Mołdawia

Mołdawia, oficjalnie znana jako Republika Mołdawii, to państwo europejskie o rozległym terytorium, obejmującym obszary historycznej Besarabii oraz częściowo leżące na lewym brzegu rzeki Dniestru.

Na lewym brzegu Dniestru znajduje się region zwany Naddniestrzem, który jest w dużej mierze zamieszkany przez Rosjan i Ukraińców. Po rozpadzie Związku Radzieckiego, Naddniestrze ogłosiło secesję i od 1992 roku funkcjonuje jako niepodległe państwo, z własną stolicą w Tyraspolu, zwane Naddniestrzańską Republiką Mołdawską. Obecnie nie jest ono uznawane na arenie międzynarodowej jako niezależne Państwo. Od tamtego czasu toczą się nieustanne rozmowy zjednoczeniowe, przy współudziale międzynarodowych mediatorów, takich jak OBWE. Władze mołdawskie wyrażają poparcie dla zjednoczenia w formie „asymetrycznej”, która zakłada szeroką autonomię dla Naddniestrza, podczas, gdy władze w Tyraspolu dążą do zjednoczenia w formie „symetrycznej”, w której obie części Mołdawii miałyby równe prawa.

Część społeczeństwa Mołdawii popiera ideę zjednoczenia z Rumunią. Choć w referendum z 1994 roku wsparcie dla tej koncepcji było minimalne – 94,4% obywateli opowiedziało się za niepodległością, to późniejszy sondaż przeprowadzony w 2008 roku, po 17 latach niepodległości, wykazał, że już 29% Mołdawian popiera ideę zjednoczenia. W 2021 roku poparcie dla zjednoczenia wzrosło do 43,9%.

W 2013 roku Mołdawię odwiedziło zaledwie 96 tysięcy turystów, co stawia Mołdawię wśród kraju o niskiej popularności turystycznej. Infrastruktura turystyczna kraju rozwija się i w 2016 roku na terytorium Mołdawii działało łącznie 125 hoteli, oferujących 3250 pokoi oraz 6427 miejsc noclegowych.

Mołdawia, znana przede wszystkim z produkcji wina, zasługuje na uwagę nie tylko ze względu na swoją długą tradycję winiarską, ale także na wysoką jakość wytrawnych win, które zdobywają uznanie koneserów z całego świata. Wina Mołdawii są dostępne w 50 krajach, w tym również w Polsce. Warto więc rozważyć podróż po Mołdawii, której głównym tematem może być degustacja wina oraz poznawanie miejscowej kuchni.

Jednym z niezwykłych miejsc wartych odwiedzenia jest winnica Cricova. Ta renomowana winnica słynie z olbrzymich podziemnych piwnic o długości prawie 120 kilometrów, które tworzą imponujące podziemne miasto. Temperatura w tych piwnicach utrzymuje się na stałym poziomie 12-14 stopni Celsiusza, co jest idealne do przechowywania wina. Piwnice te kryją w sobie ponad milion butelek wina, w tym prywatne kolekcje znanych osobistości, takich jak Donald Tusk. Dodatkowo, w Cricova można zrelaksować się podczas degustacji win Mołdawii w imponujących podziemnych pomieszczeniach, każde urządzone w innym stylu.

Kiszyniów – stolica Mołdawii

Kiszyniów, choć może nie zachwyca pięknem, jest doskonałą bazą wypadową do zwiedzania innych atrakcji Mołdawii. Warto odwiedzić miejski park, główny plac oraz targowisko „Central Market”. W Kiszyniowie organizowany Coroczny Festiwal Win będący okazją do degustacji win z mołdawskich winnic.

Kiszyniów, miasto o długiej i burzliwej historii, zlokalizowane jest na terenie, który pierwotnie znajdował się w obrębie Hospodarstwa Mołdawskiego. Jest to obszar, który na przełomie XV i XVI wieku dostał się pod zwierzchnictwo Imperium Osmańskiego jako państwo wasalne. W trakcie wielu lat swojego istnienia, Kiszyniów pełnił rolę stolicy żupy Lăpușna.

W 1812 roku miasto zostało anektowane przez Rosję, stając się stolicą guberni besarabskiej. W XIX wieku pod kierunkiem Aleksandra Bernardazziego miasto zostało przebudowane czego efektem jest obecny, charakterystyczny szachownicowy układ ulic w centrum miasta. W 1903 roku Kiszyniów stał się miejscem jednego z największych pogromów ludności żydowskiej w historii, które było inspirowane działaniami czarnej sotni w carskiej Rosji. W owym czasie Żydzi stanowili większość mieszkańców miasta.

