Niezapomniane widoki na mozaikę jezior i pagórków, wijące się wśród wzgórz drogi i ścieżynki i miejsca, w których wciąż króluje cisza i spokój – taki jest Suwalski Park Krajobrazowy . Warto poświecić kilka dni by poznać ten uroczy zakątek województwa podlaskiego.
Najlepszym miejscem skąd można wybrać się na ciekawe wycieczki jest wieś Smolniki. Na jej skraju tuż przy punkcie widokowym na jezioro Jaczno powstawały sceny do filmu „Pan Tadeusz”. Z pewnością filmowcy wybrali ów plener nie bez przyczyny – jest to jedna z najpiękniejszych panoram w Polsce.
Suwalski Park Krajobrazowy najlepiej poznawać jest dzięki wycieczkom rowerowym. Przez Park wiodą trzy szlaki rowerowe oraz 10 szlaków pieszych – wszystkie są dobrze oznakowane. W najważniejszych miejscach parku wytyczono także kilka tzw. ścieżek poznawczych. Należy jednak pamiętać, że pagórki są tutaj w niektórych miejscach dosyć strome. Najwyższe wzniesienie osiąga 275 m n.p.m., a najniższym punktem w parku jest jezioro Postawelek (146 m n.p.m.). Z pewnością nie każdemu przeciętnemu turyście na rowerze udaje się pokonać podjazd wiodący do Smolnik od szosy Suwałki Rutka Tartak. Jednak rowerowe wycieczki po Parku to w większości czysta przyjemność.
Wyniosłe moreny czołowe, kopulaste kemy, ozy ciągnące się niekiedy na długości 3 km, niezliczone głazy i urocze jeziorka „oczka” tworzą niepowtarzalny, urokliwy obraz tej surowej krainy, zwanej często „Polską Syberią”. Faktycznie okres wegetacyjny trwa tu tylko 180 dni, podczas gdy w Polsce centralnej ok. 220 dni. Zima jest mroźna (średnia temperatura stycznia wynosi -5 C) i trwa dwukrotnie dłużej niż w zachodniej części kraju. Pokrywa śnieżna zalega tu przez około 100 dni w roku.
Największą osobliwością przyrodniczą Suwalskiego Parku Krajobrazowego jest niewątpliwie jezioro Hańcza oraz dolina rzeki Czarnej Hańczy(najciekawsza Pomiędzy jeziorem Hańcza, a Turtulem ). Jezioro Hańcza zajmuje cześć rozległej rynny lodowcowej. Przy stosunkowo niewielkiej powierzchni (304 ha) jest niezwykle głębokie i osiąga 108,5 m. (a jak twierdza naukowcy – być może nawet 111m). Brzegi jeziora zaścielone są głazami narzutowymi różnej wielkości, tworzącymi niejednokrotnie kamieniste plaże, rzadko spotykane nad jeziorami nizinnymi. Od 1963 r. jezioro Hańcza jest rezerwatem krajobrazowo – wodnym.
W Parku znajduje się ponad 20 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Największe z nich to opisywane wyżej jezioro Hańcza (304 ha) inne duże to Szurpiły (80,9 ha) i Jaczno (34 ha). Jeziora mają różnorodny charakter – od głębokich, rynnowych jezioro Hańcza, przez morenowe o urozmaiconej linii brzegowej powstałe przez wytopienie brył lodu (Szurpiły, Jaczno, Kojle, Perty) po oczka (Purwin, Postawelek, Linówek) i bardzo płytkie, zarastające zbiorniki zmieniające się w torfowiska (jezioro Bocznie – 3 m głębokości).
Bardzo ciekawym miejscem jest wzniesienie o regularnym stożkowatym kształcie, określane mianem „Suwalskiej Fudżijamy”. Z góry o wysokości 256 m n.p.m rozpościera się rozległa panorama na dolinę Szeszupy, której dno pokrywają liczne jeziora, łąki i torfowiska.
Park leży w dorzeczu Niemna, a jego największymi rzeczkami są dopływy Niemna – Czarna Hańcza i Szeszupa. Pomimo, że ich źródła leżą w odległości ok. 500 m od siebie rzeki płyną w całkiem przeciwnych kierunkach i mają odmienny charakter. Czarna Hańcza płynie na południe wąską i głęboką koleiną i charakteryzuje się bystrym prądem i dużym spadkiem. Szeszupa natomiast spływa ku północy spokojnym nurtem, dnem rozległej, zatorfionej doliny.
Rezerwat Głazowisko Bachanowo jest kolejnym miejscem w Parku, które trzeba koniecznie odwiedzić. Jest to łąka pokryty wieloma głazami, których liczbę ocenia się na ok. 10.000 szt. Są tu głazy o obwodzie sięgającym do 8 metrów.
Pośród zabytków, które znajdują się na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego warto dotrzeć do grodzisk w Szurpiłach, zwanego potocznie „Górą Zamkową”. Na trzech okolicznych wzgórzach: Górze Zamkowej, Kościelnej i Cmentarnej znajdują się ślady budownictwa obronnego Jaćwingów, pochodzące z VIII – XIII w. n. e. Wzgórza otoczone są jeziorami. Trzeba także wybrać się do moleny (cerkwi) staroobrzędowców (emigrantów z Rosji) w Wodziłkach. We wsi można także zaznać kąpieli w tradycyjnej wiejskiej łaźni – bani. Z kąpieli w bani powinny korzystać wyłącznie osoby o zdrowym sercu. W pobliżu jeziora Hańcza (w jego północnej części) znajdują się pozostałości dworu Hańcza i parku przez który wiedzie ścieżka poznawcza. Obok znajduje się teren wypoczynkowy z ładnym dojściem do jeziora.