Jaskinia Radochowska (niem. Kunzendorfer Höhle, Reyersdorfer Tropfsteinhöhle) to jaskinia krasowa z bogatą, choć zniszczoną szatą naciekową udostępniona do zwiedzania. Znajduje się w soczewie marmurów w dolinie potoku Jaskiniec w Górach Złotych (Sudety Wschodnie), niedaleko wsi Radochów (gmina Lądek-Zdrój).
Jaskinia Radochowska powstała w pliocenie pomiędzy 5 a 1,6 milionów lat temu w wyniku wypłukiwania rozpuszczalnych w wodzie marmurów w soczewce białego marmuru, częściowo na kontakcie z łupkami łyszczykowymi. Jaskinie ukształtowała erozja na skutek przepływu wody pod dużym ciśnieniem, która wypełniała cały korytarz. Pod koniec pliocenu erozja stoków doprowadziła do pogłębienia doliny i obniżenia koryta potoku. Obniżenie poziomu wód krasowych spowodowało odwodnienie strefy przy otworze jaskini, tworząc puste przestrzenie. Korytarze rozwijały się wzdłuż pęknięć tektonicznych i szczelin, a na ich skrzyżowaniu powstawały większe sale. W odwodnionych korytarzach rozpoczął się proces osadzania się namuliska. Namulisko w Jaskini Radochowskiej składa się ze zwietrzałych łupków łyszczykowych odpadających od stropu i ścian, osadów ilastych, gruzu, węglanu wapnia oraz substancji organicznych, w tym kości zwierząt naniesionych przez wodę. Namulisko wypełniało prawie całkowicie komory i korytarze jaskini. Większość namuliska jaskini usunięto w latach 1933–1939, jednak proces osadzania namuliska trwa również współcześnie.
Jaskinia Radachowska to jedna z największych i najlepiej poznanych jaskiń w Sudetach. Wewnątrz znaleziono kości niedźwiedzia jaskiniowego, hieny jaskiniowej, dzikiego konia i nosorożca włochatego. Mieszka tu wiele interesujących przedstawicieli fauny, jak studniczki tatrzańskie, muchówki i prapierścienica jaskiniowa. Jest również miejscem zimowania nietoperzy: nocka dużego, nocka rudego, gacka brunatnego, mopka zachodniego i mroczka późnego.
Obecnie do jaskini prowadzą trzy sztuczne wejścia. Wewnątrz panuje stała temperatura około 9 °C. Jaskinia składa się z Korytarza Łącznikowego, biegnącego prawie poziomo oraz kilku poprzecznych, krótszych korytarzy, wnęk i komór.
Najbardziej atrakcyjna jest Komora Gotycka, znajdująca się na przedłużeniu środkowego wejścia. To trójkątna sala z jeziorkiem krasowym o powierzchni około 30 m² i głębokości około 2 m. System szczelin krasowych jest wciąż aktywny, a poziom wody zmienia się sezonowo. Cała jaskinia jest chroniona jako pomnik przyrody nieożywionej. Jaskinia posiada niezbyt bogatą, zniszczoną szatę naciekową do których należą wełniaste, kaskadowe nacieki, draperie oraz ślady stalaktytów i stalagmitów.
Odkrycie jaskini
Jaskinia została odkryta w drugiej połowie XVIII wieku, a pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1757 roku. Szybko stała się popularnym celem wycieczek kuracjuszy z Lądka-Zdroju i turystów, co przyczyniło się do jej niszczenia i aktów wandalizmu. Jej dawną świetność jest potwierdzona przez historyczne nazwy jaskini: Reyersdorfer Tropsteinhöhle – Radochowska Jaskinia Naciekowa, czy Grota Stalaktytowa.
W latach 1933–1947 jaskinia miała stałego opiekuna i przewodnika – emerytowanego górnika Heinricha Peregrina. W latach 1935-36 prowadzone byłby badania namuliska , które przyczyniły się do odkrycia kości około dwudziestu różnych zwierząt prehistorycznych, a w przedniej części jaskini kości kilkunastu współczesnych gatunków. W trakcie prowadzonych badań odkryto wyroby z kwarcytu i węgielki limby, a w jednej z nisz czaszkę niedźwiedzia jaskiniowego przykrytą skalną płytą obok której znajdowały się trzy kręgi szyjne i żuchwa. Wyniki badań dały podstawy do przypuszczeń o bytowaniu człowieka paleolitycznego w tej jaskini, ale obecnie ta teoria nie jest podtrzymywana.
Przed II wojną światową jaskinia była przygotowana turystycznie. W pobliżu stał drewniany budynek, który służył jako mieszkanie dla stróża oraz poczekalnia dla turystów, gdzie w gablotach eksponowano znaleziska paleontologiczne. Gabloty te zostały rozkradzione w latach pięćdziesiątych, a budynek spłonął w lipcu pod koniec lat 60. XX wieku. Prawdopodobnie w listopadzie 1945 roku w jaskini ujęto pięcioosobową grupę dywersyjną Werwolfu, która miała tam swoją bazę jednak zbyt ubogie źródła nie pozwalają na jednoznaczne potwierdzenie tej tezy.
Zwiedzanie jaskini
Jaskinia jest otwarta od maja do września codziennie od 10:00 do 18:00 (ostatnie wejście o 17:20). Zwiedzanie odbywa się z wykwalifikowanymi przewodnikami. Przed jaskinią znajduje się ogólnodostępna wiata turystyczna. Do jaskini prowadzą szlaki turystyczne: zielony z przystanku PKS w Radochowie (ok. 30 minut) oraz niebieski z Lądka-Zdroju przez Radochów i kalwarię na Cierniaku (ok. 80 minut). Do Radochowa można dojechać drogą gruntowo-szutrową. W latach 90. XX wieku, przy jaskini działała latem sezonowa baza namiotowa AKG Halny.
Cennik biletów do Jaskini Radochowskiej
| Rodzaj biletu | Cena |
|---|---|
| Bilet normalny | 45 PLN |
| Bilet ulgowy | 35 PLN |
Godziny otwarcia Jaskini Radochowskiej: od 10:00 do 17:00
Dodatkowe informacje
- Bilet ulgowy przysługuje dzieciom, studentom, emerytom oraz rencistom.
- Zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem.
- Wskazane jest wcześniejsze rezerwowanie biletów telefonicznie.
- Ceny biletów mogą ulec zmianie w okresie sezonu turystycznego.