Narwiański Park Narodowy

Narwiański Park Narodowy, założony w 1996 rok, zlokalizowany jest w północno-wschodniej części kraju, w województwie podlaskim, na zachodnich obrzeżach Białegostoku, rozciągając się między Surażem a Rzędzianami. Park zajmuje obszar 6810 hektarów oraz otoczony jest otuliną o powierzchni 15408 hektarów.

Symbolem parku jest błotniak stawowy, a siedzibą administracji przez dwie dekady był dwór z XIX wieku w Kurowie, zanim przeniesiono ją do Młynarzówki. Park oferuje możliwość zapoznania się z bogactwem kulturowym i przyrodniczym doliny Narwi. W zabytkowym dworze w Kurowie mieści się Ośrodek Edukacji Przyrodniczej „Młynarzówka” w której znajduje się ekspozycja dotycząca walorów kulturowych i przyrodniczych doliny Narwi. Wśród licznych atrakcji parku należy dawna grobla i przyczółki mostu na historycznej trasie z Białegostoku do Warszawy.

Park położony jest na Nizinie Północnopodlaskiej, w Dolinie Górnej Narwi, gdzie rzeka Narew tworzy unikatowy krajobraz anastomozujący z mozaiką rozlewisk, lądów i bagien. Obszar Narwiańskiego Parku Narodowego obejmuje około 50 kilometrów doliny Narwi, od Suraża po Rzędzian, z szerokością doliny wynoszącą od dwóch do czterech kilometrów. Występują tu zarówno aktywne, jak i zarastające koryta rzeczne, co dodaje temu miejscu wyjątkowego charakteru. Jest to jedyny park narodowy w Polsce, który na rok 2009, nie posiadał wydzielonego obszaru ochrony ścisłej, co podkreśla jego otwartość i dostępność dla zwiedzających.

Fauna i Flora Narwiańskiego Parku Narodowego

Na obszarze Narwiańskiego Parku Narodowego zidentyfikowano 58 typów zbiorowisk roślinnych, wśród których dominują rośliny bagienne, takie jak zbiorowiska turzycowe i szuwary. Na peryferiach parku można znaleźć łąki, lasy olszowe oraz zarośla wierzbowe. Charakterystycznymi elementami krajobrazu są również mineralne grądziki, które są obsadzone trawami, roślinnością łąkową oraz lasami grądowymi. Takie ukształtowanie roślinności jest wynikiem tradycyjnego użytkowania łąk.

Flora naczyniowa Narwiańskiego Parku Narodowego obejmuje około 500 gatunków roślin, w tym wiele podlegających ochronie, takich jak grzybienie białe, kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty czy goryczka wąskolistna. Park jest również domem dla wielu rzadkich gatunków, w tym różnych rodzajów storczyków, widłaków i innych roślin.

W kwestii fauny, park jest ostoją dla wielu gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem, w tym dla bielika zwyczajnego i bojownika bataliona. Wśród ssaków można tu spotkać bobra europejskiego, piżmaka, jeża europejskiego, a także większe zwierzęta takie jak jeleń europejski, łoś, sarna i dzik. Park stanowi również siedlisko dla 21 gatunków ryb, w tym dla chronionych gatunków jak różanka pospolita. Znajduje się tu także miejsce występowania rzadkiego motyla dziennego – strzępotka edypa. Płazy są reprezentowane przez 13 gatunków, w tym traszki i kumaki, jak również przez różnorodne gatunki ropuch i żab.

Dolina Narwi, a w szczególności teren parku, jest od 2010 roku uznawana za ostoję ptaków o znaczeniu międzynarodowym (IBA) przez BirdLife International, ze szczególnym uwzględnieniem wodniczki jako gatunku kluczowego. Park odnotowuje obecność 203 gatunków ptaków, z czego 154 to gatunki lęgowe. Niektóre z nich są zagrożone na skalę światową lub europejską, co podkreśla znaczenie parku jako refugium dla awifauny. Wśród błotniaków, najliczniejszym gatunkiem jest błotniak stawowy.

