Park Narodowy Isalo, ze swoją unikalną florą i fauną, stanowi jeden z najcenniejszych ekosystemów Madagaskaru, będąc świadectwem niezwykłej różnorodności biologicznej tego wyspiarskiego kraju.
Park Narodowy Masoala
Usytuowany w północno-wschodniej części Madagaskaru na półwyspie o tej samej nazwie. Jest to największy park narodowy Madagaskaru, charakteryzujący się imponującą różnorodnością ekosystemów, w tym wilgotnym lasem równikowym, lasami namorzynowymi oraz rafą koralową znajdującą się w morzu. W 2007 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO pod nazwą Lasy deszczowe Atsinanana.
Bogactwo biologiczne parku jest nadzwyczajne, ponieważ ponad połowa występujących na terenie parku roślin i zwierząt to gatunki endemiczne Madagaskaru. Ponadto, w wodach otaczających park można spotkać długopłetwce, diugonie przybrzeżne oraz żółwie morskie.
Park Narodowy Andasibe – Mantadia
Wyjątkowe miejsce w środkowo-wschodniej części Madagaskaru, w regionie Alaotra-Mangoro. Park jest usytuowany na północny wschód od Moramanga i składa się z dwóch oddzielnych obszarów: rezerwatu specjalnego Analamazaotra i Parku Narodowego Mantadia. Obie części parku pierwotnie były częścią tego samego kompleksu lasu równikowego, ale działalność człowieka doprowadziła do ich oddzielenia. Park położony jest na wysokości od 900 do 1250 metrów n.p.m.
Flora parku to głównie pierwotny, gęsty las równikowy, będący domem dla wielu gatunków roślin, w tym lian, paproci drzewiastych, ponad 100 gatunków epifitycznych storczyków, jak Cymbidiella falcigera oraz mchów. Inne charakterystyczne rośliny to pandan, pielgrzan madagaskarski, Tambourissa, bambus, Dalbergia retusa i Dalbergia funera. Niestety, nielegalna wycinka drzew, głównie z powodu ekspansji kopalni grafitu, stanowi poważne zagrożenie dla tego obszaru.
Symbolem parku jest indris krótkoogonowy, znany lokalnie jako Babakoto, który osiąga do 1 metra wysokości. Jest to gatunek zagrożony z powodu wylesiania i działalności rolniczej wokół parku. W parku można także spotkać inne małpiatki, takie jak lemuria czerwonobrzucha, maki, sifaka diademowa, mikrusek rdzawy, wari czarno-biały, czy palczak madagaskarski. Park jest również domem dla 15 gatunków ssaków, 112 gatunków ptaków (wiele z nich endemicznych), 50 gatunków gadów, w tym największego kameleona na wyspie – kameleona Parsona oraz ponad 80 gatunków płazów. Znajdują się tu również endemiczne gatunki ryb, niektóre z nich zagrożone wyginięciem.
Park Narodowy Andasibe-Mantadia jest otwarty dla turystów przez cały rok. Dostępne są szlaki turystyczne, które najlepiej zwiedzać z przewodnikiem. Główną atrakcją dla odwiedzających jest obserwowanie dzikiej przyrody, a w biurze parku mieści się także muzeum.
Park Narodowy Ranomafana
Park Narodowy Ranomafana, położony jest w środkowo-wschodniej części Madagaskaru, obejmując regiony Haute Matsiatra i Vatovavy-Fitovinany. Park porasta wilgotny las równikowy, który jest domem dla wielu endemicznych i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. Unikatowość tego miejsca została doceniona w 2007 roku, kiedy to Park Narodowy Ranomafana został wpisany na listę UNESCO jako część lasów deszczowych Atsinanana.
Przepływające przez park rzeki, będące dopływami rzeki Namorona, tworzą malowniczy krajobraz. Dodatkowo, w parku znajdują się wody uzdrowiskowe, które są wykorzystywane w zabiegach leczniczych, co dodaje temu miejscu dodatkowego wymiaru turystycznego i zdrowotnego.
Park Narodowy Tsingy de Bemaraha
Słowo „tsingy” pochodzi z języka malgaskiego i opisuje krasowe pustkowia Madagaskaru. Można je przetłumaczyć jako miejsce, gdzie nie można chodzić boso. Park położony jest w północno-zachodniej części Madagaskaru i stanowi obszar chroniony ze względu na unikatowe cechy pod względem geologicznym oraz biologicznym. Znajduje się w granicach dystryktu Antsalova, z niewielką częścią na północnym wschodzie, należącą do dystryktu Morafenobe. Serce parku stanowią dwie formacje geologiczne: Wielki Tsingy oraz Mały Tsingy. Park wraz z przyległym Rezerwatem Przyrody Tsingy de Bemaraha, został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Teren parku stanowi płaskowyże krasowe, w których wody gruntowe podmyły wyniesione wyżyny, tworząc jaskinie i szczeliny w wapiennych skałach. W kilku regionach zachodniego Madagaskaru, w tym w parku i sąsiadującym rezerwacie, połączenie pionowej i poziomej erozji stworzyło „lasy” wapiennych igieł.
Niezwykła geomorfologia obszaru obejmującego zarówno Park Narodowy, jak i przyległy Rezerwat Przyrody Tsingy de Bemaraha, sprawia, że jest to siedlisko wyjątkowo dużej liczby gatunków endemicznych roślin i zwierząt, które występują tylko w bardzo małych niszach w obrębie tsingys. Na przykład, szczyt, zbocze i podstawa iglicy wapiennej tworzą różne ekosystemy z różnymi gatunkami, które przystosowały się do życia na ich wyjątkowo stromych zboczach.