W tym artykule
Brama Pravčicka to imponująca formacja skalna położona w miejscowości Hřensko w powiecie Děčín w Czeskiej Szwajcarii. Znajduje się około 3 km na północny wschód od osady Hřensko i 3 km na północny zachód od Mezní Louka. Jest uznawana za największą piaskowcową bramę skalną w Europie, co potwierdza jej znaczenie jako przyrodniczej osobliwości. Powstała w blokowych piaskowcach z okresu kredowego, a dziś stanowi nie tylko chroniony narodowy pomnik przyrody, ale także jest symbolem Parku Narodowego Czeska Szwajcaria.
Obecna nazwa formacji wywodzi się od niemieckiego określenia „Prebischtor”, gdzie „Tor” oznacza bramę. Pierwotnie mieszkańcy nazywali ją po prostu „Wielką Bramą” (niem. „Grosses Tor”), co potwierdzają zapisy z 1410 roku. Nazwa „Prebischtor” zaczęła się pojawiać w literaturze turystycznej dopiero w XVIII wieku. Wraz z rozwojem turystyki i napływem odwiedzających z Czech, niemiecką nazwę stopniowo adaptowano do języka czeskiego, aż w latach 30. XX wieku ustalono obecną formę – Brama Pravčicka.
Pod względem geologicznym, brama powstała w formacji izerskiej, osadzającej się od środkowego do początku górnego turonu. Skośne ułożenie warstw piaskowca wskazuje na dominujący południowo-wschodni kierunek dawnych prądów morskich. Po ustąpieniu morza odsłonięte masywy piaskowcowe zostały poddane naturalnym procesom erozji. Najpierw głębokie rzeki przyczyniły się do powstania stromych zboczy skalnych, następnie czynniki atmosferyczne ukształtowały różnorodne formacje. Brama skalna powstała, gdy po obu stronach dolnej części muru utworzył się nawis, który stopniowo rozszerzał się, aż do całkowitego przebicia struktury.
W 2009 roku Brama Pravčicka została zauważona poprzez nominację do plebiscytu New7Wonders na siedem naturalnych cudów świata. Chociaż ostatecznie nie dotarła do finału, samo zakwalifikowanie się do grona 71 półfinalistów świadczy o jej wyjątkowym charakterze.
Badania i ochrona
Pierwsze szczegółowe badania geologiczne bramy przeprowadzono w 1977 roku. Podczas kolejnych badań w 1982 roku odkryto nowe pęknięcia w konstrukcji, co skutkowało wprowadzeniem całkowitego zakazu wstępu na szczyt łuku. Od 1993 roku prowadzony jest systematyczny monitoring odkształceń między blokami skalnymi. Według ekspertów brama nie jest obecnie zagrożona zawaleniem, jednak w odległej przyszłości jest to nieuniknione, co wynika z samej zasady jej powstania, charakteru piaskowca i postępującemu procesowi erozji.
Brama Pravčicka została objęta ochroną 18 grudnia 1963 roku, a od 1992 roku rozporządzeniem Ministerstwa Środowiska uznano ją za narodowy pomnik przyrody. Obecnie znajduje się na terenie Parku Narodowego Czeska Szwajcaria i należy także do Rezerwatu Ptaków Piaskowca Łabskiego.
Turystyka
Bramę Pravčicką zaczęto odwiedzać od końca XVIII wieku. Na początku XIX wieku przyciągała głównie artystów z sąsiedniej Saksonii, którzy uwieczniali ją w swoich dziełach. W 1826 roku u stóp formacji otwarto pierwszy zakład gastronomiczny, a 11 lat później powstał tu także pensjonat. Wśród wybitnych postaci, które odwiedziły to miejsce, był duński pisarz Hans Christian Andersen, który po raz pierwszy przybył tu w 1831 roku.
W 1881 roku na polecenie właściciela majątku, księcia Edmunda Clary-Aldringena, rozpoczęto budowę zajazdu Pod Sokolim Gniazdem (wówczas zwanego Prebischtor). Obiekt ukończono i otwarto rok później – wtedy też po raz pierwszy zaczęto pobierać opłatę za wstęp. Hotel Sokolí hnízdo jest obiektem prywatnym od 1992 roku. W 1999 roku teren pod Bramą Pravčicką został nabyty przez prywatnego właściciela, co później wywołało pewne kontrowersje związane z opłatami za dostęp do atrakcji.
Jak dotrzeć do Bramy Pravčickiej
Do Bramy Pravčickiej można dotrzeć wyłącznie pieszo. Biegnie tędy szlak Gabrielina Stezka, oznaczony kolorem czerwonym. Do bramy dostać się można albo bardziej stromą trasą z zachodu od strony Hřenska (2 km), albo łagodniejszą trasą ze wschodu ze wsi Mezní Louka (około 6,5 km).
Wzdłuż całej trasy Gabrieliny Stezki administracja parku narodowego utworzyła w 2011 roku ścieżkę edukacyjną „Wokół Bramy Pravčickiej”, składającą się z 12 tablic informacyjnych w języku czeskim i niemieckim. Obsługa i utrzymanie tego obszaru wspierane są przez podwieszoną kolejkę linową o długości 400 metrów, która transportuje materiały do zamku Falcon’s Nest.
Jak dojechać i gdzie zaparkować?
Dojazd samochodem:
- z Wrocławia – ok. 3h jazdy (autostradą A4 w kierunku Zgorzelca, a następnie czeskiego Hřenska).
- Z Pragi – ok. 2h jazdy.
Do wyboru są dwa główne parkingi:
- Hřensko – bliżej punktu początkowego szlaku.
- Mezní Louka – dobry wybór dla tych, którzy chcą zrobić pełną pętlę przez wąwozy Edmunda i Dziki.
Transport lokalny:
Między Hřenskiem a Mezní Louką kursują autobusy, ale niezbyt często. Pierwszy odcinek asfaltowej drogi do Tri Prameny można również pokonać lokalnym autobusem, skracając czas marszu o ok. 30 minut.
Godziny otwarcia i ceny biletów
Wejście na punkty widokowe, z których można podziwiać Pravčicką Branę, jest płatne.
Godziny otwarcia
- Kwiecień – październik: 10:00 – 18:00
- Listopad – marzec: 10:00 – 16:00
Ceny biletów:
- Bilet normalny – 95 CZK (4 €)
- Bilet ulgowy – 30 CZK / (1,5 €) (dzieci, seniorzy, studenci – akceptowane są polskie legitymacje studenckie)
Dodatkowe informacje:
- Wejście na teren schroniska Sokole Gniazdo oraz na punkty widokowe wymaga dodatkowej opłaty.
- Brama jest zamykana na noc, więc nie można tu podziwiać wschodów i zachodów słońca.
- Przy schronisku znajduje się mały punkt gastronomiczny z przekąskami i napojami.