W tym artykule
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Karpaczu stanowi wyjątkowy przykład sakralnej architektury alpejskiej na Dolnym Śląsku. Ta rzymskokatolicka świątynia parafialna, wzniesiona na początku XX wieku, łączy w sobie elementy barokowego budownictwa tyrolskiego z lokalną tradycją architektoniczną regionu karkonoskiego. Budowla przyciąga uwagę nie tylko swoją malowniczą sylwetą z charakterystycznym cebulastym hełmem wieży, ale również bogatym wystrojem artystycznym wnętrza, który zachwyca zarówno pielgrzymów, jak i miłośników sztuki sakralnej oraz turystów odwiedzających ten popularny kurort górski.
Kościół znajduje się w samym sercu Karpacza, przy ulicy 3 Maja – głównej ulicy miasta, tętniącą życiem arterię tego znanego i cenionego ośrodka turystycznego w Karkonoszach. Jego dominująca w krajobrazie sylweta z charakterystycznym cebulastym hełmem wieży stanowi jeden z najważniejszych punktów orientacyjnych tej malowniczej miejscowości, będącej bramą do Karkonoskiego Parku Narodowego. Świątynia należy do dekanatu Karpacz diecezji legnickiej i pełni funkcję kościoła parafialnego dla stałych mieszkańców miasta oraz tysięcy turystów, którzy odwiedzają region przez cały rok.
Budowla wyróżnia się na tle lokalnej architektury swoim unikalnym stylem architektonicznym, który w sposób mistrzowski łączy elementy późnego baroku z charakterystycznymi wpływami alpejskimi, typowymi dla regionów górskich Austrii i południowych Niemiec. Ta nietypowa synteza stylów sprawia, że całość założenia architektonicznego harmonijnie wpisuje się w górski krajobraz Karkonoszy, jednocześnie nadając mu egzotyczny charakter. Kościół stanowi malowniczą dominantę centrum Karpacza, która jest widoczna z wielu punktów miasta i stanowi ulubiony motyw fotograficzny dla odwiedzających turystów.
Historia świątyni
Budowa kościoła rozpoczęła się 26 kwietnia 1909 roku według projektu opracowanego przez wrocławskiego architekta Ludwiga Schneidera, który specjalizował się w architekturze sakralnej. Prace budowlane prowadzono pod fachowym nadzorem mistrza murarskiego z Kowar Maxa Steinera, znanego z budowy innych obiektów sakralnych w regionie. Uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego odbyła się 1 lipca 1909 roku przez dziekana z Jeleniej Góry księdza Franza Forchego.
Budowa postępowała w szybkim tempie dzięki zaangażowaniu lokalnej społeczności i sprawnej organizacji prac. Już 28 października 1909 roku na wieży został uroczyście założony krzyż, symbolizujący zbliżające się zakończenie budowy. Świątynia została oficjalnie poświęcona 26 lipca 1910 roku w dzień wspomnienia świętej Anny, stając się pierwszym katolickim kościołem wybudowanym na terenie Karpacza. W tym samym roku zostały poświęcone trzy dzwony, które odlał renomowany wrocławski ludwisarz Albert Geittner – niestety do dziś zachował się tylko jeden z nich. Parafia została oficjalnie erygowana w 1910 roku, co oznaczało utworzenie samodzielnej jednostki duszpasterskiej.
Przed budową kościoła mieszkańcy Karpacza należeli do parafii w Miłkowie, a nabożeństwa odprawiano w szkole katolickiej, która mieściła się w budynku znajdującym się obecnie naprzeciw kościoła – rozpoznawalnym po dużym krzyżu z figurą ukrzyżowanego Chrystusa, widocznym od strony ulicy. Ten historyczny budynek stoi do dziś i stanowi ciekawy element lokalnego dziedzictwa architektonicznego.
Warto podkreślić, że gdy kościół budowano, Karpacz był jedynie niewielką górską wsią o rolniczym charakterze. Obecnie miasto to przekształciło się w tętniący życiem przez cały rok górski ośrodek turystyczny, co sprawiło, że stary kościół okazał się za mały dla rosnącej liczby wiernych i turystów odwiedzających Karpacz.
