Województwo świętokrzyskie

Bogata historia, liczne zabytki kultury, tradycje literackie, urzekające urodą krajobrazy, ożywcze powietrze świętokrzyskich lasów to wszystko sprzyja rozwijającej się w regionie agroturystyce. Chętnie korzystają z tej formy wypoczynku warszawiacy i mieszkańcy Śląska. Kielecczyzna od lat jest też celem podróży niezliczonych wycieczek szkolnych dzięki Rejowi, Sienkiewiczowi i Żeromskiemu.

Województwo świętokrzyskie tworzą trzy krainy geograficzne: Góry Świętokrzyskie z charakterystycznymi zwałowiskami skalnymi, gołoborzami, Ponidzie – z idealną dla turystyki kajakowej rzeką Nidą, Wyżyna Kielecko-Sandomierska z licznymi zabytkami kultury i architektury. Ponad połowa województwa objęta jest różnymi formami ochrony – od Świętokrzyskiego Parku Narodowego począwszy, przez 8 parków krajobrazowych aż po 50 rezerwatów przyrody.

Doroczne Dymarki, a potem Raj
Góry Świętokrzyskie, Puszcza Jodłowa i Święty Krzyż z zespołem klasztornym benedyktynów nie wymagają prezentacji. Wypada natomiast zaprosić w Łysogóry we wrześniu, kiedy to w Nowej Słupi odbywają się doroczne Dymarki, czyli pokaz wytopu żelaza metodą sprzed 2 tysięcy lat, nawiązujący do rozwijającego się w tym regionie od II w. p.n.e. hutnictwa żelaza. Przy okazji w Krzemionkach Opatowskich koło Ostrowca Świętokrzyskiego trzeba zobaczyć liczącą ok. 5000 lat kopalnię krzemienia pasiastego, która jest uznana za jeden z pomników polskiej kultury. W tym regionie warto obejrzeć kielecki pałac biskupów krakowskich z połowy XVII wieku – jedyna w Polsce tak dobrze zachowaną rezydencję magnacką epoki Wazów. W pobliżu Kielc znajdują się: Oblęgorek z dworkiem podarowanym Henrykowi Sienkiewiczowi przez naród (dziś muzeum jego imienia), Zagnańsk, gdzie rośnie legendarny dąb Bartek, Chęciny z ruinami średniowiecznego zamczyska, 240-metrowa, jedna z najpiękniejszych w kraju jaskinia Raj. W Nowinach na strudzonych turystów czeka nowoczesna kryta pływalnia Perła z dwoma basenami, podwodnymi masażami, sauną i 90-metrową krętą zjeżdżalnią rurą.

Zegary, Rej i cystersi
W Jędrzejowie znajduje się jedyne w Polsce muzeum zegarów słonecznych i przyrządów gnomonicznych. Liczący 500 eksponatów zbiór jest uznawany za trzeci w świecie, po Oksfordzie i Chicago. W pobliskich Nagłowicach, gdzie przed wiekami gospodarował Mikołaj Rej, ojciec literatury polskiej, można zwiedzić jego muzeum i zamieszkać w niedrogich pokojach gościnnych.

Zobacz także  Zamek Krzyżtopór

Miastem żyjącym dla i z turystów jest Sandomierz, który od stycznia znajdzie się w granicach regionu świętokrzyskiego. Warto przypomnieć, że od końca XIII w. Sandomierz był stolicą województwa i jeszcze niedawno padały propozycje, by nowy region przyjął nazwę województwo kielecko-sandomierskie: Oprócz ciekawych zabytków architektury przyciągają tu zwiedzających lessowe wąwozy (rezerwat geologiczny) oraz podziemna trasa turystyczna.

Jędrzejów, Wąchock i Koprzywnica to trzy opactwa cysterskie, dzięki którym Kielecczyzna została wpisana na europejską mapę dziedzictwa kulturowego. Integracja narodów Europy, oparta na wspólnym dziedzictwie kultury, to cel powoływanych przez Radę Europy tzw. europejskich szlaków kulturowych. Jednym z nich jest „Szlak Monastyczny”, prezentujący wkład rożnych zakonów w rozwój cywilizacji europejskiej. A jego elementem jest pętla kielecka „Małopolskiego szlaku cystersów”. Obejmuje najstarsze polskie opactwa cystersów: założony w XII w. zespół klasztorny w Jędrzejowie (ostatnie lata życia spędził tu Wincenty Kadłubek, autor pierwszej polskiej kroniki) oraz nieco młodsze opactwa w Wąchocku i Koprzywnicy. Wszystkie były bezpośrednimi filiami macierzystego klasztoru francuskiego w Morimond.

Opactwo w Jedrzejowie słynie z wczesnobarokowych organów, które – dzięki zachowanej oryginalnej części instrumentarium z XVIII w. – należy do najcenniejszych w Europie. W Koprzywnicy zachowały się bardzo cenne gotyckie malowidła ścienne. Wąchock uznawany jest za jeden z najpiękniejszych przykładów polskiej architektury cysterskiej.