Tężnie w Ciechocinku

Ciechocinek położony w województwie kujawsko-pomorskim, jest miejscem, gdzie znajduje się największy w Europie kompleks drewnianych tężni solankowych. Zespół trzech tężni, wzniesionych w XIX wieku, razem z warzelnią soli oraz parkami Tężniowym i Zdrojowym, stanowi Pomnik Historii. Tężnie w Ciechocinku  pełnią ważną rolę w produkcji soli, przyczyniają się do wytwarzania specyficznego mikroklimatu, a także pełnią ważną rolę dla turystyki regionu.

Historia ciechocińskich tężni sięga drugiej połowy XVIII wieku, kiedy odkryto źródła solanki, choć wydobycie i warzenie soli w tym regionie miało miejsce już w XIII wieku na mocy zezwoleń wydanych przez Konrada I mazowieckiego. Projekt tężni został opracowany przez profesora Akademii Górniczej w Kielcach, Jakuba Graffa. Pierwsze dwie tężnie o długości 648 i 719 metrów powstały w latach 1824-1828. Trzecia tężnia o długości 333 metrów została wybudowana w 1859 roku. Cały kompleks tężni ustawiony jest w kształcie podkowy, osiągając łączną długość 1741,5 metra, przy wysokości każdej tężni wynoszącej 15,8 metra.

Tężnia solankowa nr.1
Tężnia solankowa nr.1, fot. Henryk Bielamowicz, wa

Konstrukcja tężni opiera się na dębowych palach wbitych w ziemię, na których spoczywa wanna o szerokości 9 metrów i głębokości 1 metra. Nad nią znajduje się drewniana konstrukcja wykonana z drewna świerkowego i sosnowego wypełniona tarniną. Po tarninie spływa woda solankowa pompowana jest ze źródła nr 11 zwanego jako „fontanna Grzybek„, z głębokości nmieco przekraczającej 414 metrów. Solanka o stężeniu 5,8% wtłaczana jest na szczyt tężni skąd przesącza się po tarninie do wanny, parując pod wpływem wiatru i słońca. W ten sposób tworzy się mikroklimat bogaty w jod, sód, chlor i brom, który sprawia, że tężnie pełnią funkcję naturalnego inhalatorium leczniczego.

Tężnie są integralną częścią procesu produkcji soli. Solanka o najmniejszym stężeniu (9%) zaczyna swoją drogę w tężni nr I, następnie przepływa przez tężnię nr III (16%), aż do tężni nr II, gdzie ostatecznie osiąga stężenie 30%. Następnie solanka rurociągami trafia do warzelni soli, gdzie produkowana jest sól, szlam i ług leczniczy. Tężnie pełnią również rolę gigantycznego filtra powietrza. W 1996 roku wykryto w nich radioaktywne izotopy cezu pochodzące z katastrofy w Czarnobylu, jednak ich stężenie nie stanowiło zagrożenia dla zdrowia ludzi.

Zobacz także  Spichlerze w Grudziądzu
Tężnia solankowa nr. 3
Tężnia solankowa nr. 3, fot. Henryk Bielamowicz, wa

W 2017 roku zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym został wpisany na listę Pomników Historii. W 2019 roku Uzdrowisko Ciechocinek otrzymało 15 milionów złotych z funduszy europejskich na renowację tężni, co stanowiło część większego projektu o wartości przekraczającej 21 milionów złotych. Projekt obejmował remont tężni nr 1, który obejmował wymianę tarniny oraz generalny remont tężni nr 3, w tym wymianę elementów konstrukcyjnych i wzmocnienie fundamentów. Modernizacja obejmowała również budynek przepompowni solanki, ścieżki i tereny wokół tężni oraz instalację oświetlenia nocnego.

Prace renowacyjne rozpoczęto w marcu 2020 roku, a ich zakończenie planowane było na grudzień 2021. Remont tężni nr 3 rozpoczął się jako pierwszy, natomiast prace nad tężnią nr 1 ruszyły we wrześniu 2020 roku. Dzięki tym działaniom tężnie w Ciechocinku nie tylko zachowują swoją historyczną i architektoniczną wartość, ale również kontynuują swoją rolę jako ważny element infrastruktury uzdrowiskowej.

Tężnie w Ciechocinku stanowią wyjątkowy zabytek techniki i przyrody, będąc jednocześnie istotnym miejscem dla turystyki zdrowotnej i krajoznawczej w Polsce.