W tym artykule
Woliński Park Narodowy, położony jest w województwie zachodniopomorskim na wyspie Wolin. Zajmuje obszar między Zatoką Pomorską a Zalewem Szczecińskim o powierzchni wynoszącą 10 tysięcy hektarów. Park obfituje w piękno dzikiej przyrody, unikatowe ekosystemy oraz przepiękne krajobrazy, co czyni go popularnym celem wycieczek zarówno wśród miłośników przyrody, jak i turystów.
Powstanie Wolińskiego Parku Narodowego zawdzięczamy inżynierowi leśnictwa, Mieczysławowi Tarchalskiemu. Z jego inicjatywy powstała dokumentacja oraz projekt rozporządzenia dotyczącego parku. Mieczysław Tarchalski miał zostać jego pierwszym dyrektorem, jednak niesprzyjająca sytuacja polityczna tamtych czasów pokrzyżowała te plany. Pomimo tego, park narodowy został oficjalnie utworzony w 1960 roku i obejmował obszar 4844 hektarów.
Najważniejszym etapem w historii Wolińskiego Parku Narodowego była jego rozbudowa w 1996 roku, kiedy to do jego obszaru włączono wody Zatoki Pomorskiej i Zalewu Szczecińskiego oraz przyległe archipelagi wysp. Dzięki temu stał się on pierwszym parkiem narodowym w Polsce o charakterze morskim. Pierwszym dyrektorem WPN był Leon Niedzielski, który pełnił tę funkcję przez 12 lat do 1972 roku.
Przyroda Parku
Flora Wyspy Wolin to zbiór ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych, co sprawia, że jest to obszar wyjątkowo zróżnicowany pod względem występujących tu rośłin. W tym zestawieniu znajduje się wiele gatunków roślin plaży nadmorskiej, takich jak honkenia piaskowa, wydmuchrzyca piaskowa, rukwiel nadmorska i solanka kolczysta. Na obszarze delty Świny, możemy podziwiać halofity – rośliny przystosowane do siedlisk słonych – występuje ich tu około 30 gatunków. Na stromych klifach rosną gęste zarośla rokitnika zwyczajnego. Wody Morza Bałtyckiego, otaczające Wolin licznie zasiedlają makroglony (w tym zielenice, brunatnice i krasnorosty) tworząc unikalne ekosystemy roślinności morskiej na piaszczystym dnie. Wśród nich warto wymienić także morszczyn i zielenicę (Entetromoprpha Intestinalis).
Na obszarze lądowym parku, dominują wzniesienia morenowe porośnięte lasami bukowo-sosnowo-dębowymi. Sosna stanowi dominujący gatunek tutejszych lasów, zajmując aż 68% powierzchni lądowej parku. Buk zajmuje 23%, a dąb 7%, pozostałe gatunki stanowią resztę. Warto zaznaczyć, że lasy bukowe na Wyspie Wolin zachowują naturalną strukturę, co sprzyja obecności cennych gatunków roślin, takich jak perłówka jednokwiatowa, storczyki czy żywiec cebulkowy. Ponadto, na obszarach gleb bielicowych w okolicach Wisełki, można odnaleźć nadmorski bór bażynowy (nadmorski bór sosnowy), który stanowi specyficzny ekosystem występujący w wąskim pasie terenów nadmorskich.
Park odgrywa kluczową rolę w ochronie siedlisk ptaków wodno-błotnych, stanowiąc schronienie i bazę pokarmową podczas wiosennych i jesiennych wędrówek. Na Wyspie Wolin występuje ponad 230 gatunków ptaków. Można tu spotkać bielika zwyczajnego, wodniczkę, biegusa zmiennego czy muchołówkę małą. Przez park przebiega główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku, co czyni go niezwykle istotnym miejscem dla ptaków migrujących.
Obszar delty Świny został zaliczony do ostoi ptaków o znaczeniu europejskim, a na Wyspie Wolin prowadzona jest reintrodukcja puchacza. Wśród owadów warto zwrócić uwagę na występowanie chrząszczy, takich jak jelonek rogacz i kozioróg dębosz. Odkryto tu również nowe gatunki owadów, w tym chrząszcza Teredus opacus oraz dwie odmiany skoczogonków (Collembola).
