W tym artykule
Wigilia, czyli wieczór poprzedzający Boże Narodzenie, to czas obchodów, który na całym świecie obfituje w unikalne tradycje. Choć sama idea świętowania narodzin Jezusa jest wspólna dla wszystkich chrześcijan, sposób jej obchodzenia różni się znacznie w zależności od kraju i regionu. Warto przyjrzeć się, jak różne narody podchodzą do tego szczególnego dnia, jakie mają zwyczaje, które stanowią część ich kulturowego dziedzictwa.
W Polsce Wigilia to czas spędzany w gronie rodzinnym, z uwagą na tradycje, które od wieków stanowią integralną część obchodów. Centralnym punktem wieczoru jest dzielenie się opłatkiem, co symbolizuje jedność i pojednanie. Każdy członek rodziny łamie opłatek z innymi, składając życzenia, a następnie przystępuje do wieczerzy. Na stole wigilijnym nie może zabraknąć 12 potraw, które mają symbolizować 12 apostołów. Do najczęściej podawanych dań należą barszcz z uszkami, karp, pierogi, zupa grzybowa i kompot z suszu. Puste miejsce przy stole to gest zaproszenia dla nieoczekiwanych gości, co ma na celu okazanie gościnności i otwartości. Po kolacji wiele osób uczestniczy w Pasterce, mszy świętej odprawianej o północy, aby uczcić narodziny Jezusa. W Polsce tradycją jest również, że dzieci otrzymują prezenty od Świętego Mikołaja, który przychodzi nocą, pozostawiając je pod choinką.
Nochebuena i Święto Trzech Króli
W Hiszpanii, Wigilia (Nochebuena) jest obchodzona głównie w gronie rodzinnym – podobnie jak w Polsce jest to czas radości i wspólnego, rodzinnego świętowania. Kolacja rozpoczyna się późno, często o godzinie 22:00 i składa się z ryb, owoców morza, mięsa oraz innych dań, które różnią się w zależności od regionu. Po kolacji Hiszpanie udają się na Misa del Gallo – odprawianą o północy mszę, aby uczcić narodziny Jezusa. Po pasterce wiele osób kontynuuje świętowanie z rodziną lub przyjaciółmi. W Hiszpanii prezenty nie są wręczane w Wigilię, ale dopiero w dniu 6 stycznia, w Święto Trzech Króli (Día de Reyes), które dla Hiszpanów jest równie ważne jak Boże Narodzenie. Ciekawą tradycją, charakterystyczną dla Katalonii jest Caga Tió – jest to drewniana figura, którą dzieci biją, aby wydobyć z niej prezenty. Jest to jeden z najbardziej unikalnych zwyczajów w Hiszpanii.
Kurczak z KFC w Japonii
Choć Boże Narodzenie w Japonii nie jest obchodzone jako święto religijne, zyskało popularność jako okazja do świętowania w gronie bliskich osób. Wigilia jest w Japonii dniem, który spędza się głównie z ukochaną osobą. Zamiast wigilijnej kolacji Japończycy tłumnie odwiedzają KFC by zjeść świątecznego kurczaka, który stał się symbolem świątecznego posiłku. W latach 70. XX wieku sieć KFC wprowadziła reklamową kampanię, która na stałe wpisała ten zwyczaj w obchody Bożego Narodzenia w Japonii. W tym dniu, zwłaszcza w większych miastach, można spotkać pięknie udekorowane ulice i choinki, a także wystawy sklepowe pełne świątecznych ozdób. Po kolacji często spożywa się ciasto truskawkowe, które stało się tradycyjnym deserem na japońskim stole wigilijnym. Choć Japonia nie obchodzi Wigilii w sensie religijnym, stała się ona czasem spędzanym z ukochaną osobą, co nadaje temu dniu romantyczny charakter.
Książka i rodzinne spotkania Islandczyków
Islandczycy obchodzą Wigilię Bożego Narodzenia (Jóladags) zgodnie z głęboko zakorzenionymi tradycjami. Szczególnie cenią sobie wieczór spędzony przy wigilijnej kolacji, która obejmuje wędzoną baraninę, ryby i ciasta. Po wieczerzy Islandczycy uczestniczą w Mszach Bożonarodzeniowych, a po powrocie do domu otwierają prezenty, które przynosi Ježiško – mały Jezus.
Wyjątkowym elementem obchodów w Islandii jest tradycja Jólabókaflóð, czyli „powódź książek”, która ma miejsce tuż przed Świętami. Islandczycy obdarowują się książkami, a po kolacji spędzają czas, czytając je przy kominku. Warto dodać, że w Islandii wigilijne obchody odbywają się w gronie rodziny, a świąteczne dekoracje obejmują zarówno choinki, jak i świeczki na oknach, które tworzą świąteczną, przytulną atmosferę.
Kukurydziane ciasta w Gwatemali
W Gwatemali, podobnie jak w wielu krajach Ameryki Łacińskiej wigilia to czas, który spędza się z rodziną, w atmosferze radości i refleksji. Tradycyjnym posiłkiem wigilijnym są tamales, czyli ciasta kukurydziane nadziewane mięsem, indyk oraz ponche – gorący napój owocowy przyprawiony cynamonem i goździkami. Gwatemalczycy, podobnie jak mieszkańcy innych krajów latynoamerykańskich, uczestniczą w Misa de Gallo – po mszy rodziny wracają do domów, by dalej świętować i dzielić się posiłkiem.
W Gwatemali ciekawą tradycją jest La Quema del Diablo, czyli palenie figurek diabła, które ma symbolizować oczyszczenie przed nadchodzącym rokiem. Jest to praktyka, która łączy religijny aspekt Bożego Narodzenia z elementami ludowymi. W Gwatemali, podobnie jak w innych krajach Ameryki Łacińskiej, dzieci otrzymują prezenty od Świętego Mikołaja, a w niektórych regionach od Trzech Króli.
Rzucanie jedzeniem w sufit
W Słowacji wigilia to Štedrý večer – pełna tradycji, które mają swoje korzenie w wierzeniach ludowych. Kolacja wigilijna obejmuje 12 postnych potraw, z których najważniejsze to karp, zupa grzybowa i kapusta z grochem. Na stole nie może zabraknąć opłatka, którym dzielą się członkowie rodziny, składając sobie życzenia. Jednym z bardziej niezwykłych zwyczajów słowackiej Wigilii jest rzucanie jedzeniem w sufit. Tradycja ta mówi, że im więcej jedzenia przyczepi się do sufitu, tym większe szczęście i pomyślność spotkają rodzinę w nadchodzącym roku. W Słowacji zostawia się również puste miejsce przy stole, które symbolizuje otwartość na nieoczekiwanych gości. Po kolacji rodziny uczestniczą w Pasterce, a dzieci obdarowywane są prezentami.
Wigilia to czas, który obchodzony jest na całym świecie, choć w każdym kraju czy regionie przybiera inną formę. Od kolacji w gronie rodzinnym, przez unikalne zwyczaje i wierzenia, po wspólne śpiewanie kolęd – każde państwo ma swoje tradycje związane z tym wyjątkowym wieczorem. Różnorodność tych obyczajów pokazuje, jak głęboko zakorzenione są w kulturze społeczeństw i jak na przestrzeni lat łączą elementy religijne z lokalnymi wierzeniami i zwyczajami. Niezależnie od tego, gdzie obchodzone jest Boże Narodzenie, wspólne świętowanie w gronie rodziny i przyjaciół pozostaje najważniejszym celem każdej Wigilii.