Znacząca rozbudowa świątyni miała miejsce w latach 1979-1985 z inicjatywy księdza proboszcza Franciszka Schirmera, który dostrzegał potrzebę powiększenia kościoła w związku z rosnącą liczbą parafian i turystów. Prace przeprowadzono według projektu architekta Antoniego Bila, który mistrzowsko połączył nową część z historyczną bryłą, zachowując przy tym oryginalny wystrój starej części kościoła. Dzięki jego pracy do dziś możemy podziwiać autentyczne elementy z 1910 roku, w tym ciekawe polichromie ścienne i historyczne witraże, które stanowią cenne świadectwo sztuki sakralnej z początku XX wieku. Rozbudowa znacznie zwiększyła pojemność świątyni, nie naruszając jej unikalnego charakteru architektonicznego.
Cechy charakterystyczne kościoła
Kościół wyróżnia się przede wszystkim charakterystyczną architekturą nawiązującą do barokowego budownictwa tyrolskiego, która stanowi rzadkość w architekturze sakralnej Dolnego Śląska. Najbardziej charakterystycznym elementem jest cebulasty hełm wieży – forma architektoniczna typowa dla regionów alpejskich, która w polskim krajobrazie architektonicznym występuje sporadycznie. Ten element stanowi wyraźne nawiązanie do tradycji góralskiej architektury sakralnej południowych regionów Niemiec i Austrii, nadając kościołowi wyjątkowy, egzotyczny charakter.
Wnętrze świątyni zachwyca wyjątkowo bogatym wystrojem artystycznym, który łączy różne epoki i style. Główną ozdobą jest imponujący późnobarokowy ołtarz główny, ozdobiony centralnym obrazem przedstawiającym scenę Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny – święto, któremu poświęcona jest świątynia. Ten obraz znajduje się charakterystycznie nad tabernakulum, podkreślając centralne znaczenie tej sceny w teologii kościoła. Ołtarz uzupełniają boczne posągi świętego Piotra i świętego Antoniego, które flankują główną kompozycję, wykonane z dbałością o najmniejsze detale. Szczególną uwagę zwraca statua Serca Pana Jezusa dla bocznego ołtarza, którą wykonał utalentowany tyrolski rzeźbiarz Cirillo Dell’Antonio, co dodatkowo podkreśla alpejski charakter wystroju.
W starszej, oryginalnej części kościoła uwagę przyciąga wyjątkowa ręcznie malowana polichromia na drewnianym stropie, która powstała w czasach budowy świątyni. Dzieło to wykonał Ryszard Richter, artysta z Kłodzka, który stworzył kompozycję łączącą motywy ornamentalne z przedstawieniami figuralnymi, utrzymaną w kolorystyce charakterystycznej dla początku XX wieku. Równie interesujące są polichromie ścienne, które zachowały się w oryginalnej części budowli i stanowią cenne świadectwo sztuki sakralnej z początku ubiegłego stulecia.
W nowej części świątyni szczególną uwagę zwraca współczesny obraz przedstawiający świętego Jana Pawła II jako wędrowca, umieszczony na tle autentycznego karkonoskiego pejzażu. Ten wyjątkowy portret papieża Polaka w górskim otoczeniu stanowi lokalny akcent w wystroju kościoła, nawiązując do silnych związków tej postaci z polską tradycją pielgrzymkową i górską turystyką.
Szczególnie interesujące pod względem artystycznym są malowidła na filarach przejścia między starą a nową częścią świątyni, przedstawiające czterech ewangelistów – świętego Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Każda postać została umieszczona w osobnej architektonicznej ramie, co podkreśla ich znaczenie teologiczne i nadaje wnętrzu dodatkową głębię duchową. Na suficie przedsionka znajdują się natomiast wizerunki czterech wielkich doktorów Kościoła zachodniego: świętego Ambrożego, świętego Augustyna, świętego Hieronima i świętego Grzegorza Wielkiego – ta nietypowa dekoracja sufitowa stanowi prawdziwą rzadkość w polskich kościołach.
Kościół posiada również kolekcję cennych witraży o unikalnej ikonografii, przedstawiających świętego Henryka, świętego Teodora, świętą Bronisławę, świętego Bernarda i świętego Benedykta. Te kolorowe kompozycje nie tylko pięknie oświetlają wnętrze świątyni, ale także prezentują rzadko spotykaną w Polsce ikonografię wspomnianych świętych, co świadczy o międzynarodowych inspiracjach ich twórców.
Szczególną uwagę zasługuje instrument organowy, którego budowa była wieloletnim przedsięwzięciem zrealizowanym w latach 1970-1977 z inicjatywy organisty Antoniego Cyganka. Zlecenie realizowała firma Józefa Cynara, która stworzyła instrument łączący tradycję drewnianych organów południowoniemieckich z nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi lat siedemdziesiątych. Organy te charakteryzują się unikalnym brzmieniem, rzadko spotykanym w świątyniach regionu.