W wodach Zatoki Pomorskiej występuje wiele gatunków ryb oraz rzadszych ssaków morskich, w tym foki szarej i morświna. Ponadto w powiecie kamieńskim utworzono ostoję pokazową żubrów, która stanowi ważny w skali całego kraju ośrodek odbudowy populacji żubrów.
Atrakcje turystyczne
Muzeum Przyrodnicze Wolińskiego Parku Narodowego
W samym sercu Międzyzdrojów znajduje się Muzeum Przyrodnicze Wolińskiego Parku Narodowego im. prof. dr. Adama Wodziczki. Położone na malowniczym Wzgórzu Filaretów, przy ul. Niepodległości 3a, stanowi ważny punkt edukacyjny na mapie turystycznej tego regionu. Placówka zajmuje obszar o powierzchni 1,46 hektara i jest znana przede wszystkim z niezwykle bogatej kolekcji batalionów (gatunek ptaka wędrownego) w Polsce.
Dużym walorem Muzeum jest nowoczesny pawilon składający się z pięciu sal o łącznej powierzchni 900 metrów kwadratowych. W jego wnętrzu ukazane są dioramy, które doskonale oddają różnorodność przyrody Wolińskiego Parku Narodowego. Odwiedzający mogą podziwiać charakterystyczne dla parku krajobrazy, takie jak wybrzeże Zalewu Szczecińskiego, nadmorskie klify w różnych porach roku oraz żubry, będące symbolem parku. Ponadto, można zgłębić tajemnice siedlisk kilkudziesięciu gatunków ptaków wodnych, w tym kormoranów, gągołów, łabędzi, zimorodek, perkozów, a także ptaków drapieżnych. Warto zwrócić uwagę na dioramę gniazda bielika z pisklętami, która przyciąga uwagę ze względu na swój wyjątkowy charakter, spotkamy się tu ponadto z rzadkimi okazami ptaków: lodówki, tracze, nury i alki. Ponadto, w ramach prezentacji ssaków, można zobaczyć foki szare oraz okazy żubrów pochodzące z własnej hodowli. Warto również odwiedzić wystawę geologiczną, na której podziwiać można bałtycki bursztyn.
Muzeum posiada własne Centrum Edukacyjno-Muzealne, które jest w stanie pomieścić 240 osób. Wyposażone w nowoczesny sprzęt audiowizualny, stanowi doskonałe miejsce do organizacji konferencji i wydarzeń edukacyjnych. W okresie letnim regularnie wyświetlane są tu filmy przyrodnicze. Muzeum posiada wszystkie niezbędne udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami.
Dodatkową atrakcją w otoczeniu muzeum są ogrody, w których znajdują się dwie woliery z bardzo rzadkimi ptakami drapieżnymi: bielikami oraz największymi polskimi sowami – puchaczami. Para żywych bielików, eksponowana od samego początku istnienia Wolińskiego Parku Narodowego w 1960 roku, przyciąga tłumy turystów i jest jedną z głównych atrakcji Międzyzdrojów. Natomiast drugi rzadki mieszkaniec, puchacz, jest tu obecny od siedmiu lat i objęty specjalnym programem reintrodukcji, ponieważ ptaki zamknięte w wolierach są niezdolne do życia na wolności. Działania te odbywają się zgodnie z zezwoleniem Głównego Konserwatora Przyrody i przyczyniają się do edukacji oraz badań naukowych w zakresie ochrony przyrody.
Zagroda Pokazowa Żubrów
Zagroda Pokazowa Żubrów w Wolińskim Parku Narodowym (znana również jako Żubrowisko), stanowi dużą atrakcję Zagroda zlokalizowana jest w powiecie kamieńskim, w gęstym lesie, zaledwie 2 kilometry na południowy wschód od centrum Międzyzdrojów. Historia zagrody sięga roku 1976, kiedy to sprowadzono do WPN cztery żubry pochodzące z obszarów Puszczy Boreckiej i Białowieskiej. W miarę upływu lat stanowisko to znacząco rozrosło się i obecnie na stałe zamieszkuje w nim od sześciu do dwunastu osobników, z których co roku rodzi się od jednego do dwóch młodych cieląt. Aby uniknąć zbyt bliskiego pokrewieństwa w stadzie, co jakiś czas wprowadza się nowe osobniki, głównie byki z innych ośrodków reprodukcyjnych. Po narodzinach, każdemu cielęciu nadaje się imię, które zostaje wpisane do Księgi Rodowodowej Żubrów. Ciekawostką jest, że imiona żubrów urodzonych w Polsce zaczynają się od sylaby „Po-” jako wyraz hołdu dla naszego kraju.
