W tym artykule
Gotycki Zamek w Oporowie wzniesiony w XVw. pod Kutnem na polecenie biskupa Władysława Oporowskiego stanowił dawniej centrum dóbr ziemskich rodu Oporowskich. Od 2007 r wpisany do Państwowego Rejestru Zabytków.
Muzeum Zamek w Oporowie to historyczna perła architektoniczna, której korzenie sięgają XV wieku. Ten gotycki ceglany zamek – obecnie Muzeum Zamek w Oporowie – został wzniesiony w latach 1434-1449 we wsi Oporów pod Kutnem przez biskupa kujawskiego Władysława Oporowskiego. W czasach swojej świetności stanowił centrum obszernych dóbr ziemskich należących do rodu Oporowskich, herbu Sulima.
Początkowo, zamek składał się z rycerskiej wieży mieszkalnej, wzniesionej na początku XV wieku na sztucznej wyspie, którą usypano pośrodku jednej z odnóg rzeki Słudwi. Stopniowo wokół wieży powstały budynki mieszkalne, otaczające niewielki brukowy dziedziniec. Mury obronne oraz półokrągła baszta z kaplicą na piętrze dopełniły architektonicznego układu zamku. Ponad zamek góruje północno-zachodnia narożna wieża, ozdobiona charakterystycznym gotyckim sztyletem.
Mimo licznych modernizacji jakie zamek przeszedł na przestrzeni kilku wieków zachował swoją pierwotną duszę i wiele historycznych elementów. Do dziś można podziwiać renesansowe stropy, barokowe otwory okienne na piętrze oraz klasycystyczne sztukaterie. Z około 1840 roku pochodzi przybudówka na dziedzińcu, znana jako „kredens”, neogotycki portal bramy wjazdowej oraz taras przed mostem. Cały zamek otacza malowniczy park krajobrazowy, założony w pierwszej połowie XIX wieku.
Historia zamku w Oporowie
Oporów po raz pierwszy pojawia się w źródłach historycznych w roku 1363. Budowla pierwszego dworu, datowana na około 1350 rok, jest przypisywana Stefanowi, pierwszemu znanemu przedstawicielowi rodu Oporowskich, który pełnił funkcje chorążego i sędziego łęczyckiego. Prawdopodobnie otrzymał on grunty w okolicy Oporowa od Kazimierza Wielkiego. Syn Stefana, Bogusław, który był kanonikiem gnieźnieńskim i archidiakonem, już wówczas przedstawiał się jako Bogusław z Oporowa, co sugeruje, że miejscowość była w tym okresie siedzibą rodu.
Pierwszy dwór, zbudowany w połowie XIV wieku, był drewnianym domem mieszkalnym, opartym na kamiennych fundamentach, bez użycia zaprawy. Miał szerokość 18 metrów w kierunku wschód-zachód. Nie jest pewne, czy miał charakter obronny, ponieważ brak jest śladów fosy wokół niego. Jednakże budynek był chroniony dzięki swojemu położeniu, otoczony był podmokłymi łąkami. W końcu XIV wieku ten drewniany dwór spłonął, a przyczyny tego zdarzenia pozostają nieznane.
Kolejny dwór w Oporowie powstał w miejscu poprzedniego i był znacznie większy. Jego budowę przypisuje się Mikołajowi Oporowskiemu, który już w 1392 roku pełnił ważną funkcję podczaszyma łęczyckiego. Nowy dwór był również drewniany, lecz umieszczony na szerszych fundamentach i podniesiony o około 0,8 metra nad poziomem gruntu, aby chronić go przed wilgocią. Budynek miał szerokość 8 metrów i nie posiadał widocznych elementów obronnych. Istnieje przypuszczenie, że miał dwie kondygnacje naziemne oraz ogromny piec centralnego ogrzewania zwany hypocaustum. Podobne piece znajdowały się później także w pobliskim kościele i klasztorze. Konstrukcja takiego pieca była w tamtych czasach bardzo kosztowna.
Dokument z roku 1428 potwierdza istnienie „curii” z zabudowaniami gospodarczymi i ogrodem. W owym okresie curia stanowiła reprezentacyjną i okazałą siedzibę rodu Oporowskich.
W miarę rozwoju Oporowa, w budynku tym zamieszkiwali nie tylko członkowie rodziny, ale także goście oraz służba. Dwór funkcjonował równocześnie z zamkiem, służąc jako miejsce pobytu gości arcybiskupa gnieźnieńskiego, Władysława Oporowskiego, który otaczał się liczniejszym duchowieństwem, orszakiem zbrojnym, krewnymi, urzędnikami oraz służbą.
Park obok zamku oporowskiego
Nierozłącznym elementem krajobrazu okalającego oporowski zamek jest park o powierzchni 10 hektarów, otoczony lokalnymi drogami od północy i zachodu, a od wschodu rzeką Słudwią. W parku znajduje się kilka stawów połączonych z fosą okalającą zamek oraz pobliską rzeką Słudwią która zapewnia stały dopływ wody.
Wejście do parku jest możliwe poprzez dwie bramy ozdobione inicjałami Wilhelma Orsettiego, z których jedna znajduje się od strony zachodniej, a druga od północnej. Charakterystycznym elementem parku jest rozległa polana, otoczona drzewami lipowymi i grabami, a w jej centralnej części widnieje niewielki kopiec. Istnieje przypuszczenie, że może to być pozostałość po renesansowym ogrodzie. Od zachodniej bramy w kierunku zamku biegnie aleja kasztanowców, druga, szeroka na około 8 metrów aleja prowadzi od bramy północnej. Pozostałe aleje parkowe są znacznie węższe i obejmują cały obszar parku. Przechadzając się na południe od zamku, przy fosie, natrafimy na okazałe kamienne schody oraz dwie rzeźby lwów..
Obecnie w parku dominują klony, kasztanowce, graby, jesiony, lipy, topole białe, robinie, a także olsze, szczególnie w części północno-wschodniej. Niektóre z tych drzew wykorzystano do formowania alejek. W parku można natknąć się na kłęk kanadyjski, lipę amerykańską, klon jawor odmiany Schwedlerii, buk odmiany purpurowej, orzech czarny, jesion odmiany zwisającej oraz dąb szypułkowy odmiany stożkowatej.