Drohiczyn nad Bugiem

Drohiczyn położony na wysokim brzegu Bugu to miasto o bogatej i burzliwej przeszłości. Jest jednym z 4 grodów koronacyjnych w Polsce. Przez lata przypisywano mu błędnie rolę stolicy Jaćwingów. Miasto powstało około XI wieku jako drugi obok Brześcia ośrodek obronny i administracyjny w księstwie Rurykowiczów. Położone nieco na uboczu głównych szlaków stara się odzyskać dawną świetność.

Szczególne znaczenie Drohiczyna podkreśla fakt koronacji Daniela Romanowicza na króla Rusi w 1253 roku. Ceremonię przeprowadził legat rzymski Opizo, czyniąc z tego miejsca jeden z najważniejszych punktów na mapie średniowiecznej Europy. Jak pisał historyk Paweł Jasienica, Drohiczyn zajmuje drugie miejsce wśród polskich grodów koronacyjnych, wyprzedzając nawet Kraków. Złoty okres miasta przypadł na XV i XVI wiek, kiedy Drohiczyn był ważnym ośrodkiem handlowym położonym na skrzyżowaniu dróg u przeprawy przez Bug. W 1517 roku miasto miało już most na Bugu i odgrywało ważną rolę jako rzeczny port handlowy. Mieściła się tu komora celna i liczne zajazdy obsługujące podróżnych. Miasto było ośrodkiem handlu woskiem, miodem, solą, zbożem oraz produktami leśnymi. W 1520 roku Drohiczyn stał się głównym miastem nowo utworzonego województwa podlaskiego, przyłączonego w 1569 roku do Korony Polskiej. W pierwszej połowie XVI wieku w mieście funkcjonowały trzy kościoły i pięć cerkwi, co świadczy o jego wieloetnicznym i wielowyznaniowym charakterze.

Góra Zamkowa – panorama doliny Bugu

Wczesnośredniowieczne grodzisko stanowi najważniejszy punkt widokowy miasta. Położona na szczycie wzgórza Góra Zamkowa oferuje wspaniałą panoramę doliny Bugu, która zachwyca o każdej porze roku. Na szczycie znajduje się obelisk postawiony w 1928 roku na pamiątkę odzyskania niepodległości przez Polskę.

To miejsce było bezcennym źródłem odkryć archeologicznych. Bug wymył z brzegu kilka tysięcy ołowianych plomb służących do zabezpieczania towarów i skórek, co świadczy o handlowym znaczeniu średniowiecznego Drohiczyna. Znaleziono tu także wyroby z kości, figurki jeźdźców, a w okolicy miasta odkryto bogaty skarb monet arabskich z VIII-IX wieku. Przed potopem szwedzkim wznosił się tu obronny zamek, o którym ostatnia wzmianka pochodzi z 1870 roku.

Katedra Trójcy Przenajświętszej

Katedra wraz z zespołem budynków klasztornych jezuitów reprezentuje najcenniejsze przykłady barokowej architektury sakralnej w mieście. Historia tego miejsca sięga 1392 roku, kiedy Władysław Jagiełło ufundował pierwszą drewnianą świątynię. W 1555 roku mieszczanie drohiczyńscy wznieśli murowany kościół farny w stylu renesansowym.

Obecna świątynia została ukończona w 1709 roku przez jezuitów, którzy przejęli parafię po zniszczeniu poprzedniego kościoła w 1657 roku. Budowa trwała od 1696 roku i prowadzona była w stylu barokowym. Kościół doznał poważnych zniszczeń podczas I wojny światowej, ale został odbudowany w 1919 roku. Pomimo kolejnych dewastacji w latach 1939-1940, zachowały się w nim cenne artefakty, w tym późnogotycki krucyfiks, rzeźba Chrystusa Frasobliwego, chrzcielnica późnorenesansowa oraz rokokowa monstrancja. Wnętrze ozdabiają odrestaurowane freski z XVIII wieku, a podziemia świątyni pełnią funkcję miejsca spoczynku zasłużonych dla Kościoła i Polski.

Klasztor Jezuitów

Klasztor jezuitów w stylu barokowym został wzniesiony w latach 1729-1744 pod kierunkiem jezuity Jakuba Ruoffa. Obecnie budynek pełni rolę Wyższego Seminarium Duchownego w Drohiczynie. Kolegium jezuitów powstało w latach 1746-1751 według projektu Wincentego lub Wojciecha Rachetti i było w XVIII wieku znane jako Collegium Nobilium – prestiżowa szkoła dla młodzieży szlacheckiej.

Pomimo zniszczeń podczas I wojny światowej, kompleks został odbudowany i obecnie służy jako Kuria Diecezjalna. Budynki reprezentują charakterystyczną dla jezuitów funkcjonalną architekturę barokową, łączącą cele edukacyjne z sakralnymi.

Zespół klasztorny Franciszkanów

Zespół składa się z kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z charakterystyczną potężną wieżą-dzwonnicą. Budowa świątyni trwała od 1682 do 1715 roku i stanowi kontynuację dawnej tradycji sięgającej fundacji drewnianej świątyni w 1400 roku przez wojewodę Mikołaja Nasutę.

