Park Branickich w Białymstoku, często nazywany Wersalem Podlasia, to jedno z najcenniejszych założeń barokowych w Polsce. Położony na powierzchni około 10 hektarów, między ulicami Legionową i Akademicką, stanowi integralną część miejskich terenów zielonych, będąc przedłużeniem parku Planty. Zespół pałacowo-parkowy Branickich to nie tylko zabytek architektury późnobarokowej, ale również świadectwo historii i kultury Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Historia pałacu sięga czasów Piotra Wiesiołowskiego, który w XVI wieku rozpoczął budowę murowanego zamku. W XVII wieku posiadłość przejęła rodzina Branickich, która przekształciła rezydencję w barokowy pałac, otoczony wspaniałym ogrodem. Projektantami parku byli wybitni architekci, w tym André Le Nôtre, znany z projektowania ogrodów w Wersalu. Park wraz z Pałacem Branieckich tworzy kompleks pałacowo-parkowego.
Górny i Dolny Ogród
Park Branickich dzieli się na dwie części: górną i dolną. Górna część, usytuowana najbliżej pałacu, charakteryzuje się regularnym, geometrycznym układem. Znajdują się tu liczne fontanny, klomby i partery kwiatowe, typowe dla ogrodów francuskich. Główna aleja, wysypana białym i czerwonym piaskiem, prowadzi przez bukszpanowe dywany i jest ozdobiona kamiennymi rzeźbami autorstwa Jana Chryzostoma Redlera. Rzeźby przedstawiają postaci mitologiczne, takie jak Diana, Wenus, Apollo, oraz dekoracyjne wazony.
Dolna część parku ma charakter bardziej naturalistyczny, przypominający angielskie ogrody krajobrazowe. Znajdują się tu altanki, pawilony i promenady, w tym Bulwary Kościałkowskiego i Tadeusza Kielanowskiego. W parku można także znaleźć liczne posągi, figury, wodospady i sadzawki, które nadają mu wyjątkowy charakter. Na szczególną uwagę zasługują dwie oranżerie, gdzie hodowano egzotyczne rośliny, takie jak ananasy, cytryny czy figi.
Rekonstrukcja parku
W wyniku działań wojennych oraz upływu czasu, wiele elementów parku uległo zniszczeniu. Po II wojnie światowej, w latach 1945-1962, podjęto próbę częściowej rekonstrukcji parku według projektu Gerarda Ciołka. Obecny wygląd parku jest wynikiem tych prac, choć nie odzwierciedla w pełni jego pierwotnej świetności. Zachowane elementy, takie jak aleja główna, rzeźby i oranżerie, wciąż przypominają o barokowej przeszłości tego miejsca.
Znaczenie Parku Branickich
Park Branickich nie jest tylko miejscem rekreacji, ale również ważnym zabytkiem historycznym i kulturalnym. Stanowi przykład harmonijnego połączenia architektury z zielenią, gdzie każdy element ma swoje miejsce i znaczenie. W barokowym założeniu park był przedłużeniem pałacu, jego naturalnym uzupełnieniem. Bogactwo form i detali, precyzyjne kompozycje roślinne oraz system kanałów i stawów tworzą wyjątkowy krajobraz, który do dziś zachwyca odwiedzających.
Park Branickich w Białymstoku to prawdziwa perła barokowej architektury ogrodowej. Historia parku oraz wyjątkowy układ przestrzenny czynią go miejscem unikalnym na mapie turystycznej Polski. Wizyta w tym parku to podróż do epoki magnackiej świetności i barokowego przepychu, której ślady wciąż są widoczne w zabytkowych alejach, fontannach i rzeźbach.