Bejrut – stolica Libanu

Bejrut to stolica i największe miasto Libanu, usytuowane w centralnej części kraju odgrywa znaczącą rolę zarówno w życiu kulturalnym, jak i gospodarczym Libanu. Metropolię liczącą ponad 2 miliony mieszkańców zamieszkuje ludność głównie pochodzenia arabskiego. Miasto w przeszłości nosiło nazwy takie jak Birutu czy Berytos, a wielowiekowa historia miasta sprawia, że znajdue się tu wiele zabytków będących świadectwem bogatej historii kraju.

Bejrut jest nie tylko siedzibą libańskiego rządu, ale również centrum gospodarczym kraju. W dzielnicach takich jak Hamra, Verdun czy Aszrafijja koncentrują się główne przedsiębiorstwa i banki. Miasto, które doświadczyło zniszczeń w wyniku konfliktów zbrojnych, obecnie prężnie się odbudowuje, szczególnie w obszarach historycznego śródmieścia, jak i dzielnicach turystycznych oraz handlowych. Renowacje przyczyniły się do ożywienia takich miejsc jak marina, kluby czy lokale nocne, przyciągając turystów, jak to miało miejsce w przeszłości.

Historia Bejrutu jest niezwykle fascynująca i sięga ponad 5000 lat wstecz. Nazwa „Bêrūt” – co oznacza „Źródła” – została nadana przez Fenicjan. Wykopaliska archeologiczne w centrum miasta ujawniły ślady osadnictwa fenickiego, hellenistycznego, rzymskiego, arabskiego i osmańskiego. Najstarsze pisemne wzmianki o Bejrucie, datowane na XIV wiek p.n.e., pochodzą z tzw. Listów z Amarna, w których Ammunira z Biruty (Bejrut) kieruje korespondencję do faraona Egiptu. Miasto jest również wspomniane w listach Rib-Haddy’ego z Byblos – pierwotnie osada znajdowała się na wyspie w nurcie rzeki, lecz z czasem jeden z jej koryt uległ zamuleniu.

Bejrut, znany w czasach hellenistycznych i rzymskich jako Berytus, ma bogatą i skomplikowaną historię. W 140 roku p.n.e. miasto zostało zdobyte i zniszczone przez Diodotusa Tryfona podczas walk o tron monarchii Seleucydów. Później zostało odbudowane w stylu hellenistycznym i przemianowane na Laodicea Fenicka. Pod rzymskim panowaniem miasto rozkwitło, głównie dzięki działaniom Heroda Agryppy I i jego syna, którzy rozbudowali miasto, dodając takie elementy jak forum, hipodrom czy amfiteatr. Bejrut, przemianowany na Colonia Iulia Augusta Felix Berytus, stał się ważnym ośrodkiem fenickiego wybrzeża, słynny z renomowanej szkoły prawniczej, którą później rozbudował cesarz Teodozjusz II. Znani rzymscy prawnicy Papinian i Ulpian Domitius pochodzili z Fenicji i wykładali w Bejrucie.

W średniowieczu Bejrut stał się ważnym centrum handlowym. W latach 1110–1291 był pod panowaniem krzyżowców, a później rządzony przez lokalnych druzyjskich emirów. W XVII wieku, po krótkim okresie niezależności, miasto ponownie znalazło się pod panowaniem tureckim. W XIX wieku Bejrut pod wpływem misjonarzy i rosnących wpływów europejskich stał się kosmopolitycznym miastem i intelektualnym centrum świata arabskiego. Rozwijał się handel, szczególnie sprzedaż jedwabiu, a francuskie wpływy umocniły się w regionie.

Współczesna historia Bejrutu to historia walki i odbudowy. Po uzyskaniu niepodległości przez Liban w 1943 roku, miasto stało się stolicą kraju, ale jego rozkwit przerwała wojna domowa w 1975 roku. Po zakończeniu konfliktu w 1990 roku, Bejrut zaczął się odbudowywać choć wybuch konfliktu izraelsko-libańskiego w 2006 roku i potężny wybuch w porcie w 2020 roku znów zadały miastu ogromny cios. Pomimo tych wyzwań Bejrut pozostaje ważnym ośrodkiem kulturalnym i historycznym regionu.

Grand Serail – Pałac Rządowy w Bejrucie

Wielki Seraj (al-Sarāy al-Kabir) znany również jako Pałac Rządowy, to miejsce o dużym znaczeniu politycznym i historycznym w Libanie będący jednocześnie siedzibą premiera. Położony jest w strategicznym punkcie, na szczycie wzgórza w centrum Bejrutu.

Wielki Seraj jest jednym z trzech najważniejszych osmańskich pomników zlokalizowanych na wzgórzu Seraj, co świadczy o bogatej historii i kulturowym dziedzictwie tego miejsca. Obok samego pałacu, ważnymi punktami są Rada ds. Rozwoju i Odbudowy oraz wieża zegarowa Hamidiyyeh. Te budowle razem tworzą zespół architektoniczny, który nie tylko pełni kluczowe funkcje administracyjne i polityczne, ale także stanowi świadectwo historycznego dziedzictwa Libanu i jego osmańskiej przeszłości. Pałac jest symbolem libańskiej tożsamości narodowej i historii.

Raouché i Skała Gołębi

Raouché (ar-Rawše) to dzielnica Bejrutu która łączy w sobie funkcje mieszkalne i handlowe. Ta dzielnica jest szczególnie znana z luksusowych apartamentowców, a także z licznych restauracji i kawiarni, które usytuowane są na klifach wzdłuż Avenue de Paris, będącej częścią słynnej promenady Corniche Beirut.