W 1917 roku w Kiszyniowie rozpoczęła pracę Rada Kraju, która 15 grudnia ogłosiła autonomię Mołdawii w granicach państwa rosyjskiego. Równolegle powstały rady robotnicze i żołnierskie, a na przełomie grudnia 1917 i stycznia 1918 roku przewagę uzyskali bolszewicy co doprowadziło do zbrojnego przewrotu. Ostatecznie bolszewicy zostali wyparci z miasta przez interwencyjne wojska rumuńskie, na prośbę Rady Kraju. W marcu 1918 roku Rada Kraju pod naciskiem Rumunii przegłosowała przyłączenie Besarabii do Rumunii, co ostatecznie po ponad stu latach połączyło miasto z zachodnią Mołdawią, w ramach nowo powstałego państwa rumuńskiego.

W 1940 roku, w wyniku umowy niemiecko-radzieckiej, Kiszyniów razem z Besarabią został anektowany przez ZSRR. W tym samym roku stolica Mołdawii Radzieckiej została przeniesiona z Tyraspolu do Kiszyniowa. Jednak w czerwcu 1941 roku, w wyniku agresji Niemiec i sojuszników, w tym Rumunii, na ZSRR, Kiszyniów ponownie znalazł się w granicach Królestwa Rumunii. W tym czasie miała miejsce kolejna fala pogromów przeciwko ludności żydowskiej, co niemal całkowicie wyeliminowało Żydów z tła etnicznego miasta.

W 1944 roku Armia Czerwona ponownie zajęła Besarabię, a Kiszyniów stał się stolicą Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po rozpadzie ZSRR w 1991 roku, Kiszyniów stał się stolicą niepodległej Republiki Mołdawii.

Ciekawostki

W Kiszyniowie mieszkali Aleksander Puszkin – jeden z najwybitniejszych rosyjskich pisarzy – oraz Lew Tołstoj – rosyjski pisarz i filozof, jest jednym z najważniejszych autorów XIX wieku.

Zabytki i turystyka

• Sobory Narodzenia Pańskiego z XIX wieku, św. Teodory z Sihli, Wniebowstąpienia Pańskiego, Przemienienia Pańskiego
• Cerkiew św. Haralampiusza, św. Pantelejmona, św. Włodzimierza z lat 1900, św. Jerzego
• Monaster Ciuflea
• Katedra rzymskokatolicka Opatrzności Bożej z 1840 roku
• Synagoga Chóralna z (1913 r.) i Synagoga szklarzy (1910 r.)
• ruiny kompleksu synagogi i przytułku z pocz. XX w.
• bulwar Stefana Wielkiego
• łuk triumfalny
• ogród zoologiczny w Kiszyniowie
• Narodowe Muzeum Sztuki (styl baroku wiedeńskiego)
• ratusz z przełomu XIX i XX w.
• kompleks pomnikowy Wieczność (Complexul Memorial Eternitate)
• budynek gimnazjum żeńskiego Julii von Heyking
• willa Aleksandra Mimiego
• budynek Cyrku

Atrakcje turystyczne Mołdawii

Wioska Butuceni

Malownicza wioska położona w regionie Orhei, w dolinie przy rzece Reut, otoczona zielonymi pagórkami. Charakterystyczne dla tego miejsca są urocze, kolorowe, stare chaty, które są otwarte dla turystów. Butuceni ECO Resort jest miejscem, gdzie można spróbować tradycyjnej kuchni mołdawskiej i wziąć udział w lekcjach gotowania.

Orhei Vechi (Stare Orhei)

Kompleks archeologiczny znajdujący się w pobliżu wioski Butuceni, który skrywa wykute w skałach monastyry. Kompleks oddalony jest ok. 60 kilometrów na północ od Kiszyniowa, na brzegu rzeki Reut w Mołdawii.  W dawnych czasach stanowił ważny ośrodek życia społecznego, jednak w XVII wieku został opuszczony, a ludność przeniosła się do nowo powstałego miasta Orgiejów. Dzięki badaniom archeologicznym odkryto w tym miejscu pozostałości osad, w tym grodziska, z których niektóre datowane są na okres od VI do I wieku p.n.e. Miejsce to stanowi cenne źródło historyczne i pozwala współczesnej nauce lepiej zrozumieć życie i kulturę ludzi, którzy zamieszkiwali to miejsce wieki temu. Należy wspomnieć, że nad brzegiem rzeki Reut, między XIII a XIX wiekiem, istniało pięć imponujących męskich klasztorów prawosławnych, które zostały wykute w skalach. W okolicach Butuceni zachowały się również ruiny średniowiecznej cytadeli oraz pałacu pyrkalaba, który był zarządcą prowincji za czasów tureckich.