Atrakcje turystyczne parku

Ośrodek Edukacji Przyrodniczej „Młynarzówka”

Ośrodek edukacyjny ten mieści się w odnowionym domu młynarza z 1925 roku. Kompleks składa się z oryginalnego, zabytkowego budynku i nowo dobudowanej części wystawienniczej. W jego wnętrzach znajdują się między innymi pracownie edukacyjne, centrum informacji turystycznej, sala konferencyjna z funkcją kina oraz wystawa przyrodnicza. Odwiedzający mają okazję obejrzeć film opowiadający o genezie doliny Narwi oraz poznać system rzeki wielokorytowej dzięki multimedialnej makiecie.

Jedną z głównych atrakcji jest duże akwarium z rybami z Narwi. Dioramy przyrodnicze ukazują różnorodność ekosystemów parku, w tym ptaki, życie bobrów oraz bezkręgowców, a diorama kulturowa ilustruje zmiany w użytkowaniu doliny na przestrzeni czasu. Dodatkowo, ekspozycja oferuje stoły multimedialne oraz interaktywne gry i zabawy dla dzieci i młodzieży.

Przestrzeń zewnętrzna ośrodka wyposażona jest w plac zabaw dla dzieci oraz altanki do odpoczynku. Godziny otwarcia ośrodka różnią się w zależności od sezonu. W ośrodku mieści się także punkt informacji turystycznej, gdzie można nabyć bilety wstępu, wydawnictwa oraz pamiątki.

Kładka Śliwno-Waniewo przez Narew

Kładka Śliwno-Waniewo, usytuowana pomiędzy miejscowościami Waniewo i Śliwno i przecina rzekę Narew w obrębie Narwiańskiego Parku Narodowego. Kładka stanowi atrakcję turystyczną, ale także pełni ważną rolę jako trakt ścieżki edukacyjnej. Konstrukcja, rozciągająca się na długości około 1100 metrów nad rozlewiskami i bagnami Narwi, opiera się na drewnianych i pływających pomostach.

Historia kładki sięga XV wieku, kiedy to przez Śliwno-Waniewo przebiegał ważny trakt handlowy do Wilna, z trzema przeprawami przez Narew, w tym jedną właśnie tutaj. Miejscowości po obu stronach rzeki tętniły życiem dzięki prowadzonym przez Żydów karczmom. W 1511 roku na miejscu obecnej kładki wybudowano drewniany most, który nie przetrwał długo, ulegając zniszczeniu w lokalnych konfliktach. Mimo wielokrotnych odbudów i napraw, most ostatecznie przestał istnieć w 1915 roku, zastąpiony później przez obecną kładkę.

Oddana do użytku w 2009 roku, kładka Śliwno-Waniewo umożliwia dostęp z obu miejscowości i jest wyposażona w tablice edukacyjne oraz wieżę widokową. Drewniane pomosty oraz pływające platformy, które można przeciągać siłą własnych mięśni, umożliwiają przeprawę pieszym, rowerzystom oraz osobom z wózkami dziecięcymi. Kładka i wieża widokowa oferują również doskonałe warunki do obserwacji ptaków. Mimo że kładka uległa zbutwieniu, co ograniczyło jej dostępność, to do 2023 roku została ona odrestaurowana i ponownie otwarta dla zwiedzających z obu stron.

Szlaki kajakowe Narwiańskiego Parku Narodowego

Z uwagi na ograniczoną dostępność terenu, najefektywniejszym sposobem na eksplorację przyrody Parku są spływy kajakowe, które umożliwiają dogłębne poznanie jego wnętrza.

Kajakiem wokół Kurowa

W okolicach wsi Kurowo wytyczono 3 szlaki kajakowe o różnej długości i stopniu trudności. Na wszystkich wariantach szlaku zostały zainstalowane tablice kierunkowe, które pomagają odnaleźć drogę przez zawiłości tego unikalnego terenu. Każda tablica jest ponumerowana, co ułatwia orientację wśród trzcin.

Dostępne są trzy szlaki kajakowe o różnych długościach i stopniu trudności:

Nazwa szlaku	Pozostałe informacje
Szlak krótkiej pętli	Długość: 1,6 km Czas pokonania szlaku: 40-45 minut
Szlak średniej pętli	Długość: 3,2 km Czas pokonania szlaku: do 1,5 godziny
Szlak dużej pętli	Długość: 7,7 km Czas pokonania szlaku: około 3 godziny

Kajak można wypożyczyć kajak, kontaktując się z biurem informacji turystycznej parku, gdzie można również otrzymać mapę z zaznaczonymi szlakami oraz wszelkie niezbędne wskazówki.

