W tym artykule
Jezioro Titicaca znajduje się na granicy Peru i Boliwii w północnej części zagłębienia Altiplano, pomiędzy wschodnimi i zachodnimi pasmami Andów. Jest to najwyżej położone na świecie jezioro żeglowne, leżące na wysokości 3812 m n.p.m, a jednocześnie największe jezioro w Ameryce Południowej pod względem powierzchni i objętości wody.
Jezioro Titicaca (Lago Titicaca) obejmuje powierzchnię 8372 km² i osiąga 190 km długości i 80km szerokości co czyni je największym jeziorem ameryki południowej. Przeciętna głębokość jeziora wynosi 107 metrów, a maksymalna głębokość dochodzi do 281 metrów. Jezioro podzielone jest na dwie części połączone ze sobą cieśniną Tiquina.
Jezioro Titicaca powstało w wyniku procesów tektonicznych, najprawdopodobniej w okresie miocenu. W przeszłości było znacznie większe i stanowi pozostałość po śródlądowym morzu Lago Ballivian, które pokrywało całe Altiplano. Procesy geologiczne i intensywne parowanie doprowadziły do obniżenia poziomu wód. Obecnie do jeziora wpływa co najmniej 25 rzek, a jego zlewisko wynosi 22 400 km². Wody jeziora wypływają jedynie przez rzekę Desaguadero, łączącą jezioro Titicaca z bezodpływowym jeziorem Poopó. Z powodu niewielkiego przepływu wód jezioro jest w zasadzie bezodpływowe, choć poziom wody zmienia się okresowo nawet o pięć metrów.
Nazwa jeziora pochodzi z języka keczua i w wolnym tłumaczeniu oznacza „pumę polującą na królika”, co odnosi się do kształtu akwenu. W różnych lokalnych językach funkcjonują inne nazwy dla jego części: Boliwijczycy nazywają mniejszą część Lago Huiñaymarca, a większą Lago Chucuito, podczas gdy Peruwiańczycy używają nazw Lago Pequeño i Lago Grande.
Wyspy na jeziorze Titicaca
Na jeziorze Titicaca znajduje się kilka naturalnych wysp, takich jak Amantani, Taquile, Suriqui oraz Wyspa Słońca (Isla del Sol), a także dla ponad 40 sztucznych wysepek pływających, znanych jako Uros, zamieszkałych przez Indian Uru i chętnie odwiedzanych przez turystów.
Wyspa Słońca (Isla del Sol)
Wyspa Słońca jest jedną z najbardziej znanych i najchętniej odwiedzanych wysp na jeziorze Titicaca. Znajduje się ona po stronie boliwijskiej jeziora i jest uważana za miejsce narodzin pierwszych Inków: Manco Capac i Mama Ocllo. Według legendy, to właśnie tutaj narodził się także biały bóg Wirakocza oraz samo Słońce, czyli Inti.
Wyspa ma około 10 km długości i 5 km szerokości i zamieszkana jest przez około 2000 Indian Ajmara i Keczua. Na terenie wyspy znajdują się liczne ruiny inkaskie, w tym kompleks Chincana, który obejmuje świętą skałę związaną z inkaską legendą stworzenia. Inne ważne zabytki to Pilko Kaina oraz muzeum w Challapampa, gdzie zgromadzono wiele przedmiotów znalezionych przez archeologów, w tym artefakty wykonane ze złota.
Wyspa Księżyca (Isla de la Luna)
Wyspa Księżyca jest mniejsza od Wyspy Słońca, ale kolejnym ważnym punktem na mapie jeziora Titicaca. Wyspa położona jest po stronie boliwijskiej i jest znana z klasztoru kapłanek słońca, który pełnił ważną rolę w religii i kulturze Inków. Klasztor ten, zwany także Acllahuasi, był miejscem, gdzie młode dziewczęta były szkolone w sztuce religijnej i ceremoniałach.