Zadaniem Zagrody Pokazowej Żubrów jest hodowla zdrowych osobników, które są później przekazywane do innych stad. Ze względu na ubogie w żywność tereny Wolińskiego Parku, nizinne żubry wolińskie żyją w zagrodach i objęte są stałą opieką (również weterynaryjną). Wolińska zagroda żubrów pełni dodatkowo rolę ośrodka kwarantanny żubrów. Przebywają tutaj osobniki nowo sprowadzone oraz osobniki chore.
Część zagrody udostępniona dla turystów (obowiązuje niewielka opłata za wstęp) i oferuje widokowe pomosty oraz tablice informacyjne, na których można uzyskać informacje o poszczególnych gatunkach. W odrębnym obszarze zagrody żyją sarny i dziki – zwierzęta chore lub osierocone, które, po odzyskaniu sił, zostają wypuszczone na wolność. Na terenie zagrody utworzona została również woliera dla ptaków drapieżnych, w tym bielików i puchaczy. Jednym z niezwykłych mieszkańców jest bielik Jurand, który wykluł się ślepy i na stałe pozostanie w zagrodzie.
Nie brakuje turystów zainteresowanych tym wyjątkowym miejscem – frekwencja zwiedzających wynosi ponad 160 000 turystów rocznie.
Do Zagrody Pokazowej Żubrów, można dotrzeć:
- szlakiem zielonym (ok. 2 km)
- szlakiem czarnym, nadmorską aleją Gwiazd i Kawczą Górę (4,7 km)
- szlak czarny (dla osób zmotoryzowanych) z parkingu Kwasowo, który znajduje się przy wyjeździe z Międzyzdrojów w kierunku Wisełki (1,7 km).
Z uwagi na teren o ograniczonym zasięgu sieci telefonii komórkowej warto mieć ze sobą gotówkę.
Jezioro Turkusowe
Jezioro Turkusowe to malownicze jezioro na wyspie Wolin, usytuowane na południowy zachód od wsi Wapnica (gmina Międzyzdroje) powstałe na skutek naturalnego zalania wyrobiska kopalni kredy. Jezioro zajmuje powierzchnię 6,74 hektara i głębokość sięgającą 21 metrów. Lustro wody tego malowniczego jeziora znajduje się na wysokości 2,6 metra nad poziomem morza, przez co jezioro stanowi kryptodepresję o głębokości blisko 19 metrów poniżej poziomu morza.
Historia powstania tego jeziora sięga czasów niemieckich – obszar, na którym obecnie znajduje się jezioro, stanowi wyrobisko kopalni kredy, która zaopatrywała cementownię Quistorpa, usytuowanej zaledwie pół kilometra na zachód, w miejscowości Lubin. Po zakończeniu II wojny światowej, obszar ten znalazł się pod kontrolą Rosjan, którzy przystąpili do demontażu urządzeń wykorzystywanych w kopalni, a wyrobisko zaczęło się stopniowo napełniać wodą.
W roku 1948, władze polskie podjęły decyzję o wznowieniu eksploatacji złoża. Przeprowadzono proces wypompowywania wody oraz sprowadzono niezbędne maszyny i urządzenia. Kopalnia funkcjonowała do 1954 roku, aż do wyczerpania się złoża.
Latarnia Morska Kikut
Latarnia Morska Kikut usytuowana jest nad Zatoką Pomorską w gminie Międzyzdroje, w powiecie kamieńskim, województwie zachodniopomorskim, na malowniczej wyspie Wolin, będącej częścią Wolińskiego Parku Narodowego. Usytuowana jest na wzniesieniu Kikut pomiędzy dwiema innymi ważnymi latarniami morskimi: Latarnią Morską Świnoujście (ok. 28 km na zachód) oraz Latarnią Morską Niechorze (ok. 30 km na wschód). Latarnia administrowana jest przez Urząd Morski w Szczecinie jest to obiekt w pełni zautomatyzowany, co oznacza, że nie ma stałej obsługi na miejscu i nie jest dostępna do zwiedzania.
