Miasto powstało w XIII w. jako warowna osada graniczna. Pierwsza nazwa osady później miasta brzmiała Kozia Szyja (niem. ZiegenHals). W początkowym okresie istnienia miasta jego mieszkańcy trudnili się głównie wydobywaniem złota.
Do dziś znajduje się tutaj wiele szybów i sztolni (np. sztolnia przy promenadzie spacerowej wzdłuż rzeki Białej Głuchołaskiej).
Wydobywane w okolicy złoto przyczyniło się do szybkiego rozwoju miasta, które stało się stolicą okręgu, a podporządkowani wójtowi osiedleńcy z terenów dzisiejszych Niemiec zakładali w pobliżu nowe wsie. W czasie rozkwitu miasta dobrze rozwijały się również wszelkie rzemiosła, a właściciele domów w mieście mieli dodatkowo przywilej warzenia piwa i jego sprzedaży. Na początku XVI wieku zaczęły w mieście powstawać murowane kamienice, a w 1552 roku w rynku stanął renesansowy ratusz. Wybrukowano wówczas miejskie ulice. Działania militarne wojny trzydziestoletniej oraz wojen śląskich i napoleońskich ominęły Głuchołazy, jednak ciągłe przemarsze i stacjonowanie wojsk wyniszczyło miasto.
Miasto odżyło w drugiej połowie XIX wieku, zwłaszcza po wybudowaniu w 1875 roku linii kolejowej. Połączyła ona Nysę z Opawą, a od roku 1888 także z Wiedniem i Pragą. W mieście powstały wówczas liczne zakłady przemysłowe. Nastąpił również szybki rozwój części zdrojowej Głuchołaz, która stała się znanym na Śląsku uzdrowiskiem z licznymi sanatoriami, domami wczasowymi i pensjonatami. W tutejszych sanatoriach stosowano zabiegi wodolecznictwa. Leczono też miazgą drzewną. Jeszcze w okresie międzywojennym Głuchołazy były znaną miejscowością wczasową.
Wojny światowe nie poczyniły miastu większych szkód. Centrum miasta zachowało zabytkowy układ urbanistyczny, przetrwało wiele zabytkowych obiektów architektury. Głuchołazy to dziś blisko osiemset letnie miasto, w którym obejrzeć można sporo dobrze zachowanych zabytków, np.: fragmenty obwarowań miejskich z XIV – XVI wieku, wieża Bramy Górnej (XIV w.), kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca z dobrze zachowanym wczesno gotyckim, ostrołukowym portalem. Jest to jeden z najstarszych tego typu zabytków w Polsce.
Uroku miastu dodają dobrze zachowane dziewiętnastowieczne kamieniczki oraz szachownicowy układ urbanistyczny miasta z obszernym, pełnym zieleni rynkiem. W pobliżu Głuchołaz znajduje się wiele reliktów przeszłości związanych z eksploatacją złóż złota. Są to stare szyby, sztolnie i wyrobiska, pochodzące z XIII wieku. Dzień dzisiejszy Głuchołaz to przede wszystkim szybko rozwijająca się turystyka. Przepiękne, górzyste tereny z bogatą często unikatową florą i fauną, czyste, zdrowe powietrze, wiele zabytków architektury, a także przygraniczne położenie i bliskość z jednej strony jezior Nyskiego i Otmuchowskiego, z drugiej zaś pasma Jeseników tworzą z gminy centrum turystyczne Południowej Opolszczyzny.
Dobrze rozwinięta baza noclegowa (4,5 tys. Miejsc noclegowych), gęsta sieć różnych szlaków turystycznych oraz malowniczo położone leśne kąpieliska sprawiają, że w okolicy Głuchołaz można naprawdę dobrze i aktywnie wypocząć. Ponadto lokalizacja pięciu przejść granicznych sprawia, że gmina jest ważnym, przygranicznym węzłem komunikacyjnym.