Sassi di Matera to historyczna dzielnica mieszkalna z domami wykutymi w skale w mieście Matera. Słowo „Sassi” oznacza „kamienie” lub „skały” i odnosi się do unikalnej architektury części miasta, która jest jednym z najstarszych zamieszkałych miejsc na świecie. Wykute w miękkiej wapiennej skale domy tworzą skomplikowany labirynt uliczek, placów i tuneli, tworząc niezwykły krajobraz miejski. Najstarsze ślady osadnictwa w Sassi di Matera sięgają czasów prehistorycznych, a ludzie żyli tam już około 7000 roku p.n.e.
Matera położona jest w malowniczym regionie Basilicata na południu Włoch, a na szczególną uwagę zasługuje dzielnica Sassi di Matera uznawana za jedno z najstarszych osiedli ludzkich we Włoszech sięgającą czasów paleolitu. Sassi di Matera to labirynt domów jaskiniowych wykutych w wapiennych skałach. Te prehistoryczne domostwa były stopniowo przekształcane w bardziej złożone struktury mieszkalne, co doprowadziło do powstania unikalnej, wielopoziomowej zabudowy której nie można znaleźć nigdzie indziej na świecie. Zwiedzając miasto napotykamy na liczne tunele, kościoły i place, które tworzą kompletną architekturę miejską.
Sassi di Matera wywodzi się z prehistorycznego osiedla troglodytów. O ile nie można tego jednoznacznie potwierdzić to ocenia się, że jest to jedno z pierwszych osiedli ludzkich we Włoszech. Istnieją natomiast dowody na to, że ludzie żyli tu już około 7000 roku p.n.e. Domy w Sassi są wykute w skale kalcarenitowej, charakterystycznej dla regionów Basilicata i Apulia, lokalnie nazywanej „tufo”. Starożytne miasto rozwijało się na jednym ze zboczy wąwozu utworzonego przez rzekę Gravina, lokalnie znaną jako „la Gravina”. Nazwa „sasso” pochodzi od łacińskiego słowa „saxum”, oznaczającego wzgórze, skałę lub wielki kamień.
W latach 50. XX wieku rząd Włoch przymusowo przesiedlił większość mieszkańców Sassi do rozwijających się części nowoczesnego miasta. Skrajna bieda i malaria sprawiły, że warunki życia w Sassi były uważane za nieludzkie i stanowiły obrazę dla nowoczesnej Republiki Włoskiej pod rządami Alcide De Gasperiego. Pomimo tego, ludzie nadal zamieszkiwali Sassi, a zgodnie z przewodnikiem Fodor’s, Matera jest jedynym miejscem na świecie, gdzie ludzie mogą pochwalić się, że nadal mieszkają w tych samych domach, co ich przodkowie 9000 lat temu.
Do końca lat 80. XX wieku obszar ten był uważany za biedny, ponieważ wiele z tych domów było, a w niektórych przypadkach nadal jest, niezamieszkałych. Obecna administracja lokalna jednak zmieniła swoje podejście, stawiając na turystykę i z pomocą Unii Europejskiej, rządu oraz UNESCO promuje regenerację Sassi. Dziś w tej dzielnicy działa wiele prosperujących firm, pubów i hoteli.
W 1993 roku dzielnica Sassi di Matera została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO z uwagi na duże znaczenie historyczne i kulturowe. Ponadto w 2019 roku Matera została wybrana Europejską Stolicą Kultury.
W ostatnich dekadach Sassi di Matera przeszły znaczną przemianę – dawniej uważane za symbol biedy i zaniedbania, dziś stały się jednym z ważnych punktów na mapie turystyczne Włoch. Wiele dawnych domów jaskiniowych zostało przekształconych w eleganckie hotele, urokliwe restauracje i interesujące muzea, które oferują zwiedzającym nie tylko komfort, ale także unikalne doświadczenia kulturowe.
Jednym z najbardziej fascynujących aspektów Sassi di Matera są liczne skalne kościoły, z których wiele pochodzi z wczesnego średniowiecza. Te miejsca kultu, zdobione niezwykłymi freskami, stanowią ważne świadectwo duchowej i artystycznej historii regionu. Zwiedzanie tych sakralnych obiektów pozwala na głębsze zrozumienie religijnego i kulturowego dziedzictwa Matera.
Dzięki bogatej historii, unikalnej architekturze i udanym działaniom restauracyjnym, Sassi di Matera stały się obowiązkowym punktem na mapie turystycznej każdego miłośnika historii i architektury. Wizyta w tym niezwykłym miejscu to podróż w czasie, która pozwala na doświadczenie tysięcy lat ludzkiej adaptacji i innowacji. Dla turystów poszukujących autentycznych i niezapomnianych wrażeń, Sassi di Matera oferują wyjątkową okazję do odkrycia jednego z najważniejszych skarbów kulturowych Włoch.