We wnętrzu kościoła znajdują się liczne dzieła sztuki, w tym Kaplica Loretańska z 1695 roku, ołtarz główny z 1762 roku oraz ołtarz rokokowy z 1774 roku. Szczególną uwagę zwracają ołtarze przy filarach tęczowych z lat 1770-1774. Kościół doznał znacznych zniszczeń podczas II wojny światowej, ale został starannie odbudowany w 1949 roku.

Dzwonnica franciszkańska

Obok kościoła franciszkanów znajduje się dzwonnica z około 1770 roku, zachowująca późnobarokowy styl projektu Kazimierza Kamieńskiego. Ta imponująca budowla stanowi charakterystyczny element panoramy miasta i świadczy o wysokim poziomie budownictwa sakralnego w XVIII wieku.

Klasztor Franciszkanów

Klasztor franciszkanów został zbudowany w latach 1737-1751 dzięki funduszom chorążego ziemi bielskiej, Marcina Kuczyńskiego. Po kasacie klasztoru w okresie powstania listopadowego w 1832 roku, budowlę przekształcono w koszary, a później, w 1889 roku, na szkołę. Obecnie, choć pozbawiony pierwotnych cech stylowych, klasztor pełni funkcje Muzeum Diecezjalnego, Zgromadzenia Zakonnego Sióstr MB Loretańskiej i Domu Księży Emerytów.

Klasztor Mniszek Benedyktynek

Zespół klasztorny benedyktynek składa się z kościoła Wszystkich Świętych z lat 1734-1738 oraz murowanego klasztoru w stylu barokowym. Kościół został zaprojektowany przez Jakuba Fontanę i konsekrowany w 1744 roku. Stanowi kontynuację wcześniejszej tradycji sakralnej, sięgającej roku 1621, kiedy to przy istniejącym od 1560 roku kościele powstał pierwszy klasztor.

Wojewoda Wojciech Niemira ufundował pierwszą drewnianą świątynię w 1623 roku. Obecny kościół mimo wielu trudności i okupacji pozostaje ważnym miejscem kultu. Wnętrze świątyni zdobią cenne rzeźby i obrazy barokowe, które przetrwały zawirowania dziejowe.

Cerkiew św. Mikołaja

Cerkiew św. Mikołaja to prawosławna świątynia parafialna należąca do dekanatu Siemiatycze diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Cerkiew znajduje się przy rynku – Placu Tadeusza Kościuszki i reprezentuje styl klasycystyczny.

Świątynia została zbudowana w 1792 roku z fundacji Konstancji z Kuczyńskich i Jakuba Ciecierskiego jako unicka pod wezwaniem św. Mikołaja dla klasztoru zakonu bazylianów. Po spłonięciu w 1806 roku parafialnej cerkwi unickiej, również pod wezwaniem św. Mikołaja, przeniesiono tu nabożeństwa. W 1826 roku cerkiew przekazano unickiemu klerowi świeckiemu.

Przełomowy moment w dziejach świątyni nastąpił w 1839 roku po synodzie połockim, kiedy cerkiew odebrano Unitom i przekazano pod jurysdykcję Kościoła prawosławnego przez rosyjskie władze zaborcze. Po upadku Powstania styczniowego, około 1870 roku dokonano przebudowy cerkwi w celu nadania jej bardziej prawosławnego wyglądu. Z zewnątrz zwieńczono ją dodatkowymi trzema cebulastymi sygnaturkami, a we wnętrzu dokonano przekształceń poprzez usunięcie bocznych ołtarzy, organów i ambony.

Wnętrze cerkwi zawiera cenne zabytki sztuki sakralnej. Ikonostas z końca XIX wieku z malowidłami neorenesansowymi został sprowadzony w 1968 roku z cerkwi w Bielsku Podlaskim. Szczególną uwagę zwracają ferotrony barokowe z około 1700 roku z obrazem Matki Boskiej Szkaplerzowej i Chrystusa Salwatora oraz drugi kupiony w 1808 roku z kościoła parafialnego w Siemiatyczach.

Wśród najcenniejszych zabytków znajduje się barokowa ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem z postacią klęczącego szlachcica z różańcem i inicjałami M.C.L. oraz datą 1640. Szczególnym kultem otoczona jest ikona Zesłania Ducha Świętego z datą 1668. W świątyni zachował się również barokowy dzwon z XVII wieku z łacińską inskrypcją. W latach 80. XX wieku w cerkwi wykonano polichromie autorstwa Sotyrysa Pantopulosa.

Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków 11 listopada 1966 roku pod numerem A-41. Południowo-zachodni narożnik wschodniej pierzei rynku zajmował usytuowany na południe od cerkwi murowany dwuskrzydłowy klasztor bazylianów, wzniesiony w 1798 roku na planie litery L z piętrowym skrzydłem zachodnim od strony Rynku i dłuższym parterowym od strony ulicy Mazowieckiej. Klasztor został zburzony przez Rosjan w drugiej połowie XIX wieku. Badania archeologiczne prowadzone w 1980 roku przez Krzysztofa Burka ujawniły po południowej stronie świątyni fragment muru i posady fundamentowej tego nieistniejącego już klasztoru.

