W tym artykule
Quba (Guba) to miasto położone w Azerbejdżanie malowniczo usytuowane na północno-wschodnich zboczach góry Shahdag, na wysokości 600 metrów nad poziomem morza, przyciąga uwagę swoim położeniem nad brzegiem rzeki Kudyal. Miasto zamieszkuje około 40 tys. mieszkańców.
Miasto Quba (znane również jako Guba) swoje początki zawdzięcza nadrzecznej wiosce Gudial. Według źródeł arabskich i albańskich już w XI wieku władca Anushiravan wzniósł na tych terenach zamek nazywany ówcześnie Bade-Firuz Qubat. W połowie XVIII wieku, Hussain Ali przenosi swoją rezydencję z Khudatu i obejmuje władzę jako Chan Quby, odgrywając kluczową rolę jako turecki władca muzułmański w regionie. W tym okresie zainicjował on budowę murów obronnych wokół miasta, dążąc do ustanowienia niezależnego państwa, odrębnego od innych chanatów na Kaukazie.
Stanowisko Quby jako chanatu zostało umocnione w czasach rządów Fatali-chana, syna Hussaina Alego, który panował w latach 1758–1789. Mimo podjętych starań o utrzymanie niezależności Chanat Quba – podobnie jak inne chanaty Zakaukazia – został podbity przez Rosję carską na początku XIX wieku. Jego formalna aneksja do Cesarstwa Rosyjskiego nastąpiła w wyniku porozumienia zawartego w 1813 roku. W dalszym ciągu historii, po okresie swoistej rehabilitacji, Quba została włączona w 1840 roku do prowincji Derbent, a w roku 1860 stała się częścią gubernatorstwa Baku.
W przeszłości Quba przyciągała wiele znanych postaci, w tym Aleksandra Dumasa czy Thor Heyerdahla, co świadczy o jej znaczeniu kulturalnym i naukowym. Miasto to jest również znane z tradycji tkackich z rozpoznawaną i cenioną na całym świecie firmą „Qadim Quba”. Dywan utkany w 1712 roku nazwany „Golu Chichi” jest do dnia dzisiejszego eksponowany w Metropolitan Museum w Nowym Jorku.
W ostatnich latach Quba doświadcza dynamicznego rozwoju, napędzanego głównie przez turystykę i budownictwo. Kuchnia Quby, z jej unikalnymi daniami, odzwierciedla bogatą, wielokulturową historię regionu. Demograficznie, Quba charakteryzuje się przede wszystkim populacją Azerbejdżanów, ale także Tatów i Lezgów, przy czym na przedmieściach znajduje się Qırmızı Qəsəbə, miejsce z największą społecznością Żydów górskich w kraju. Ważnym aspekt życia miasta jest edukacja, z licznymi placówkami edukacyjnymi na różnych poziomach nauczania.
Meczet Juma
Meczet Juma powstał w XIX wieku i jest wyjątkową konstrukcją wykonaną z czerwonej cegły, datowaną na rok 1802. Często określany mianem „Jamā”, obiekt ten jest reprezentatywnym przykładem architektury sakralnej charakterystycznej dla prowincji Quba. Materiał budowlany, z którego został wzniesiony, pochodził z miejscowości Igryg. Architektura meczetu, przypominająca fasetowany cylinder, prezentuje się w formie regularnego ośmiokąta. Jego wnętrze zdobi wielka sala, na którą sklepienie nakłada ogromną kopułę o imponującej średnicy 16 metrów.
Park Nizami
Jest to park poświęcony pamięci perskiego poety Nizamiego Ganjaviego, który według historycznych źródeł powstał dzięki pracom jeńców niemieckich w 1946 roku. W jego sercu stanął pomnik upamiętniający poetę, a wzdłuż alejek rozmieszczono płaskorzeźby ilustrujące sceny z jego dzieł.
Meczet Sakina-Khanum
Meczet Sakina-Khanum wzniesiony w 1854 roku, stanowi pomnik pamięci zmarłego męża jego fundatorki, wdowy po Abbasgulu Bakikhanovie. Charakterystyczna dla tej budowli jest jej konstrukcja z czerwonej cegły, która przyjmuje formę fasetowanego cylindra. Okna w każdej z fasad,ukształtowane w półkolisty łuk, nadają budowli wyjątkowego charakteru. Szczególną uwagę przyciąga ozdobny okap, zrealizowany z precyzyjnie ułożonej drobnej cegły, który otacza szczyt fasady. Dominującym elementem architektonicznym jest imponująca biała metalowa kopuła, przypominająca wielopłaszczyznowy hełm która wieńczy budynek. Delikatny, elegancki kolec, zdobiący wierzchołek kopuły, dodaje całej konstrukcji lekkości i gracji.