Amantani
Amantani to naturalna wyspa położona po stronie peruwiańskiej. Wyspa ma około 9 km² i jest zamieszkana przez około 4000 osób, głównie Ajmara i Keczua. Amantani jest znana z licznych ruin przedinkaskich i inkaskich, a także z dwóch głównych szczytów, Pachatata (Ojciec Ziemia) i Pachamama (Matka Ziemia), na których znajdują się starożytne świątynie. Turystyka na Amantani rozwija się w oparciu o tzw. turystykę ekologiczną i kulturową, gdzie turyści mają okazję mieszkać w domach lokalnych rodzin i uczestniczyć w ich codziennym życiu.
Taquile
Taquile jest wyspą na terytorium Peru znana z bogatej tradycji tkackiej. Wyspa ma około 5,5 km długości i 1,5 km szerokości, a zamieszkana jest przez około 2200 osób. Mieszkańcy Taquile słyną z wyrobu pięknych tkanin, które zostały wpisane na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Tradycje tkackie wyspy są przekazywane z pokolenia na pokolenie, a turyści mają okazję zobaczyć proces tworzenia tkanin i zakupić lokalne wyroby.
Wyspy Uros
Wyspy Uros to unikalne sztuczne wyspy pływające, które są jednym z najciekawszych aspektów jeziora Titicaca. Zbudowane są z totory, specyficznego rodzaju trzciny, która rośnie w jeziorze. Wyspy te są zamieszkane przez Indian Uru, którzy pielęgnują wielowiekowe tradycje i styl życia. Wyspy Uros są licznie odwiedzane przez turystów, którzy mogą zobaczyć tradycyjne domy, łodzie i rzemiosło. Mieszkańcy wysp wytwarzają także pamiątki, które sprzedają odwiedzającym.
Isla Suriqui
Isla Suriqui, położona po boliwijskiej stronie jeziora, jest mniej znana, ale równie interesująca. Wyspa ta jest centrum tradycyjnej budowy łodzi z totory, które są używane na jeziorze Titicaca i eksportowane na cały świat.
Problemy Ekologiczne
Wody jeziora są poważnie zagrożone przez ścieki komunalne z miast Puno i Juliaca w Peru oraz Copacabany w Boliwii, które nie posiadają oczyszczalni ścieków. Szczególnie zanieczyszczona jest zatoka miasta Puno pokryta grubą warstwą zielonej rzęsy. Dodatkowym zagrożeniem jest spływanie do jeziora wód z pól wraz z nawozami sztucznymi, co prowadzi do eutrofizacji. Wprowadzenie pstrąga kanadyjskiego zaburzyło ekosystem jeziora, doprowadzając do zubożenia mikrofauny i flory oraz wyginięcia wielu gatunków ryb. Sytuację komplikuje podział jeziora między Peru i Boliwię oraz nie najlepsze stosunki polityczne między tymi krajami, co utrudnia skoordynowane działania na rzecz ochrony jeziora. W celu ochrony zasobów jeziora w 1978 roku na terenie Peru utworzono Rezerwat Narodowy Titicaca.
Mieszkańcy i Turystyka
Mieszkańcy miast nad jeziorem Titicaca, takich jak Puno w Peru i Guaquí w Boliwii, utrzymują się głównie z rybołówstwa i turystyki. Na południowo-wschodnim brzegu jeziora, na terenie Boliwii, znajdują się pozostałości prekolumbijskich budowli, między innymi w Tiahuanaco, gdzie mieścił się główny ośrodek kultury o tej samej nazwie.
Copacabana słynie z pielgrzymek do figury Matki Boskiej Opiekunki Jeziora, która pojawiła się w tamtejszym kościele w XVI wieku. Posążek ten, przypisywany potomkowi Inki, ustawiany jest przodem do wiernych podczas mszy, a w pozostałym czasie zwracany w kierunku jeziora, aby Matka Boska miała baczenie na wszystko, co dzieje się na jeziorze.
Titicaca to jezioro pełne historycznych, kulturowych i przyrodniczych skarbów, które przyciągają turystów z całego świata, mimo wyzwań ekologicznych, przed którymi stoi ten niezwykły zakątek Andów jest to miejsce o szczególnym bogactwie kulturowym z dużym potencjałem turystycznym.