Interesującym szczegółem historycznym jest odkrycie dokonane podczas remontu wieży w 2007 roku. W kuli wieńczącej wieżę znaleziono swoistą kapsułę czasu zawierającą trzy pergaminowe dokumenty pisane ręcznie w języku niemieckim z datą 28 października 1909 roku. Dokumenty te szczegółowo opisywały starania o budowę kościoła, przebieg samej budowy oraz wymieniały nazwiska osób szczególnie zaangażowanych w to przedsięwzięcie. Po wykonaniu dokładnej dokumentacji znaleziska, oryginalne dokumenty zostały ponownie umieszczone w kapsule czasu wraz z nowymi świadectwami czasów współczesnych – aktualnym opisem parafii, charakterystyką współczesnego Karpacza oraz planem miasta. Tak uzupełniona kapsuła została ponownie umieszczona w wieży, tworząc fascynujący przekaz dla przyszłych pokoleń.
Atrakcje turystyczne w pobliżu
W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła rozciąga się główny deptak Karpacza – tętniąca życiem promenada pełna licznych sklepów z pamiątkami regionalnymi, przytulnych restauracji serwujących góralskie specjały oraz atmosferycznych kawiarni i cukierni. Spacerując deptak, turyści mogą również podziwiać pobliską Kolorową Budkę – charakterystyczny, wielobarwny budynek będący jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta oraz ulubionym motywem na fotografiach z Karpacza.
W centrum miasta, w niewielkiej odległości od świątyni, znajduje się Muzeum Sportu i Turystyki, które w fascynujący sposób prezentuje bogatą historię rozwoju Karpacza jako ośrodka wypoczynkowego oraz narciarski dziedzictwo regionu. Muzeum to stanowi doskonałe miejsce dla osób zainteresowanych poznaniem tradycji turystycznych i sportowych Karkonoszy.
Kościół stanowi idealny punkt wyjścia dla miłośników górskich wędrówek – niedaleko świątyni rozpoczynają się liczne szlaki turystyczne prowadzące do najważniejszych atrakcji Karkonoskiego Parku Narodowego. Najbardziej popularny szlak wiedzie na Śnieżkę, najwyższy szczyt Karkonoszy o wysokości 1602 metrów, skąd rozpościera się wspaniała panorama na całe pasmo górskie. Inne ciekawe trasy prowadzą do malowniczego Kotła Małego Stawu – jednego z najpiękniejszych kotłów polodowcowych w Karkonoszach, oraz do spektakularnego Wodospadu Podgórnej, który jest szczególnie imponujący podczas roztopów wiosennych.
Dla amatorów łatwiejszych spacerów okolice kościoła oferują dostęp do sieci ścieżek prowadzących przez charakterystyczne dla regionu lasy świerkowe oraz tradycyjne góralskie osady. Niedaleko znajduje się także stacja dolna kolejki krzesełkowej na Kopę, z której można podziwiać panoramę Karpacza i okolicznych szczytów bez konieczności długich wędrówek górskich.
Informacje praktyczne
Adres
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
ul. Konstytucji 3 Maja 44
58-540 Karpacz
Godziny otwarcia
Msze święte w niedziele i święta:
7:30, 9:00, 10:30, 12:00, 17:00, 19:00
Msze święte w dni powszednie:
Poniedziałek-sobota: 7:00, 17:00
W okresie letnim (lipiec-sierpień): 9:00, 19:00
Jak dojechać do kościoła?
Komunikacją publiczną
Do Karpacza można dojechać autobusami PKS z Jeleniej Góry, Wrocławia lub innych większych miast regionu. Kościół znajduje się w centrum miasta, w niewielkiej odległości od głównych przystanków autobusowych.
Samochodem
Karpacz jest dostępny drogą wojewódzką nr 367 z Jeleniej Góry lub drogą nr 366 z Kowar. Kościół znajduje się przy głównej ulicy miasta.
Parkingi
W pobliżu kościoła dostępne są płatne miejsca parkingowe na głównym deptaku oraz bezpłatne parkingi w nieco większej odległości od centrum. W sezonie letnim zaleca się wcześniejsze przybycie ze względu na ograniczoną liczbę miejsc parkingowych.