Od roku 2013 obszar Starego Orhei znajduje się w granicach Parku Narodowego Orgiejów, co pozwala na ochronę i zachowanie tego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Mołdawii.

Monastyr Curchi

Monastyr Curchi (Mănăstirea Curchi), uznawany jest za perłę XIX-wiecznej besarabskiej architektury – to jeden z najbardziej znanych prawosławnych klasztorów w Mołdawii. Po pewnym okresie funkcjonowania jako szpital psychiatryczny i zakład odwykowy, klasztor został odnowiony i przywrócono mu funkcje religijne. Klasztor położony jest w centralnej części Besarabii, na obszarze gminy Vatici, w rejonie Orgiejów. Znajduje się na obrzeżach lasów, które są znane jako Kodry Orgiejowskie (Codrii Orheiului) i jest integralną częścią Parku Narodowego Orgiejów, utworzonego w 2013 roku. Klasztor ten jest jedną z głównych atrakcji tego obszaru.

Historia Monasteru Curchi sięga roku 1773, kiedy to bracia Iordache i Mihail Curchi założyli niewielki skit. Dwa lata później wzniesiono pierwszą drewnianą cerkiew pod wezwaniem św. Męczennika Dymitra. Kolejnym etapem było wybudowanie w 1810 roku pierwszej cerkwi murowanej pod wezwaniem Narodzenia Bogarodzicy. W 1812 roku wschodnia część Mołdawii, pomiędzy rzekami Prut i Dniestr, została włączona do Rosji jako Besarabia, co skutkowało przejęciem kontroli nad prawosławnymi świątyniami regionu przez Rosyjski Kościół Prawosławny.

Mołdawskie winnice

Mileștii Mici – największe piwnice świata

Mileștii Mici to gmina położona w rejonie Jaluzele, w Mołdawii. Składa się ona z dwóch wsi: Mileștii Mici oraz Piatra Albă. Liczy ona ponad 4 500 mieszkańców i znajduje się 18 km od Kiszyniowa, stolicy Mołdawii. Miejscowość ta ma długą historię związaną z wydobyciem wapienia, a powstałe w ten sposób wyrobiska zostały zaadoptowane na dojrzewalnię wina.

Dziś istnieje tu kilkaset kilometrów podziemnych korytarzy wydobywczych, które wykorzystywane jako piwnice do przechowywania win. Wydrążone w miękkim wapieniu na głębokości 40-85 metrów zapewniają doskonałe warunki do dojrzewania tego szlachetnego napoju, bowiem utrzymuje się tu przez cały rok stała temperatura wynosząca 12-14 stopni oraz wilgotność wynosząca 85-90%.

W piwnicach tych, a właściwie sztolniach kopalni wapienia mieści się ogromna ilość beczek z winem, które starzeją się w podziemnych korytarzach. Całość tworzy niepowtarzalny klimat i smak. Winogrona uprawiane w okolicach Mileștii Mici dają wyjątkowe wina, które zdobywają uznanie zarówno na krajowym, jak i międzynarodowym rynku winiarskim. Reszty dopełniają doskonałe warunki do leżakowania i dojrzewania wina. Miejsce przyciąga miłośników wina oraz turystów z całego świata, którzy chętnie uczestniczą w degustacjach i zwiedzaniu podziemnych piwnic, by poznać tajniki winiarskiego rzemiosła Mołdawii.

Ciekawostką jest, że po winnicach można, a nawet należy poruszać wraz z przewodnikiem, ale za to własnym samochodem. Wycieczkę należy jednak odpowiednio wcześniej zaplanować. Z uwagi na panującą w piwnicach temperaturę oraz wysoką wilgotność należy odpowiednio ciepło się ubrać.

Winiarnie Cricovia

Jest to druga co do wielkości piwnica z winami w kraju, ustępująca winicy Milestii Mici, która jest jednocześnie największą na świecie. Historia tego miejsca sięga XV wieku, kiedy to tunelowe korytarze były wykorzystywane do wydobycia wapnia, który miał służyć budowie Kiszyniowa. Później, w latach pięćdziesiątych XX wieku, te dawne kopalnie przekształcono w podziemne centrum winne, które teraz jest dumą Mołdawii.