Muzeum Diecezjalne

Muzeum zlokalizowane przy ulicy Kraszewskiego 4 mieści się w zabytkowym klasztorze franciszkanów. Prezentuje wyjątkową kolekcję dokumentów z okresu panowania królów Władysława IV, Jana Kazimierza i Augusta II Mocnego. Wartość zbiorów stanowią również unikatowe przedmioty sakralne należące do najznamienitszych polskich rodów – Jabłonowskich, Sapiehów i Radziwiłłów.

W muzeum można podziwiać monstrancje, kielichy, relikwiarze, pasy słuckie, pacyfikały, tace, lichtarze oraz ornaty. Szczególną wartość historyczną mają pastorały biskupa Zygmunta Łozińskiego i papieża Piusa XII. Wyjątkowym eksponatem jest krzesło, na którym zasiadł papież Jan Paweł II podczas swojej wizyty ekumenicznej w Drohiczynie 10 czerwca 1999 roku. Ekspozycję uzupełniają naczynia wykonane z cyny, które stanowią istotną część kolekcji.

Muzeum Regionalne

Muzeum mieszczące się przy ulicy Kopernika 9 pozwala wgłębić się w kulturalne dziedzictwo Drohiczyna i okolic. Prezentuje bogate zbiory eksponatów pochodzących z wykopalisk archeologicznych, w tym szklane paciorki, enkolpiony wykonane z brązu, grzebienie wytworzone z poroża jeleni i łosiów. Szczególnie cenne są gliniana kostka, bransolety z brązu oraz ołowiane plomby z XII, XIII i XIV wieku, które pozwalają odkrywać fascynującą historię średniowiecznego Drohiczyna.

Druga część ekspozycji poświęcona jest historii rolnictwa i życia codziennego mieszkańców regionu w XIX i na początku XX wieku. Bogata kolekcja narzędzi rolniczych oraz przedmiotów codziennego użytku stanowi cenne źródło wiedzy o tradycjach i obyczajach naszych przodków. Muzeum prezentuje również imponującą kolekcję rzeźb ludowych oraz ciekawą wystawę poświęconą dawnym motocyklom.

Muzeum Kajakarstwa

Muzeum ulokowane przy ulicy Kopernika 9 stanowi jedyne tego typu muzeum w Polsce. Gromadzi i eksponuje dawne kajaki, wiosła oraz cały osprzęt kajakowy, dokumentując rozwój tego sportu wodnego w Polsce. W zbiorach znajdują się także publikacje związane z historią kajakarstwa, co czyni to miejsce nieocenionym źródłem wiedzy dla miłośników sportów wodnych i historyków sportu.

Barokowa kapliczka

W Drohiczynie warto zwrócić uwagę na barokową kapliczkę położoną u zbiegu ulic Świętojańskiej i Mieszka I, która stanowi przykład ludowej architektury sakralnej. Przy Placu Tadeusza Kościuszki znajduje się dom z pierwszej połowy XIX wieku, reprezentujący charakterystyczną dla tego okresu architekturę mieszkalną.

Dziedzictwo filmowe i literackie

Drohiczyn wielokrotnie gościł twórców filmowych i literackich. Nadbużańskie plenery wykorzystano podczas realizacji filmu „Nad Niemnem”. Górę Zamkową utrwalił Andrzej Wajda w filmach „Kronika wypadków miłosnych” i „Panny z Wilka”, w którym jedną z głównych ról zagrał znakomity polski aktor Daniel Olbrychski, rodowity drohiczynianin.

Miasto pojawiało się także w literaturze – na kartach powieści Klementyny Sołnowicz-Olbrychskiej, wspomnieniach Zenona Skrzypowskiego oraz w „Ogrodzie młodości” Barbary Wachowicz. Obecnie miasto jest siedzibą władz miejskich i gminnych oraz stolicą Diecezji Drohiczyńskiej.

Atrakcje przyrodnicze i rekreacyjne

Drohiczyn oferuje doskonałe warunki do aktywnego wypoczynku nad Bugiem. Turyści mogą wybierać między spływami kajakowymi a rejsami stateczkiem spacerowym. Panorama z Góry Zamkowej na dolinę rzeki należy do najpiękniejszych widoków w regionie i stanowi obowiązkowy punkt programu każdej wizyty w mieście.

Informacje praktyczne

Drohiczyn leży obecnie nieco na uboczu głównych szlaków turystycznych, co paradoksalnie stanowi jego zaletę dla poszukujących spokojniejszych destynacji historycznych. Miasto łączy bogate dziedzictwo kulturowe z pięknymi krajobrazami nadbużańskimi, oferując turystom możliwość poznania jednego z najważniejszych ośrodków w dziejach Polski. Oficjalna strona miasta: www.drohiczyn.pl