Szlak Dużej Pętli jest szczególnie rekomendowany dla doświadczonych kajakarzy, najlepiej przy wyższych poziomach wody, ponieważ znacząca część trasy wymaga płynięcia pod prąd. W okresach niższych stanów wody, zwłaszcza podczas suchego lata i jesieni, przejazd przez niektóre odcinki może być utrudniony z powodu bujnej roślinności wodnej. Alternatywnie, można płynąć od przystani parkowej do mostu na Kurówce, przejść się po grobli zerwanego mostu i wrócić do Kurowa, co stanowi interesującą opcję dla tych, którzy szukają łatwiejszej trasy.

Narwiański labirynt

Szlak kajakowy „Narwiański labirynt” rozciąga się na długości około 45 kilometrów łącząc Suraż z Rzędzianami. Jego pokonanie zwykle zajmuje od dwóch do trzech dni. Ten malowniczy szlak charakteryzuje się wielokorytowym biegiem rzeki Narwi, tworząc skomplikowany labirynt wodny, który powoduje, że łatwo tu zabłądzić. Aby tego uniknąć zaleca się płynięcie głównym, najszerszym korytem rzeki. Szlak prowadzi przez tereny o unikatowym charakterze, w tym przez obszary zalesione, blisko zabudowań czy przez odludne wyspy, gdzie kajakarze mogą zanurzyć się w ciszy i obcować z nieskażoną przyrodą. Spotkać tu można również elementy dziedzictwa kulturowego, jak historyczne reduty, które dodają podróży kulturowego wymiaru.

Podczas spływu tym szlakiem można doświadczyć zróżnicowanego krajobrazu. Wzdłuż trasy można natknąć się na plaże miejskie, altany rekreacyjne, wieże widokowe oraz pola biwakowe. Nie brakuje również miejsc z bezpośrednim dostępem do sklepów spożywczych czy punktów gastronomicznych, co pozwala na uzupełnienie zapasów podczas podróży.

Przebieg szlaku

Nazwa odcinka	Opis
0 km Suraż	Spływ zaczynamy z okolic mostu. Płyniemy głównym korytem.
9 km Uhowo	Rzeka płynie blisko zabudowań. Przed mostem kolejowym po prawej stronie jest plaża miejska, za mostem miejsce do odpoczynku. W Uhowie są sklepy i „Galeria Narwiańska”. Należy płynąć korytem po prawej.
17 km Bokiny	Główne koryto przepływa przy wsi. Miejsce do odpoczynku przy tablicy informacyjnej. Trzymać się środka koryta, unikając kamieni przy brzegu.
21 km Topilec	Dogodne miejsce do rozbicia namiotów na wyspie z sosnowym lasem i wieżą widokową, trzymając się prawych odnóg.
25 km Kolonia Topilec	Dwa pola biwakowe: prywatne i pole NPN z wieżą widokową. Do pola NPN dopływa się kanałem odbijającym na prawo.
31 km Waniewo	Kąpielisko i kwatera agroturystyczna. Dostęp do baru w sezonie turystycznym. Wejście na kładkę Waniewo – Śliwno.
37 km Kurowo	Przystań w Kurowie. Pole biwakowe przy siedzibie parku z łazienkami i altanami. Należy płynąć wzdłuż żółtego szlaku.
40 km „Koziołek”	Możliwość dopłynięcia do reduty z XVI wieku z głównego koryta Narwi, wpływając w wąski kanał po lewej stronie.
42 km Radule	Wioska na lewym brzegu, bez dogodnego dojścia od strony rzeki.
44 km Kolonia Rzędziany	Szukamy znaku po lewej stronie, który nakieruje na kanał doprowadzający do gospodarstwa agroturystycznego „U Żendziana”.

 

Informacje praktyczne:

• wejście na teren parku wymaga zakupienia biletów wstępu
• w parku istnieje możliwość wypożyczenia kajaków, w pobliskich miejscowościach zlokalizowane są również prywatne wypożyczalnie sprzętu
• na terenie parku obowiązuje zakaz używania łodzi z napędem spalinowym
• aktualne informacje o godzinach otwarcia parku, ośrodka edukacyjnego oraz informacji turystycznej znajdziesz na stronie parku znajdującej się pod adresem https://npn.pl/