Cricova może poszczycić się siecią korytarzy o długości 120 kilometrów w porównaniu do 200 kilometrów w przypadku Milestii Mici, a poszczególne drogi noszą nazwy win, które są tutaj przechowywane. To podziemne „miasto wina” oferuje nie tylko imponujące ilości wina, ale także malownicze sale degustacyjne oraz inne obiekty pod ziemią.

Schodząc do piwnic nawet o głębokości 100 metrów pod ziemią, odwiedzający mają okazję podziwiać aż 1,25 miliona butelek rzadkiego wina. Najstarsze z nich pochodzą z roku 1902. Warto zaznaczyć, że temperatura w tych podziemiach utrzymuje się na stałym poziomie około 12°C, co stanowi idealne warunki do jego przechowywania.

Jest to miejsce związane również z legendami. Według jednej z nich, w 1966 roku kosmonauta Jurij Gagarin odwiedził te piwnice i opuścił je dopiero po dwóch dniach, z pomocą innych osób. Nie zabrakło tu także sławnych gości, jak na przykład prezydent Rosji Władimir Putin, który obchodził tu swoje 50. urodziny.

Warto wspomnieć, że Cricova rozwija się nadal. Historia tego obszaru jako kopalni wapnia nadal pozostaje zauważalna w niektórych oddziałach, gdzie trwają prace wykopaliskowe. To oznacza, że piwnica stale się rozrasta, oferując jeszcze więcej miejsca na przechowywanie i degustację wyjątkowych mołdawskich win.

Wśród najważniejszych importerów win Cricova znajduje się Kazachstan, który zyskał tę pozycję po tym, jak Rosja wprowadziła embargo na mołdawskie wina w 2014 roku, w odwecie za starania Mołdawii o przystąpienie do Unii Europejskiej. Mimo to, Cricova nadal zachowuje swoje znaczenie jako ośrodek winiarski o światowej renomie, przyciągając miłośników wina z całego świata.

Winnica Chateau Vartely

Jedna z najnowocześniejszych winnic w Mołdawii, oddalona niecałą godzinę drogi od Kiszyniowa. Poza zwiedzaniem i degustacją lokalnych win, można tu również delektować się mołdawską kuchnią.

Winnica Château Purcari

Zlokalizowana w jednym z najlepszych klimatycznie regionów Mołdawii do uprawy winogron, jest znana ze swojej szerokiej gamy wytrawnych win oraz wyjątkowego Icewine. Jest to wino lodowe, które jest wytwarzane z zamarzniętych winogron, a jego produkcja wymaga znacznie większej ilości surowca niż tradycyjne wina.

Château Purcari to niezwykle renomowana winnica, która cieszy się prestiżem w Mołdawii. Jej historia sięga roku 1827, kiedy to została założona przez francuskich osadników, którzy osiedlili się na ziemiach wydzierżawionych od Klasztoru Afona Zografa. W krótkim czasie po rozpoczęciu produkcji wina, winnica uzyskała oficjalny status pierwszej winiarni w kraju, a to za sprawą dekretu wydanego przez cara Rosji Mikołaja I. Château Purcari niebawem zdobyła uznanie wśród koneserów wina i zyskała ogromną popularność.

Samochodem po Mołdawii

Stan dróg w Mołdawii, zwłaszcza na południu kraju, pozostawia wiele do życzenia i skutecznie utrudnia podróżowanie. Osoby podróżujące powinny zachować ostrożność, zwłaszcza podczas wjazdu do mniejszych miejscowości i wiosek, z uwagi na kiepski stan dróg i występujące w nich dziury. Na drogach, często brakuje oznaczeń poziomych na jezdniach, co komplikuje podróżowanie w nocy. Mimo tych trudności, jezdnie w Mołdawii są stosunkowo szerokie, co przyczynia się do nieco lepszych warunków podróżowania i umożliwia omijanie przeszkód oraz dziur na drodze. Warto zaznaczyć, że w ciągu ostatnich lat stan dróg w tym kraju stopniowo się poprawia.

W większych miastach Mołdawii, szczególnie w godzinach szczytu i przy większym ruchu samochodów, należy zachować szczególną ostrożność. Zasady ruchu drogowego nie zawsze są tam przestrzegane zarówno przez innych kierowców jak i pieszych. Warto również zauważyć, że sygnalizacja świetlna jest rozmieszczona na skrzyżowaniach nieco inaczej niż w Polsce. Sygnalizatory umieszczane są po drugiej stronie skrzyżowania, często stosuje się sygnalizatory poziome, co może stanowić pewne zaskoczenie dla podróżujących. W północnej części kraju Mołdawii sytuacja na drogach jest bardziej zbliżona do polskich standardów.