Most ramowy portalowy
Most Kudyalchay zlokalizowany w jednej z dzielnic Quby stanowi unikatowy przykład inżynierii z przełomu XVII i XIX wieku, będąc jedyną tego typu kontrukcją która przetrwała do naszych czasów. Zaprojektowany przez Aleksandra III i wybudowany w 1894 roku most ten wyróżnia się imponującą konstrukcją złożoną z 14 przęseł z cegły palonej. Konstrukcja ma łączną długość 275 metrów oraz szerokość 8 metrów. Solidność wykonania sprawia, że most wytrzymuje nawet intensywne powodzie i błotne lawiny. Most przeszedł gruntowną renowację i podlega ochronie przez państwo jako cenny zabytek architektury Azerbejdżanu.
Hamam Chuhur
Chuhur Hamam znana łaźnia, wyróżnia się swoją charakterystyczną architekturą w kształcie kopuły. Budynek został wzniesiony z czerwonej cegły wykorzystanej jako element dekoracyjny, a także funkcjonalny, ponieważ umożliwiało to utrzymanie optymalnej temperatury i wilgotności wewnątrz. Struktura łaźni przyjmuje formę czworokąta, zawiera sześć pomieszczeń, dwoje drzwi i sześć okien. Dostęp do wody zapewniano poprzez studnię zlokalizowaną bezpośrednio pod budynkiem lub poprzez miejski wodociąg. Łaźnia ta gościła wiele znaczących postaci, w tym Alexandre’a Dumasa podczas jego wizyty w Qubie. Do roku 1985 łaźnia Chuhur Hamam służyła jako centralne miejsce relaksu dla mieszkańców Quby, jednak obecnie nie jest już eksploatowana.
Muzeum Abbasgulu Bakikhanova
Muzeum Historii Lokalnej imienia Abbasgulu Bakikhanova zostało założone w 1943 roku i mieści się w zabytkowym budynku z XIX wieku przy ulicy Ardabil, który niegdyś był domem Bakikhanova. Rozciągająca się na powierzchni 742 m² przestrzeń muzealna zgromadziła ponad 10 tysięcy eksponatów, dokumentując bogactwo lokalnej historii i kultury. Rocznie placówka przyciąga ponad 3000 odwiedzających, oferując możliwość zapoznania się z wartościowymi zbiorami i przybliżając tradycję regionu.
Kompleks olimpijski
Kompleks olimpijski położony w odległości 120 km od Baku został uroczyście otwarty 11 października 2003 roku i rozciąga się na powierzchni 16 hektarów zapewniając mozliwość organizacji różnych wydarzeń o charakterze sporotowo-rekreacyjnym. W jego skład stadionu wchodzą obiekty przeznaczone do uprawiania piłki nożnej, mini piłki nożnej, koszykówki oraz siatkówki. Na obszarze kompleksu zlokalizowane są również dwupiętrowe domki i przestronne apartamenty. Dodatkowo, znajduje się tu sala konferencyjna, która może pomieścić 200 osób, natomiast największa z pięciu sal może przyjąć nawet 2000 widzów. Ośrodek dysponuje dwoma małymi salami treningowymi, z których jedna służy jako ring bokserski.
Boisko piłkarskie może pomieścić 5100 kibiców i posiada wszystkie niezbędne udogodnienia spełniające standardy współczesnego futbolu. Dodatkowo, na terenie kompleksu znajduje się basen o długości 50 metrów z trzema trybunami mogącymi pomieścić 1010 osób.
Pomnik Ludobójstwa na Gubie
Pomnik Ludobójstwa na Gubie został otwarty w 2013 roku, upamiętniając miejsce masowego grobu, które odkryto w kwietniu 2007 roku. Jego stworzenie było inicjatywą Fundacji Hejdara Alijewa, mającą na celu uczczenie pamięci ofiar, które poległy w roku 1918.