Warto przyjechać w Niedzielę Palmową (tydzień przed Wielkanocą) do wsi Łyse w powiecie ostrołęckim, aby obejrzeć wielobarwną uroczystość kościelną wraz z procesją oraz podsumowanie konkursu na najładniejszą palmę.
Poświęcona palma wielkanocna spełniała różnorakie funkcje, ale jej głównym zadanie było chronienie rodziny i całego gospodarstwa przed nieszczęściami. Pierwotnie wierzono, że uderzenie kogoś palmą po wyjściu z kościoła zapewni mu zdrowie i pomyślność. Spożycie baziek wierzby zabezpieczało od chorób gardła. Palmą troskliwie przechowywaną za świętymi obrazami okadzało się i kropiło święconą wodą krowy po ocieleniu, bydło w Wielki Piątek oraz przy pierwszym wiosennym wypasie. Wiosną wypędzano palmą bydło na pastwiska z wiarą, że krowy dadzą dużo mleka. Palmy stawiane w okna, chroniły latem od uderzenia pioruna, a zatknięta w domu odpędzać miała złe duchy. Po niedzieli palmy zbierano w kruchcie czy dzwonnicy, później palono na popiół służący w środę popielcową do posypywania głów.
W dwóch regionach Polski: w Karpatach Zachodnich i w Kurpiowskiej Puszczy Zielonej palmy miewają długość od dwóch do sześciu metrów. W roku 2004 pojawiła się nawet palma kilkunastometrowa i to w barwach UE. Wszystkie bibułkowe kwiaty miała żółto-niebieskie. Była to jedna z trzynastu palm zgłoszonych wówczas do konkursu, jako prace zbiorowe uczniów szkół podstawowych. Zespoły nieco starsze wystawiły 13 palm, a najwięcej – bo 25 – było prac twórców indywidualnych.
Kwiaty do palmy gospodynie zaczynają robić już od początku wielkiego postu. Składają je do koszy aby tydzień przed Niedzielą Palmową „uwić” lub „ukręcić” z nich palmę. Tradycyjne sposoby zdobienia palm, wyszukane rodzaje kwiatów z bibuły przekazywane są w wielu rodzinach z pokolenia na pokolenie.
W Niedzielę Palmową w Łysych gotowe palmy od samego rana są znoszone do starego kościołka, gdzie ogląda i ocenia je komisja konkursowa oraz licznie przybywający goście. Kościółek szybko wypełnia się barwnymi palmami o gigantycznych rozmiarach i kolorowym tłumem. Z biegiem czasu gości przybywa do takiego stopnia, że z trudem można poruszać się po jego wnętrzu. Pozostaje wówczas spacer wśród straganów okalających centrum wsi. Można tam kupić nie tylko palmy, ale także inne wyroby rzemiosła ludowego oraz regionalne produkty spożywcze (nowością zeszłego roku były pisanki z jaj strusich). Po mszy świętej w starym kościołku wyrusza z niego procesja idąca do pobliskiego nowego kościoła gdzie kończą się liturgiczne obrzędy związane z Niedzielą Palmową.
Niedziela Palmowa pełni ważną funkcję w kulturze miejscowej społeczności. Jest przejawem piękna i najwyższych wartości dawnego zwyczaju; miłości do życia, odrodzenia, więzi współczesności z przeszłością.
Informacje praktyczne:
Dojazd do wsi Łyse:
szosą 53 Ostrołęka – Myszyniec a następnie droga lokalna numer 645 do wsi Łyse. Na zmotoryzowanych gości oczekują specjalnie przygotowane parkingi, ale należy się liczyć z tłokiem i utrudnieniami w ruchu. Jeżeli ktoś chce spokojnie obejrzeć palmy, bez kłopotów zaparkować auto powinien pojawić się już około godziny 8.00