Jednym z charakterystycznych elementów Raouché jest Skała Gołębi, znana również jako Skała Raouché. Ten naturalny punkt orientacyjny położony nieopodal wybrzeża składa się z dwóch imponujących formacji skalnych, które od lat przyciągają uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Nazwa „Raouché” może mieć różne pochodzenie. Niektórzy historycy wskazują na aramejskie słowo „rosh” lub arabskie „ras”, oba oznaczające „głowę”. Inni zaś uważają, że nazwa ta może być zniekształceniem francuskiego słowa „roche” (lub „rocher”), co oznacza „skałę”. W pobliżu Raouché odkryto najstarsze dowody na obecność człowieka w tym obszarze, w tym krzemienie i podstawowe narzędzia kamienne. Te znaleziska są dostępne do oglądania w Muzeum Archeologicznym Uniwersytetu Amerykańskiego w Bejrucie.

Meczet Mohammada Al-Amina

Meczet Mohammada Al-Amina, znany także jako Błękitny Meczet to wyjątkowy przykład architektury sunnickiej usytuowany w sercu Bejrutu. Jego historia sięga XIX wieku, kiedy to na tym miejscu zbudowano niewielki kącik modlitewny zwany Zawiya. Po latach przygotowań i zdobywania gruntów dookoła starego Zawiya udało się zrealizować ambitny plan budowy nowego meczetu którego otwarcie miało miejsce w 2008 roku.

Meczet Mohammada Al-Amina wyróżnia się w panoramie Bejrutu swoją monumentalnością. To największy meczet w Libanie, z monumentalną, 48-metrową niebieską kopułą i czterema 65-metrowymi minaretami umieszczonymi na rogach budowli. Wnętrze meczetu zdobią liczne kopuły wykonane z jasnoniebieskich płytek, a charakterystyczne łuki tworzą kilkupoziomową strukturę. Architektura meczetu nawiązuje do stylu Osmanów i przypomina meczet Sułtana Ahmeda.

Budowę meczetu rozpoczęto dzięki darowiźnie zmarłego premiera Rafica Haririego, który w listopadzie 2002 roku położył kamień węgielny pod budowę. Prace budowlane prowadziła firma Oger Liban, a głównym architektem został Azmi Fakhouri. W trakcie budowy użyto Żółtego Kamienia z Riyadu, a Hariri osobiście zaangażował się w projektowanie zewnętrznego wystroju meczetu.

Wnętrze meczetu cechuje się unikatowym połączeniem elementów architektonicznych i dekoracyjnych. Podwyższona kopuła, typowa dla wielu meczetów, tworzy wyjątkową przestrzeń wewnętrzną. Wzorzyste sufity i okrągła kopuła, przez którą wpada naturalne światło z kwadratowych okien, tworzą niezwykłą atmosferę. Ozdobny żyrandol wiszący przed mihrabem służy jako dodatkowe źródło światła po zachodzie słońca. Cztery minarety o wysokości 65 metrów nie tylko dominują nad okolicą, ale również pełnią funkcję akustyczną, umożliwiając rozprzestrzenianie się dźwięku azanu. Całość projektu meczetu Mohammada Al-Amina stanowi imponujące połączenie różnych materiałów, zdobień oraz światła.

Plac Męczenników

Plac Męczenników stanowi symbol burzliwej historii Bejrut i zachodzących, często krwawych zmian. Jego historia rozpoczyna się w 1916 roku, gdy Jamal Pasza nazywany Rzeźnikiem po przegranej przez Imperium Osmańskie I wojnie światowej dokonał na placu egzekucji na 14 obywatelach Libanu i Syrii oskarżając ich o współpracę z wrogiem. Ta krwawa kartka w historii placu była później upamiętniona przez Francuzów, którzy po wkroczeniu do Bejrutu zbudowali na nim łuk upamiętniający męczenników. Generał Gouraud nazwał to miejsce „Placem Męczenników”. Następnie powstał pomnik autorstwa Youssefa Al-Howayeka przedstawiający muzułmankę i chrześcijankę opłakujące grób lecz ten został zburzony w okresie niepodległości Libanu.

Powiększenie placu w latach 1932 i 1950 pozwoliło na stworzenie w otulinie placu nowoczesnych obszarów handlowych i kulturalnych, a plac stał się handlowym sercem Bejrutu. W 1952 roku rząd Libanu rozpisał międzynarodowy konkurs na nowy projekt Pomnika Męczenników, który wygrał Sami Abdel Baqi. Projekt zakładał łuk o wysokości 27 metrów i szerokości 24 metrów pod którym miał się znajdować obelisk o wysokości 8 metrów zwieńczony tarasem. Jednak prace nad jego realizacją zostały przerwane na okres kilku lat.

Ostatecznie wykonanie nowego pomnika powierzono włoskiemu rzeźbiarzowi Marino Mazzacurati, a  prace nad jego realizacją trwały 30 miesięcy. Pomnik przedstawia kobietę unoszącą pochodnię oraz towarzyszącego jej młodego mężczyznę, wokół których leżą męczennicy. Pomnik Męczenników, symbolizujący wolność, został oficjalnie odsłonięty w 1960 roku.

Plac Męczenników stał się miejscem szczególnym podczas drugiej wojny domowej po odzyskaniu niepodległości Libanu w latach 1975-1990, kiedy to przez 15 lat był linią styku walczących stron. W konsekwencji tych walk doszło do zniszczenia pomnika. Po zakończeniu wojny w 1991 roku, w ramach projektu odbudowy centrum Bejrutu, plac został zrewitalizowany według nowoczesnych planów. Zbudowano wówczas na zachód od Bejrutu meczet Muhammada al-Amina i odrestaurowano Pomnik Męczenników. Plac ponownie stał się sercem stolicy, miejscem licznych uroczystości, festiwali kulturalnych i artystycznych.

Ogród Gibran Khalil Gibran