Pewną ciekawostką może być fakt, że na terenie Latarni Morskiej Kikut znajduje się jedna z jedenastu stacji brzegowych systemu AIS-PL projektu HELCOM na polskim wybrzeżu. Ten system umożliwia automatyczne monitorowanie ruchu statków w strefie przybrzeżnej, co ma duże znaczenie dla bezpieczeństwa żeglugi. Antena stacji w Kikucie ma wysokość 95 metrów i stanowi ważny element infrastruktury wspierający żeglugę w rejonie Zatoki Pomorskiej.
Grodzisko Lubin
Grodzisko usytuowane na najwyższym wzniesieniu nad brzegiem Zalewu Szczecińskiego jest pozostałością po wczesnośredniowiecznym grodzie, który istniał tu pomiędzy X a XII wiekiem. W sercu wzgórza, otoczonego charakterystycznymi śladami dawnych umocnień, znajdują się ruiny fundamentów najstarszego na Pomorzu kościoła. To miejsce ma nie tylko znaczenie historyczne, ale również archeologiczne, ponieważ w okresie letnim przeprowadzane są tutaj intensywne prace wykopaliskowe. Rozmieszczone wokół tablice informacyjne ukazują zarówno historię grodziska, jak i opis prowadzonych badań archeologicznych. Dodatkowo, na wystawie prezentowane są fragmenty znalezionej tu wczesnośredniowiecznej ceramiki.
Dla miłośników malowniczych widoków z tarasów przygotowanych specjalnie dla turystów, rozpościera się panorama obejmująca Zalew Szczeciński, archipelag czterdziestu czterech wysp, tor wodny Szczecin-Świnoujście, rozlewiska Świny oraz jezioro Wicko Wielkie. Te tarasy widokowe są umiejscowione w najwyższym punkcie klifu nad Zalewem Szczecińskim, osiągającego ponad 50 metrów nad poziomem morza. Na miejscu istnieje możliwość wybicia monety w stylu arabskiego dirhama, co ma upamiętnić odnalezienie w tym miejscu stu takich monet datowanych na rok 951 r.
Bunkier V3 w Zalesiu
Bunkier oprócz który dawniej pełnił rolę obronną, to obecnie jedyna w Polsce ekspozycja tajnej broni niemieckiej V3 z okresu II wojny światowej. Broń została zlokalizowana na byłym tajnym poligonie doświadczalnym w Międzyzdrojach-Zalesiu i obecnie umiejscowiona jest na ekspozycji w bunkrze, gdzie były składowane pociski V3. W pobliżu bunkra znajdują się pozostałości stanowisk ogniowych.
Głazy Piastowskie
Głazowisko znajdujące się w połowie drogi między Międzyzdrojami a Wisełką, przy cyplu klifu zwanego Świętą Kępą.
Szlaki turystyczne
Piesze szlaki turystyczne:
- czerwony
Szlak Nadmorski (odcinek Świnoujście – Międzyzdroje – Kołczewo) - niebieski
Szlak Nad Bałtykiem i Zalewem Szczecińskim (odcinek Świnoujście – Międzyzdroje – Wolin) - zielony
Szlak Leśny Przez Pojezierze Warnowsko-Kołczewskie (Międzyzdroje – Żubrowisko – Warnowo – Kołczewo – Świętoujść) - czarny
Szlak na Kawczą Górę (Żubrowisko – Kawcza – Międzyzdroje) - czarny
Szlak łącznikowy warnowski (Stacja kolejowa w Warnowie – Warnowo – węzeł szlaków turystycznych przy szlak turystyczny zielony Szlaku przez Pojezierze Warnowsko-Kołczewskie)
Ścieżki przyrodnicze:
- Ścieżka przyrodnicza „Zatorek”
- Ścieżka przyrodnicza „Łuniewo”.
Szlaki rowerowe:
- Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Bałtyku R-10
- Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66 (niebieski)
- Szlak rowerowy „Przez Lasy Warnowsko-Żółwińskie” (zielony)